Fréttablaðið - 22.06.2015, Síða 52

22. júní 2015 MÁNUDAGUR| MENNING | 20
Ö
ll
ve
rð
e
ru
b
ir
t m
eð
fy
ri
rv
ar
a
um
p
re
nt
vi
llu
r
og
/e
ða
m
yn
da
br
en
gl
.
Í INTERSPORT BÍLDSHÖFÐA!
NÝ OG GLÆSILEG
VEIÐIDEILD
INTERSPORT BÍLDSHÖFÐA / SÍMI 585 7220
OPIÐ: MÁN. - FÖS. 10 - 18. LAU. 10 - 18. SUN. 13 - 17.
SHIMANO
VEIÐIHJÓL

BAKPOKI
MEÐ STÓL
Verð frá:
6.490
13.490
KINETIC VÖÐLUJAKKI
Góður vöðlujakki í veiðina.
VACUUM STANGA-
HALDARI Á BÍLINN
CORTLAND
FLUGULÍNA
15.990
29.990
8.990
Verð frá:
39.990
Allt fyrir
útivistina
og veiði!
RANGER BREATHABLE
CHEST WADERS
ÖNDUNARVÖÐLUR
Á vormánuðum kom í fyrsta sinn
út í íslenskri þýðingu merkisritið
Rétturinn til letinnar eftir Paul La-
fargue. Guðmundur J. Guðmunds-
son þýddi þessa áhugaverðu bók
sem kom fyrst fyrir sjónir franskra
lesenda í endanlegri útgáfu höfund-
ar í París árið 1883. Í upphafskafla
verksins segir meðal annars: „Ef
nokkur í okkar siðmenntuðu Evr-
ópu hygðist finna einhverjar leif-
ar af upprunalegri fegurð mann-
skepnunnar, verður sá hinn sami
að leita hennar í þeim löndum þar
sem hleypidómar hagfræðinn-
ar hafa ekki enn upprætt hatrið á
vinnunni.“
Guðmundur segir að Paul La-
fargue hafi verið merkiskall með
skrautlegan feril en hann hafi
vissulega haft mikil áhrif á þróun
vestrænna stjórnmála. „Hann var
fæddur í Santiago de Cuba árið 1842
og var af mjög svo blönduðum upp-
runa. Til þess að gera langa sögu
stutta þá var hann sendur til Frakk-
lands til menntunar en lauk námi í
læknisfræði frá Englandi eftir að
hafa verið bannaður frá frönsk-
um háskólum fyrir orðin: „Vísind-
in afneita ekki Guði, heldur það
sem betra er, gera hann óþarfan.“
Á Englandi varð hann húsgangur
á heimili Karls Marx og kvæntist
dóttur hans eftir að hann lauk námi.
Þau hjónin sviptu sig lífi árið 1911
þegar þau voru bæði um sjötugt. Að
baki þeirri ákvörðun lágu hugsjóna-
ástæður sem tengdust andúð þeirra
á hefðbundnum trúarsetningum og
trú þeirra á veraldlega lífsnautna-
stefnu.“ Þrátt fyrir það segist Guð-
mundur kalla Réttinn til letinnar
sjálfshjálparbók. „Menn eiga að
temja sér þá siði og það lífsviðhorf
sem þarna kemur fram.“
Latur aðdragandi
Guðmundur segir að það hafi reynd-
ar verið langur aðdragandi að þess-
ari þýðingu. „Ég rakst fyrst á þessa
bók þegar ég var í háskóla og féll
þá strax fyrir titlinum. Mér datt í
hug og hafði á orði að það væri nú
gaman að snara þessu á íslensku án
þess að láta af því verða. Félagar
mínir gerðu auðvitað óspart grín að
mér fyrir vikið og sögðu að ég væri
maðurinn sem nennti ekki að þýða
Réttinn til letinnar. Nú ætti ég loks-
ins að vera laus undan þeim glós-
um,“ segir Guðmundur og hlær við
tilhugsunina.
Á erindi inn í samtímann
Það er um margt athyglisvert að
Rétturinn til letinnar komi til
íslenskra lesenda í dag eftir öll
þessi ár. En Guðmundur segir að
það sé nú alls ekki að ástæðulausu
