Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.2013, Qupperneq 3

Fréttir 3Mánudagur 29. apríl 2013
Ú
rslit alþingiskosninganna
sem fram fóru um helgina
eru söguleg af ýmsum
ástæðum. Ein stærstu tíð­
indin eru án efa hið mikla
fylgishrun Samfylkingarinnar sem
á sér fá eða engin fordæmi í stjórn­
málasögu Íslands. Frá stofnun
flokksins árið 1999 hefur hann ver­
ið næststærsta stjórnmálaafl lands­
ins og fengið fylgi upp á 27 til 31
prósent í þingkosningum. Nú fær
flokkurinn 13 prósenta kjörfylgi og
aðeins níu þingmenn. Samanlagt
töpuðu ríkisstjórnarflokkarnir tveir
tæplega 28 prósenta stuðningi milli
kosninga sem er Íslandsmet í fylgis­
tapi.
Sjálfstæðisflokkurinn bætti við
sig tæplega þremur prósentustig­
um frá síðustu kosningum og hef­
ur nú endurheimt stöðu sína sem
stærsti stjórnmálaflokkur landsins.
Þrátt fyrir það er um að ræða næst­
verstu úrslit Sjálfstæðisflokksins í al­
þingiskosningum frá upphafi. Ljóst
er að þar á bæ eru margir uggandi
yfir stöðu mála. Getur hugsast að
yfir burðir flokksins í íslenskri pólitík
heyri nú sögunni til?
Pólitískar hamfarir
Össur Skarphéðinsson, fyrrverandi
formaður Samfylkingarinnar og einn
af stofnendum flokksins, var auð­
mjúkur og afdráttarlaus í samtali við
blaðamann DV þegar ljóst var hvert
stefndi: „Okkur bregður hvorki við
sár né bana, það er sterk hryggsúla
í okkur. En þetta var meira en land­
skjálfti. Þetta voru pólitískar ham­
farir hvað okkur varðar.“ Samfylk­
ingin hefur beðið skipbrot. En er tími
hennar sem leiðandi stjórnmálaafls
liðinn? Eða á flokkurinn sér upp­
reisnar von?
„Þetta er óskemmtileg lífsreynsla.
Hins vegar ert þú að tala við mann
sem hefur lifað margt af, bæði mikla
sigra og mikil töp. Og það fer alveg
eftir því hvernig Samfylkingin vinnur
úr þessu, og hvort hún hefur kjark til
þess að horfast í augu við sjálfa sig,
hvernig henni reiðir af,“ segir Össur
og bætir við að hann telji ýmislegt
hafa mátt betur fara í kosningabar­
áttu flokksins.
„Við þurfum að skoða vel okk­
ar verk, skoða okkar kosningabar­
áttu og áherslur. Það er ekki hægt
að draga neina ályktun aðra en þá
að áherslur okkar í kosningabarátt­
unni hafi farið þokkalega vel á ská við
kjósendur. Sömuleiðis tel ég að það
hafi eitt skort upp á í þessari kosn­
ingabaráttu, og það var að leyfa sér
þann munað að vera stolt af verkum
ríkisstjórnarinnar.“
Nauðvörn sjálfstæðismanna
Þegar litið er til skoðanakannana
síðustu vikna má segja að sjálfstæð­
ismenn geti hrósað happi yfir úrslit­
um kosninganna. Flokkurinn hlaut
tæplega 27 prósenta fylgi og 19 þing­
menn. Þó bendir Össur á að niður­
staðan geti tæplega talist sigur fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. „Við kjöraðstæð­
ur er Sjálfstæðisflokkurinn að fá næst
verstu úrslit í sögu sinni. Hann er rétt
að slefa yfir þau verstu, sem flokk­
urinn fékk í síðustu kosningum.
Undir engum kringumstæðum er
hægt að lýsa Sjálfstæðisflokkinn sig­
urvegara kosninganna,“ segir Össur.
Þetta er aðeins í þriðja skipti frá
því Sjálfstæðisflokkurinn var stofn­
aður árið 1929 sem flokkurinn fær
innan við 30 prósent atkvæða í al­
þingiskosningum. Árið 1987 hlaut
flokkurinn rúmlega 27 prósenta fylgi
undir forystu Þorsteins Pálssonar en
þá höfðu margir sjálfstæðismenn
fylkt sér í lið með Alberti Guðmunds­
syni undir fána Borgaraflokksins. Á
vormánuðum 2009 hlaut flokkurinn
svo tæplega 24 prósent atkvæða.
