Fréttablaðið - 18.12.2015, Blaðsíða 23

Ég hef lengi vitað að eitt allra mesta lán mitt í lífinu er að hafa fæðst og alist upp í Vestmannaeyjum.
Þetta var vitaskuld alls ekki meðvituð
ákvörðun hjá mér, það vildi bara svo til
að örlögin höguðu þessu þannig. Ég er
þakklátur fyrir þessa heppni.
Það er varla hægt að ímynda sér betri
stað á jarðarkringlunni til þess að alast
upp heldur en Vestmannaeyjar. Eyjarn-
ar eru fallegar og frjálsar, skemmtilegar
og fjölbreyttar. En það kemur fleira til.
Bærinn er nægilega stór til þess að þar
þrífst fjölbreytt mannlíf og menning,
en hann er þó ekki svo stór að bæjar-
búar geti verið afskiptalausir um hver
annan. Þótt allir viti flest um alla aðra,
hefur mér alltaf fundist Eyjamenn vera
fljótir að sýna skilning á aðstæðum og
breyskleika náungans en seinþreyttir
til vandlætingar eða fordæmingar.
Að leiðast út í íþróttir
Samfélagið var mikið jafningjasam-
félag, að minnsta kosti í augum barns,
þar sem engum leyfðist að setja sig á
háan hest gagnvart öðrum. Það þótti
ekki fínt að þykjast vera eitthvað betri
en aðrir – en að sama skapi var heldur
ekki ætlast til þess að menn teldu
sig vera eitthvað verri. Flestir höfðu
tækifæri til þess móta sína eigin sjálfs-
virðingu, gera það gagn sem þeir gátu
og finna sitt strik. Hvers kyns snobb var
algjörlega forboðið og hallærislegt – svo
mjög að mönnum sem áskotnuðust
einfaldar flíkur á borð við Levi's galla-
buxur eða Fruit-of-the-Loom nær-
klæðnað var strítt fyrir hégómann.
Þar sem ég ólst upp á þessum stað
þá leiddist ég út í íþróttir snemma á
ævinni. Flestir á mínum aldri gerðu
það. Þrátt fyrir ótrúlega fyrirhöfn og
þrotlausar æfingar var árangur minn
takmarkaður, enda er það líklega rétt
sem góður vinur minn sagði við mig
um daginn, að ég hafi verið „mjög
ömurlegur íþróttamaður frá náttúr-
unnar hendi“. En það er góð lexía að
hafa hlutverk í hóp – þótt það hlutverk
takmarkist við að klúðra ekki svo illa
að það hafi óyfirstíganlega slæm áhrif á
gengi liðsins. Það var ætlast til þess að
allir gerðu það sem þeir gátu, og legðu
sig fram – og umfram allt, gæfust ekki
upp.
Að vera ekki höfðingi eða undirlægja
Skilaboð umhverfisins voru að maður
ætti að vera með, gera sitt besta, leggja
eins mikið af mörkum og maður gæti,
bera virðingu fyrir árangri en vera
hvorki höfðingi eða undirlægja – og það
var ekki hægt að kaupa sig til mann-
virðinga með því að eiga flotta hluti
– en það var hægt að öðlast virðingu
með því að sinna vel því sem manni var
treyst fyrir.
Örugglega er ég ekki einn um að hafa
svipaða sögu að segja. Íslendingar geta
almennt verið mjög þakklátir fyrir það
glópalán að hafa fæðst einmitt á þessu
ágæta landi. Betri forgjöf í lífinu er varla
hægt að hugsa sér. Þótt ekki sé allt full-
komið á okkar yndislegu eyju, þá segir
það sína sögu að við búum í landi sem
fólk flýr til en ekki frá.
