Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.2008, Blaðsíða 20

Miðvikudagur 22. Október 200820 Fókus
Stefán Máni hefur sótt í sig veðr-
ið með hverri bók á ferli sem hef-
ur einkennst af nokkurri leit. Í Ísra-
el, sem kom út fyrir nokkrum árum,
var hann búinn að ná feykilega
góðum tökum á smásmyglisleg-
um lýsingum á umhverfi, athöfum
og tilfinningum sem hafa verið eitt
sterkasta höfundareinkenni hans.
Hann breytti nokkuð um stefnu
með Svartur á leik þegar hann skoð-
aði undirheima Reykjavíkur í sér-
stæðri glæpasögu sem bar keim af
rannsóknarblaðamennsku. Túristi
kom út 2005, svolítið eins og skratt-
inn úr sauðarleggnum eftir Svartur
á leik, og benti til þess að höfundur-
inn væri enn að reyna að finna þann
takt sem hentaði honum best. Ári
síðar tók Stefán Máni, með Skipinu,
af öll tvímæli um að honum líður
best innan um harðsvíraða krimma
og annað hyski á leið til glötunar.
Með Skipinu má segja að hann
hafi stokkið aftur á bak, yfir Túrista,
þar sem bókin var áþekkari Svartur á
leik og einhvern veginn rökrétt fram-
hald á því sem höfundurinn var að
gera þar. Skipið klauf jólabókaflóðið
árið 2006 á fullu stími, fékk fyrirtaks
dóma og rokseldist, enda hreint út
sagt frábær tryllir sem bauð upp á
Íslendinga í aðstæðum og atburða-
rás sem minnti um margt á Alistair
McLean sem var á árum áður helsta
háspennukeflið á íslenskum bóka-
markaði.
Ódáðahraun er í raun á svipuð-
um miðum og Skipið þótt aðalper-
sónan hafi ætíð fast land undir fót-
um, í það minnsta í bókstaflegum
skilningi. Þetta er fyrirtaks reyfari
sem rígheldur frá fyrstu köflum og
stærsti gallinn við bókina er einfald-
lega að hún stenst Skipinu ekki fylli-
lega snúning. Nett vonbrigði fyrir þá
sem slógust í för með ofurkrimman-
um Kölska á fraktaranum Per se fyr-
ir tveimur árum en þar sem Ódáða-
hraun er engu að síður fantagóður
krimmi segir þessi (ef til vill) ósann-
gjarni samanburður meira um Skip-
ið en nýju bókina. Sem fyrr spinnur
Stefán Máni söguna af miklum krafti
og fjöri og á bestu sprettunum finnst
manni maður vera kominn aftur um
borð í Per se.
Í Ódáðahrauni teflir Stefán Máni
fram Óðni R. Elsusyni, eitilhörð-
um undirheimakóngi sem lendir í
bölvuðu basli þegar stór sending af
amfetamíni fuðrar upp í lúkunum á
honum og kostar hann auga. Þá eru
góð ráð dýr en verða miklu dýrari
en Óðin hefði getað órað fyrir. Hann
fer strax í björgunaraðgerðir til þess
að halda bissnessnum gangandi en
kemst aldrei í dópinnkaupaleiðang-
ur til útlanda þar sem örlögin taka
völdin og áður en hann veit af er
hann kominn á kaf í flókin viðskipti
við ríkustu menn landsins og fer að
höndla með fyrirtæki eins og hann
gerði með dóp áður. Og skyndilega
eru milljarðar undir þegar alfaðir ís-
lenskra undirheima djöflast eins og
naut í flagi í umhverfi sem er hon-
um framandi þótt gamalreynd með-
ul hans úr glæpaheiminum virki þar
vel.
Óðinn er ekki óskyldur Kölska
enda tengir hann þessar tvær bæk-
ur saman en í byrjun Skipsins ætlar
Óðinn sér að ganga frá Kölska með
logsuðutæki og harkaleg viðskipti
þessarra tveggja glæpona verða til
þess að Kölski hrekst um borð í Per
se. Óðinn er, eins og Kölski, dásam-
lega ýkt týpa en hann haslar sér völl
í glæpaheiminum á fermingaraldri.
