Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 02.01.1910, Side 18

T a fl a III.
Á r i n: Kaffi og kaffibætir pd. Allskon- ar sykur pd. Tóbak allskonar pd. Ö1 [pt. Brenni- vin pt. Önnur vínföng pt.
1816 0,2 0,2 1,4 1,0
1840 1,5 1,8 1,5 • • • • 5,0
1849 4,9 4,6 1,3 • . • • 4,3 0,7
1892 6,0 6,0 1,5 .... 6,9 0,7
1866—70 mt 7,2 7,0 1,6 6,1 1,2
1871—80 — 7,1 9,1 1,8 • . . • 5,8 1,0
1881—90 — 9,3 16,7 2,3 1,3 4,1 1,0
1891—95 8,7 22,9 2,4 1,1 4,3 0,6
1896—00 — 10,7 29,8 2,4 2,4 4,1 0,8
1901 -05 — 12,4 40,4 2,4 3,3 3,3 0,6
1906 13,6 48,9 2,4 3,9 3,2 0,8
1907 13,1 51,8 2,5 5,1 3,6 0,7
1908 11,1 45.3 2,3 6,7 2,6 0,5
Það er eins og stirni á fátækt landsmanna gegnum línuna árið 1908, þeir
eyða 2 pd. af kaffi 61/i pd af sykri og potti af brennivini minna á hvert manns-
barn en árið áður. Þeir eyða 2/io úr polti minna á mann, en nokkru sinni fyr.
Einasta munaðarvaran, sem meira hefur verið flutt af en áður hefur verið, er alls-
konar öl, áfengl og óáfengt, eyðslan af því hefur aukist um IV2 pott á mann, sem
má heita töluvert.
Að sjálfsögðu má líta með ánægju yfir allan þennan sparnað, sem verið
hefir árið 1908. Það er æfinlega gleðiefni, ef minna er drukkið af brennivíni og
sterkum áfengum drylckjum, þvi að sama skapi sem nautn þeirra minkar vex ham-
ingja fólksins og heimilanna, sje alt annað óbreytt. En þegar fólk þarf að spara
við sig kaffi og sykur, og kornmat að líkindum, þá kemur það oftar af öðrum á-
stæðum, sem þvinga til sparnaðar, en af því að sparað sje af fúsum vilja. Ástæð-
urnar til fátæktarinnar er hægt að benda á. Forvextir, vextir af peningum teknir
fyrir fram, eins og gert er af stuttum lánum, voru svo háir í ársbyrjun, að þeir
námu 8°/o, þeir liéldust í 8% framan af árinu. Háir forvextir eru sama sem at-
vinnuleysi, því það borgar sig ekki að reka atvinnu, þegar vextir eru afarliáir, fjöldi
af atvinnuveitendum verður að hætta, sumir fara á höfuðið, og verkamenn þeirra
verða atvinnulausir. Um haustið féll fiskurinn í verði, og lá óseldur þegar hann
var kominn út þangað sem átti að selja hann. Þetta eru tvær helstu orsakirnar til
þess að landið var fátækt 1908.
4. Þriðji vöruflokkurinn, sem nefndur er hjer að framan allar aðrar vörnr,
hefur ávalt farið vaxandi. Áður hefur verið bent á nokkrar aðalvörutegundir úr
þeim flokki og svo skal gjört enn þá. — í þessum flokki eru kol og steinolía, en
þeirra hefur ekki verið getið sjerstaklega áður, og það skal enn þá látið bíða síðari
tíma. Af vefnaðarvörum og allskonar fatnaði íluttist:
Árin Vefnaðarvara Tilbúin föt Höfuðföt Skófatnaður
í 1000 kr. í 1000 kr. i 1000 kr. í 1000 kr.
1896—00 ml. 762 182 43 76
1901—05 — 1,104 303 62 142
1906 . . . 1,552 618 86 268
1907 . . . 1,743 687 102 316
1908 . . . 1,264 496 80 266