Vonlaust samfélag
Ef ég hefði til dæmis fæðst í Albaníu
en ekki Vestmannaeyjum er líklegt að
skilaboð samfélagsins hefðu verið allt
önnur. Þar er ríkjandi menning ofbeldis
og ójöfnuðar. Glæpatíðni er há, tæki-
færin eru engin – það litla land skarar
fram úr í mansali og líffæraþjófnaði
miðað við höfðatölu. Glæpakóngar
og ríkisbubbar baða sig í ríkidæmi og
stöðutáknum. Skilaboðin sem börn
og fullorðnir hafa fyrir augunum alla
sína ævi er að hvers konar metnaður og
framtakssemi skili litlu nema aukinni
hættu á því að lenda í skotlínu þeirra
sem eru máttugri. Það er ekki mikið
lífslán að fæðast í þess háttar samfélagi.
Það er auðvitað þægileg tilhugsun að
halda að ef maður hefði verið svo ólán-
samur að fæðast inn í þannig samfélag
þá hefði manni einhvern veginn tekist
að brjótast út úr því. En það er að öllum
líkindum óraunsætt. Flest okkar mótast
svo mjög af því umhverfi sem við
lendum í að við gerum lítið til þess að
breyta því. Við aðlögumst og reynum
að skapa okkur eins gott líf og hægt er
– miðað við ömurlegar aðstæður. Eða
sættum okkur einfaldlega við að lífið
hafi ekki upp á meira að bjóða.
Ef ég hefði alist upp við þessar
aðstæður hefðu valkostirnir líklega
verið að reyna að koma sér sem best
fyrir í því gjörspillta glæpasamfélagi
sem maður fæddist inn í, reyna að lifa
í friði og ró án þess að styggja nokkurn
mann eða fórna lífi sínu og lífsorku í
vonlausa baráttu við að breyta ónýtu
samfélagi.
Nema ef maður reyndi að komast
burt. En það er ekki auðvelt að komast
burt. Ef maður var svo óheppinn að
fæðast í Albaníu en ekki Vestmannaeyj-
um mætir maður víðast hvar tortryggni
og lokuðum dyrum. Vestmannaeyingar
mæta þeim fordómum að vera álitnir of
söngelskir og uppteknir af íþróttum—
af því að Árni Johnsen og Ásgeir Sigur-
vinsson eru þaðan; en Albanar mæta
þeim fordómum að vera álitnir glæpa-
menn af því þeirra heimaland hefur
það orðspor.
Hjálpum þeim
Á þessum árstíma er aldalöng hefð
fyrir því að hugsa um það sem maður
getur verið þakklátur fyrir og reyna að
leyfa þeim sem ekki eru eins lánsamir
að njóta velvildar. Vonandi er almenn
stemning fyrir því um þessar mundir að
hafa þetta í huga og þótt við getum ekki
hjálpað öllum, hvort sem er sem ein-
staklingar eða sem þjóð, þá þýðir það
svo sannarlega ekki að við getum ekki
hjálpað neinum.
Þessi jól ætla ég að vera þakklátur
fyrir að hafa ekki fæðst í samfélagi þar
sem ég hefði verið öreigi, hugsanlega
þurft að fóta mig í glæpasamfélagi; eða,
sem er líklegra, dauður úti í skurði.
Hvort sem væri, hefði æsku minni verið
verr varið þannig heldur en í vonlausan
íþróttaferil.
Yndislega eyjan mín
Þórlindur
Kjartansson
Í dag
Parísarsamkomulaginu í lofts-lagsmálum er nú fagnað víða um heim. Að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda er gríðarleg
áskorun fyrir mannkyn, en um leið
afar brýnt verkefni. Stærsta við-
fangsefnið er að draga úr brennslu
á jarðefnaeldsneyti á borð við olíu
og kol. Að minnka orkunotkun
og/eða auka hlut endurnýjanlegra
orkugjafa á borð við vatnsafl, jarð-
hita, sólarorku og vindorku. Orku-
gjafa sem allir hafa vissulega einhver
sjónræn áhrif í för með sér, en hverf-
andi losun gróðurhúsalofttegunda.