Þá er hann þegar orðinn öflugur
sprúttsali og stimplar sig hressilega
inn þegar hann nefbrýtur sautján
ára fól með klaufhamri frekar en að
láta góss sitt af hendi. Óðinn er þessi
dásamlega tegund andhetju sem
maður hikar ekki eitt augnablik við
að ganga í lið með og hann er „okk-
ar“ maður allt til enda. Hann er líka
límið sem heldur bókinni saman og
heldur lesandanum á sínu bandi
og dregur hann á hárinu í gegnum
gloppur í þræðinum sem gera af
og til vart við sig á seinni hlutanum
þegar krimminn er kominn á kaf í
viðskiptagrautinn.
Stíll Stefáns Mána er sem fyrr
sprellfjörugur, kryddaður með gegn-
sæjum en skemmtilegum vísunum í
norræna goðafræði og vægast sagt
hressilegum ofbeldisköflum. Maður
getur eiginlega ekki beðið um mikið
meira, nema auðvitað annað Skip,
en góðu heilli eiga þessar bækur
það sameiginlegt að mann hungrar
í meira um leið og síðasta blaðsíðan
hefur verið lesin. Betri mælikvarði á
gæði bóka er vandfundinn.
Þórarinn Þórarinsson
á m i ð v i k u d e g i
Auglýst eftir stuttmyndum
Stuttmyndahátíðin LjósvakaLjóð auglýsir eftir myndum. Hátíðin, sem er
fyrir fólk á aldrinum 15-25 ára og er meðal annars unnin í samstarfi við
Zik Zak kvikmyndagerð, verður haldin í NorræNa húsiNu þaNN 6.
Nóvember. valdar verða 6 -10 stuttmyndir úr innsendum myndum til að
keppa um aðalverðlaunin, 75 þúsund króna peningaverðlaun. Nánari
upplýsingar á ljosvakaljod.is.
með mAfíunA
á hælunum
DV greindi frá því í síðustu viku að
lögreglan á Ítalíu rannsakaði nú
hvað sé hæft í því að mafían í Napolí
hyggist ráða Roberto Saviano, höf-
und metsölubókarinnar Gomorra, af
dögum. Síðastliðin tvö ár hefur Savi-
ano notið lögregluverndar eftir að
Camorra, mafían í heimaborg hans,
ákvað að refsa honum vegna þeirrar
velgengni sem Saviano hefur notið
eftir að bók hans um mafíuna kom
út. Nú berast þær fréttir af Saviano
að hann hafi flúið Ítalíu vegna ótta
um líf sitt. Í viðtali við dagblaðið La
Repubblica segist hann afar ótta-
sleginn og vilji fá líf sitt aftur í stað-
inn fyrir líf flóttamanns. Bók Savian-
os kemur út hjá Bjarti í næstu viku.
steindýrin
verðlAunuð
Gunnar Theodór Eggertsson
hlaut Íslensku barnabókaverð-
launin í ár fyrir sögu sína Stein-
dýrin en verðlaunin voru afhent
í Hlíðaskóla í Reykjavík í gær. Að
mati dómnefndar er hér á ferð-
inni hörkuspennandi og frumleg
ævintýrasaga sem sækir efnivið
sinn í þjóðsögur og ævintýri en er
þó engu lík. Sagan kviknaði þegar
Gunnar vann við að segja börn-
um sögur og ævintýri á frístunda-
heimilinu Hlíðaskjóli. Gunnar
Theodór er bókmennta- og kvik-
myndafræðingur og Steindýrin
er fyrsta bók hans. Hann hlýtur
að launum 400 þúsund krónur og
viðurkenningarskjal.