að hann hafi tekið til við þýðinguna
í íslenskum samtíma. „Þessi bók
talar afskaplega sterkt inn í sam-
tímann. Í raun sterkar núna en hún
gerði lengi vel. Hér áður hafði hún
svona meira þessa stöðu sem klass-
ískar bókmenntir en í dag talar hún
sterklega til lesanda á þremur plön-
um.
Í fyrsta lagi er hún vissulega
klassík, enda afskaplega vel úthugs-
uð og skemmtilega skrifuð bók.
Í öðru lagi þá talar hún til allra
þeirra samfélaga sem búa við
vinnuþrælkun. Samfélögin í Kína,
á Indlandi og í Bangladesh o.s.frv.
Og það er málefni sem á að sjálf-
sögðu erindi til okkar allra.
Í þriðja lagi talar hún svo vissu-
lega til okkar, hinna spikfeitu
vestur landabúa, sem búum við stöð-
ugt meira misrétti. Við þurfum að
lesa þessa bók og spyrja okkur að
því hvort við getum virkilega ekki
slakað meira á og einfaldlega skipt
kökunni jafnar.“
Engir hugsuðir
Guðmundur segist sjálfur vera og
hafa alltaf verið pólitískur. „Ég er
þó ekki flokksbundinn en fylgist
alltaf vel með stjórnmálum. Ég hef
þó tekið þátt í starfi stéttarfélaga
í gegnum árin en látið þar staðar
numið og ekki farið í flokkapóli-
tíkina.“
Það er athyglisvert að á þeim
tíma sem bókin var að koma út voru
stjórnmálaleiðtogar oft miklir hugs-
uðir. En Guðmundur segir að því
miður virðist ekki fara mikið fyrir
því í dag. „Ef það eru miklir hugs-
uðir stjórnmálunum í dag þá fara
þeir leynt. Það virðist vanta með
öllu og þetta er reyndar eitthvað
sem allir flokkar þurfa að huga að
nánar. Pólitíkin í dag er orðin svo
þraskennd og endalaust stagl um
stök mál – smærri mál. En á tímum
Lafargue tókust menn á um stóru
málin. Alla samfélagsskipan, fram-
tíð og möguleika.
Í samtímanum virðist öll pólitík
hafa gengist inn á það að peningar
séu upphaf og endir alls. Því miður.
ég hélt satt best að segja að hrun-
ið hefði haft meiri áhrif en raun
varð á. En svo virðist sem það hafi
aðeins verið rétt svona fyrst eftir að
þetta fór allt til fjandans sem fólk
var tilbúið til þess að hugsa hlutina
upp á nýtt en svo virðist allt hafa
farið aftur í sama farveginn. Nú
sjáum við sömu græðgina allsráð-
andi í samfélaginu og ekkert hefur
breyst.“ magnus@frettabladid.is
Talar til spikfeitra vesturlandabúa
Rétturinn til letinnar eft ir Paul Lafargue kom fyrir skömmu í fyrsta sinn fyrir sjónir lesenda á íslensku. Þýðandi verksins á íslensku,
Guðmundur J. Guðmundsson, kennir kankvís um sinni eigin leti en verkið er reyndar um 130 ára um þessar mundir.
ÞÝÐANDINN Guðmundur J Guðmundsson þýðandi segir að Rétturinn til letinnar
eigi mikið erindi inn í samtímann. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
MENNING
1
5
-0
9
-2
0
1
5
0
9
:3
8
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
6
2
5
-1
6
C
8
1
6
2
5
-1
5
8
C
1
6
2
5
-1
4
5
0
1
6
2
5
-1
3
1
4
2
8
0
X
4
0
0
3
B

F
B
0
6
4
s
_
2
1
_
6
_
2
0
1
5
C
M
Y
K