Þrátt fyrir háleit markmið frá París
mun þessi þróun hins vegar taka
mjög langan tíma og ljóst að jarð-
efnaeldsneyti verður áfram nýtt
sem orkugjafar víða um heim um
langa hríð.
Græna orkan sparar mikla losun
Ísland er sem kunnugt er í algerlega
einstakri stöðu, en hér byggir nán-
ast öll raforkuvinnsla og húshitun
á endurnýjanlegum orkugjöfum –
vatnsafli og jarðvarma. Orkustofnun
hefur tekið saman að með nýtingu
endurnýjanlegra orkugjafa í stað
olíu spörum við andrúmsloftinu um
18 milljón tonn af losun koldíoxíðs
árlega (að ógleymdum gríðar-
legum gjaldeyrissparnaði). Stofn-
unin bendir jafnframt á að með
nýtingu allra orkukosta sem nú eru
til umfjöllunar á vettvangi ramma-
áætlunar mætti þrefalda þennan
sparnað í um 50 milljónir tonna á
ári. Til samanburðar losa Frakkar
um 320 milljónir tonna árlega í and-
rúmsloftið, en þar búa 66 milljónir
manna. Enginn reiknar auðvitað
með þessari þróun rammaáætlunar,
en þetta dæmi endurspeglar jákvætt
framlag vatnsafls og jarðvarma til
loftslagsmála.
Tækifæri fram undan
Þrátt fyrir okkar miklu sérstöðu
höfum við ýmis tækifæri til að ná enn
meiri árangri á þessu sviði, ekki ein-
göngu með aukinni nýtingu grænna
orkugjafa hérlendis. Rafvæðing
samgangna er augljóst dæmi, en
sú spennandi þróun er sannarlega
hafin. Áratugum saman hafa Íslend-
ingar deilt þekkingu sinni af nýtingu
jarðvarma með öðrum þjóðum og
enn stendur til að efla þá starfsemi.
Þá hefur mögulegur sæstrengur til
Bretlands verið til skoðunar, en slíkur
strengur hefði í för með sér tækifæri
til bættrar nýtingar á okkar grænu
orku og á móti mætti t.d. minnka
brennslu á kolum í Bretlandi.
Við getum því bæði verið stolt af
okkar græna orkukerfi og horft bjart-
sýn til enn aukins framlags okkar til
þess til að draga úr hnattrænni losun
gróðurhúsalofttegunda.
Græn orka og loftslagsmál:
Sérstaða og tækifæri
Gústaf Adolf
Skúlason
framkvæmda-
stjóri Samorku,
samtaka orku- og
veitufyrirtækja
Á þessum árstíma er aldalöng
hefð fyrir því að hugsa um það
sem maður getur verið þakk-
látur fyrir og reyna að leyfa
þeim sem ekki eru eins lánsamir
að njóta velvildar. Vonandi er
almenn stemning fyrir því um
þessar mundir að hafa þetta í
huga.
Opið um helgina frá 10 - 18 | Ögurhvarfi 2, 203 Kópavogur, sími 577 6000, garmin.is
vívoactive
Verð 46.900
vívofit 2
Verð 19.900
Hvort sem það er einfaldleik-
inn við vívofit 2 sem þarf ekki
að hlaða, snjallsímalausnir og
innbyggði púlsmælirinn í
vívosmart HR eða GPS mót -
takarinn og golfvellirnir í
vívoactive þá eiga heilsuúrin
frá Garmin það sameiginlegt
að hreyfa við þér.
Láttu Garmin hreyfa við þér,
þinn líkami á það skilið!
vívosmart HR
Verð 26.900
Heilsuúrin
sem hreyfa við þér!
s k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 23F Ö s T u d a g u R 1 8 . d e s e m B e R 2 0 1 5
1
7
-1
2
-2
0
1
5
2
2
:4
1
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
7
B
B
-9
8
0
0
1
7
B
B
-9
6
C
4
1
7
B
B
-9
5
8
8
1
7
B
B
-9
4
4
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
8
0
s
_
1
7
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K