óritskoðuð
AnnA frAnk
Bókaútgáfan Hólar hefur gefið út
í kilju hina frægu Dagbók Önnu
Frank. Þetta er sögð vera lokaútgáfa
Dagbókarinnar og er þetta í fyrsta
sinn sem óritskoðuð útgáfa hennar
kemur út á Íslandi. Allir kaflarnir
sem faðir Önnu kaus að sleppa í fyrri
útgáfum eru sagðir vera hér. Anna
hélt dagbókina í miðju fári seinni
heimsstyrjaldarinnar, frá júní 1942
til ágúst 1944, og er hún í senn ein-
læg, opinská og oft hnyttin. Engin
bók, að Biblíunni undanskilinni,
hefur selst meira en Dagbók Önnu
Frank.
hlutAbréfAbrAsk
Fyrsta frumsýning L.A. á þessu
hausti, Músagildra Agöthu Christie,
olli vonbrigðum. Leikstjórinn hefur
tekið þá stefnu að leika verkið sem
kómedíu, nánast farsa, og það er
bara ekki að virka. Í stað þess að
samsamast persónunum, eins og
vera ber í góðum og gamaldags
þriller, er okkur boðið að hlæja að
þeim, flestum alltjent, með þeirri
afleiðingu að hið ísmeygilega og
spennuþrungna andrúmsloft tryll-
isins nær aldrei að myndast. Af
hverju þarf allt að vera svo fyndið í
leikhúsinu nú til dags?, sagði mæt-
ur leikhúsmaður við mig, þegar ég
hitti hann eftir sýninguna. Af hverju
er ekki hægt að leika gamla glæpar-
eyfara bara eins og þeir eru skrifað-
ir? Eða, ef menn þurfa endilega að
gera eitthvað nýtt, að finna þá föt
sem þeir passa í?
Leikendur er mjög misvel vaxn-
ir þeim vanda sem leikstjórnin set-
ur þá í. Reyndari leikendum tekst
flestum að klóra sig fram úr hon-
um, enginn þó sem Lilja Guðrún
Þorvaldsdóttir sem siglir í gegnum
þetta eins og ekkert sé. Sannarlega
gaman að sjá henni bregða aftur
fyrir á leiksviði. Yngri leikendum,
sem eru sumir lítt reyndir, geng-
ur mun verr að fóta sig, ekki síst
þegar leikstjórinn reynir að fá þá
til að gera hluti sem þeir geta alls
ekki. Þar nefni ég einkum nýliðann
Sindra Birgisson sem ég hef aldrei
séð áður, en er ekki ólíklegur til að
geta plumað sig undir betri stjórn.
Þennan uppskrúfaða ýkjuleik réði
hann ekki við. Hjá sumum öðrum
var, með leyfi að segja, viðvanings-
bragur sem gengur ekki á höfuð-
sviði Norðurlands. Búningar voru
ákaflega skrýtnir sumir hverjir, en
sjálfsagt var það í samræmi við vilja
leikstjórans. Lýsing var hins vegar
áberandi vel af hendi leyst, enda
Lárus Björnsson enginn byrjandi í
faginu.
L.A. hefur á síðari árum smám
saman verið að hrista af sér ýmsa
barnasjúkdóma amatörleikhúss-
ins sem hrjáðu það lengi framan
af. Þessi sýning er skref aftur á við
á þeirri braut. Ég ætla rétt að vona
að þetta sé ekki það sem koma skal
undir stjórn Maríu Sigurðardóttur.
Jón Viðar Jónsson
vonbrigði á akureyri
leiklist
LeikféLag akureyrar:
Músagildran
eftir agöthu Christie
Þýðing og staðfærsla: gísli rúnar Jónsson
Leikstjóri: Þór tulinius
Leikmynd: Árni Páll Jóhannsson
Búningar: Sunna björk Hreiðarsdóttir
Lýsing: Lárus björnsson og Sveinn
benediktsson
Skref aftur gagnrýnanda finnst
uppfærsla Músagildrunnar vera skref
aftur á bak hjá La.
bækur
Ódáðahraun

Höfundur: Stefán Máni
Útgefandi: JPv
Stefán Máni Heldur sig við
harðsvíraða glæpamenn og heldur
stefnunni sem hann tók með Skipinu
þótt eineygði glæponinn óðinn r.
elsuson hafi fast land undir fótum.
á AmfetAmíni