Alþýðublaðið - 18.08.1924, Blaðsíða 4

4

ing þeaaa afla, eins og þöif hests
fyrir íóður og tímalengd sú, sem
hann getur boriö reiðmann, eru
tvö ólík atriði. f’að vinnumagn,
sem virði vinnuafls verkamanns er
metið eftir, setur alls engin tak-
mörk því vinnumegni, sem vinnu-
afl hans er fært um að leysa af
hóndi. Látum oss hverfa aftur að
dæminu um spinnarann. Yór höf-
um sóð, að til þess að geta dag-
lega endurnýjað vinnuafl sitt
veiður hann daglega að framleiða
verðmæti, er samsvarar þrem
shillings, og það veiður með því
að vinna sex stundir á dag. En
þetta varnar honum ekki þess að
vinna tíu, tólf eða enn fleiri stundir
á dag. Með því að greiða spinn-
aranum kaup, er samsvari dag-
legu eða vikulegu virði vinnuafla-
ins, hefir nú auðmaðurinn komist
yflr róttinn til að nota þetta vinnu-
afl lieilan dag eða heila viku.
Hanu neyðir manninn því til að
vinna t. d. tólf stundir á dag. Um
fram þcer sex stundir, sam þarf
til að vinna upp kaup hans eða
virði vinnuafls hans, veiður hann
þannig að vinna sex stundir að
auJci, sem ég vii kalla afgangs-
vinnu, og kemur við það fram
virðismunur og afgangsframleiðsla.
Ef spinnarinn t. d. eykur meðþví
að vinua sex stundir á dag viiði
baðmullarinnar um þrjá shillings
og skapar þannig veiðmæti, sem
nákvæmlega samsvarar kaupi hans,
þá eykur hann viiði baðmullar-
innar um sex shiliings á tólf stund-
um og framleiðir tilsvarandi af-
gangsframleiðslu af bandi. Úr því
að spinnarinn hefir selt auðmann-
inum vinnuafl sitt, fellur til þessa
auðmanns, sem í þetta sJcifti á
vinnuafl hans, alt það verðmæti,
sem haun heflr skapað. Með því
að greiða þijá shillings tryggir
auðmaðurinn sór að fá aftur virði
sex shillings, því að með því að
gjalda í kaup virði, sem sex vinnu-
stundir hafa faiið í, ber hann úr
býtum virði, sem í eru tólf vinnu
stundir. Ef auðmaðurinn endur-
tekur þetta framfeiði hvern dag,
geldur hann daglega þrjá shillings
og stiDgur daglega sex shillings í
eigin vasa sinn, og fer annar
helmingur þeirra í það að greiðá
dagkaup af nýju, en hinn helm-
ingurinn er viröismunurinn, sem
auðmaðurinn borgar ekkert fyrir.
eiu þess konar viðskifli miilí
auðmagns og vinnu, sem auð vald-
leg framleiðala eða kaupgjalds-
kerfið er reist á, og það fer ávalt
óumflýjanlega á þá leið, að verka-
maðurinn heldur áfram að vera
veikamaður og auðmaðurinn auð-
maður.
Stœrö viröismunarins fer að
öðrum ástæðum óbreyttum eftir
því, hve mikill hluti vinnudagsins
það, sem fer til þess að endurnýja
virði vinnuaflsins, er í hlutfalli við
vínnutfmann eða þá afgangsvinnu,
sem leyst er af hendi fyrir auð-
manninD. Hún fer þannig eftir því,
hversu mikið vinnudagurinn er
lengdur fram yflr það, sem verka-
maðurinn þarf til þess að endur-
nýja vimnuafl sltt eða standa skil
á andvirði launa sinna.
Dmdaðinnogvegmii.
Vlðtalstíml Páls tannlæknis er
kl. 10-4.
Næturlæknir er í nótt ÓJafur
Gunnarsson, Laugavegi 16.
Kappreiðarnar í gær. Úrslit
þeirra uiðu þessi: í fyrsta sinni,
síðan kappreiðar hófust hór náði nú
skeiðhestur 1. verðlaunum. Var
það »Höiður«, jarpur hestur Karls
Porsteinssonar bakara; 2. verðlaun
fyrir skeið fókk biúnn hestur Kol-
beins Högnasonar í Kollaflrði og
8. brúnn hestur Btynjólfs Jóns-
sonar í Vatnahjáleigu. Fyrir stökk
náði enginn hestur 1. verðlaunum
(til þeirra verður hesturinn að
hlaupa spölinn á 24 sek); 2. verð-
laun fókk »Sörli« Ólafs Magnús-
sonar og 3 »BaIdur«, rauður hest-
ur Kristjáns Guðmundssonar. Mun-
urinn á hraða hestanna var yflr-
leitt lítill, svo að vart mátti f
milii sjá.
Flágmeimtrnlr amerísku ætl-
uðu að leggja af stað í gærmorgun,
en urðu þá enn að hætta við það.
Riðgerðu þeir þá að fara snemma
í mor0un, en það fór á sömuleið.
Biikkbalar og botnriitar í
Gratz vélar ódýrt í verz’uninni
>Katta«, Laugavegi 27.
Er nú ætlun þeirra að nemastað-
ar alllöngu sunnar við Grænland
en áður var fyrirhugað. Vilja þeir
því hala daginn fyrir sór og fara
ekki af stað síðar en kl. 8 að
mo'gni, en búist er við, að fhigið
taki 11 klukkustundir:
Af veiðam komu í fyrra dag
togararnir Egill Skallagiímsson (m«
52 tn. lifrar), Gylfl (m. 66) og Ari
(m. 20).
Harglr togarar iiggja nú imii
til hreinsunar og aðgerðar.
Elngarnar amerísku rendu sér
í morgun á sjónum út fyrir Engey
og svo aftur til hafnarinnar.
Baðhúsið verður lokað á morg
un og nokkra dagana næstu vegna
viðgeiða.
Frá Danmðrku.
(Tilkynning frá sendiherra Dana.)
Símað er til Reuters Bureau í
Lundúnum frá Nome í Alaska, að
iandkönnuðurinn Knud Rasmussen
só kominn til Kotsebue, 150 ensk-
um mílum fyiir norðan Ilome.
Pykir þettaberavott um, aðförhans
yflr flæmin fyrir norðan Ameríku
hafi tekist vel.
Opinbera vísitalan danska, sem
dýrtíðarbætur starfsmanna ríkisins
er reiknuð eftir, var birt 12. ágúst,
Vísitalan er 214, en var síðasta
missiri 209 og heflr því hækkað
um 6 stig síðan í janúar. Sam-
kvæmt þessu verður dýrtíðarbót
sýsiunarmanna mánuðina októ-
ber til marz næstkomandi 702
kr. fyrir gifta menn og 468 kr.
fyrir ógííta, en á yflrstandandi
missiri hafa tölurnar verið 648
og 433 krónur.
Riístjód «g jlbjnrgðtmði ir: jBattbjoxa HaiMéssB»a,
Bs&iæAikteassiaí, SoegstisðaatrietS