Bjarni Benediktsson, formað­
ur Sjálfstæðisflokksins, vildi þó ekki
meina að um varnarsigur væri að
ræða þegar blaðamaður DV leitaði
eftir viðbrögðum hans við þessari
niðurstöðu. „Ef við skoðum það sem
gerst hefur í stuðningi við flokkinn
síðustu þrjá mánuði, þá er ekki hægt
að segja neitt annað en að við höf­
um snúið mjög þröngri stöðu upp
í glæsilegan kosningasigur. Það er
samt alveg rétt að þetta er ekki ásætt­
anlegt fylgi ef við berum það saman
við sögu flokksins. En traust verður
ekki unnið á einum degi.“
Þá tók Hanna Birna Kristjánsdótt­
ir, varaformaður flokksins, í svipaðan
streng. Hún telur að undir venjuleg­
um kringumstæðum ætti flokkurinn
að fá meira fylgi. „Það er auðvit­
að hárrétt, Sjálfstæðisflokkurinn er
flokkur sem á að vera vel yfir 30 pró­
sentum.“
Bjarni slapp fyrir horn
Þó árangur Sjálfstæðisflokksins hljóti
að teljast slakur í sögulegu tilliti ættu
flokksmenn að geta unað ágætlega
við sitt. Þegar allt kemur til alls hlaut
flokkurinn flest atkvæði allra. Þar að
auki var útlitið vægast sagt svart fyrir
Sjálfstæðisflokkinn fyrir fáeinum vik­
um þegar flokkurinn dansaði í kring­
um 20 prósentin í skoðanakönnun­
um. Viðsnúningurinn hófst þegar
Bjarni Benediktsson sagði frá því í
einlægu sjónvarpsviðtali á RÚV að
hann íhugaði alvarlega að stíga niður
af formannsstóli vegna slælegs geng­
is í könnunum. Þá tók fylgið kipp og
flokkurinn sigldi fram úr Framsókn.
Segja má að Bjarni hafi sloppið
fyrir horn. Staða hans var afar veik
um tíma en nú getur formaðurinn
andað léttar. Þó er ljóst að róðurinn
verður óhjákvæmilega þungur fyr­
ir Bjarna fari svo að hann verði ekki
forsætisráðherra. Og verði flokk­
urinn ekki í ríkisstjórn, annað kjör­
tímabilið í röð, er allt eins líklegt að
Bjarni neyðist til þess að taka pok­
ann sinn. Stjórnarmyndunarviðræð­
ur næstu daga gætu því skipt sköpum
fyrir pólitískan feril Bjarna Bene­
diktssonar.
Veik staða Árna Páls
Ólíkt sjálfstæðismönnum hafa stuðn ­
ings menn Samfylkingarinnar enga
ástæðu til þess að fagna. Flokkurinn
tapaði fylgi jafnt og þétt allt kjör­
tímabilið og náði engri viðspyrnu svo
að heita megi á lokametrunum. Það
bendir til þess að kosningabarátta
flokksins hafi mistekist hrapallega.
Það kann einnig að skýrast af því að
töluverðrar sundrungar hefur gætt
á meðal forsvarsmanna flokksins á
síðustu misserum. Árni Páll Árna­
son, nýkjörinn formaður, hefur legið
undir þungri gagnrýni innan flokks­
ins vegna framgöngu hans í stórum
málum.
Ólína Þorvarðardóttir, sem læt­
ur nú af störfum sem þingkona
Samfylkingarinnar, gagnrýnir Árna
Pál Árnason og Ástu Ragnheiði Jó­
hannesdóttur, fráfarandi þingfor­
seta, harðlega í bloggfærslu á Eyj­
unni undir yfirskriftinni „Sundrað
sverð og syndagjöld“. Þar segir hún
að ný forysta flokksins hafi engri fót­
festu náð á þeim fáu vikum sem liðu
frá kjöri hennar fram að kosning­
um. „Formaðurinn tók þá ákvörðun
að skilja sig frá verkum ríkisstjórnar­
innar í von um að fá á sig betri ásýnd.
Um leið yfirgaf forystan þrjú helstu
stefnumál kjörtímabilsins – málin
sem ítrekað höfðu verið skilgreind
sem þau þrjú mál sem Samfylkingin
bæri helst fyrir brjósti og myndi
ljúka,“ skrifar hún.
Ljóst er að staða Árna Páls er afar
veik eftir hrakfarir Samfylkingarinn­
ar í kosningunum og vera kann að
kallað verði eftir tiltekt í flokknum.
Hvað sem því líður liggur í augum
uppi að stuðningsmenn Samfylk­
ingarinnar eiga ærið verkefni fyrir
höndum ef flokkurinn á að standa
undir nafni sem breiðfylking jafnað­
armanna á Íslandi. n
Ólafur Kjaran Árnason
blaðamaður skrifar olafurk@dv.is
Sögulegar hrakfarir
n Samfylkingin hefur beðið skipbrot n Næstversta útreið Sjálfstæðisflokksins frá upphafi
Þungt yfir Árna Það var ekki
djarft upplitið á nýkjörnum
formanni Samfylkingarinnar,
Árna Páli Árnasyni, þegar ljóst
var hvert stefndi.
MyNd sigtryggur ari
„Pólitískar
hamfarir
Varnarsigur Sjálfstæðisflokkurinn má svo sannarlega muna fífil sinn fegurri. Flokkurinn
hlaut tæplega 27 prósent atkvæða í í þingkosningunum um síðustu helgi. MyNd sigtryggur ari