Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.2015, Side 2

Vikublað 27.–29. janúar 20152 Fréttir
Þ
að, að hóta því að birta
myndina, er andlegt ofbeldi,“
segir Hrafnhildur Ragnars-
dóttir, stjórnarkona í Kven-
réttindafélagi Íslands og verk-
efnastýra verkefnis á vegum félagsins
sem á að berjast fyrir lagasetningu um
hefndarklám. DV hefur að undan-
förnu fjallað mikið um hefndarklám
og afleiðingar þess. Rætt hefur verið
við þolendur, ungar konur, sem hafa
orðið fyrir því að myndir af þeim fara
í dreifingu á vefnum. Konurnar hafa
allar lýst því hversu erfitt það er að
vita til þess að myndir af þeim séu
notaðar til að klekkja á þeim eða að
þeim sé hótað því.
Kvenréttindafélag Íslands fékk
á dögunum styrki frá Reykjavíkur-
borg og Hlaðvarpanum til að rann-
saka hefndarklám. Hrafnhildur segir
að markmið félagsins sé að stuðla að
því að sett verði lagasetning sem ger-
ir hefndarklám refsivert og til að gefa
lögreglunni verkfæri til að bregðast
við óleyfilegum myndbirtingum á
veraldarvefnum.
„Mörgum finnst þetta kannski
ekki alvarlegt, fyrr en einhver sem
þeir þekkja lenda í þessu. Eða þeir
sjálfir,“ segir Hrafnhildur og segir
mikilvægt að hefja forvarnastarf.
„Það þarf að fræða fólk um skaðsemi
hefndarkláms og að koma því í skiln-
ing um hversu alvarlegar afleiðingar
það getur haft – fyrir fórnarlambið.“
Vantar lagasetningu
„Það skortir lagasetningu um ná-
kvæmlega þetta. Það er það sem við
ætlum að gera með þessu verkefni, að
knýja hana fram. Það verði gert ólög-
legt og refsivert að dreifa myndefni
af manneskju án hennar samþykkis,“
segir hún, en líkt og DV hefur greint
frá eru engin lög sem beina sjónum
sínum sérstaklega að hefndarklámi,
en ríkissaksóknari hefur stuðst sér-
staklega við tvö lagaákvæði þegar
kemur að málum sem þessu, annars
vegar lögum um ærumeiðingar og
friðhelgi einkalífsins og hins vegar
brotum gegn blygðunarsemi. Björt
framtíð hefur lagt fram lagafrum-
varp sem beint er sérstaklega gegn
hefndarklámi, en enn er óvíst hvort
það kemst í gegnum þingið á þessu
ári.
Hrafnhildur segir þetta vera mikil-
vægt skref í því að takast á við ofbeldi
gegn konum. „Hefndarklám er enn ein
aðferðin við að stjórna hegðun kvenna
og skerta frelsi þeirra. Menn beita
þessu ef konur hafna þeim eða hætta
með þeim. Líka ef þær virðast kannski
vera ánægðar án þeirra. Það er ekki
bara það að þeir birti myndirnar, held-
ur hóta þeir að birta þær, sem er and-
legt ofbeldi og kúgun. Þegar þeir hafa
svo birt myndirnar er það ekkert ann-
að en kynferðislegt ofbeldi.“
Skortur á jafnrétti
Hrafnhildur segir að myndbirtingar
sem þessar eigi rætur sínar að rekja til
skorts á jafnrétti og jafnréttisumræðu.
„Við þurfum hugarfarsbreytingu.
Þarna spila staðalmyndirnar líka inn
í. Við þurfum að hætta að líta á kon-
ur sem annars flokks manneskjur
og bara sem kroppa. Þetta er hluti af
stóru myndinni, þegar konur eru sett-
ar skör lægra,“ segir hún. Forvarna-
fræðslu og jafnréttisfræðslu þurfi að
efla til að breyta hugarfarinu strax
hjá ungu fólki. „Það sem við þyrftum
að ná fram með forvarnafræðslu er
að hætta að kenna fórnarlömbunum
um. Konum er oft kennt um að hafa
tekið myndirnar eða leyft myndatök-
una. Fórnarlömb kynferðisofbeldis
eru að stærstum hluta konur og hið
sama á við varðandi hefndarklámið.
Þetta er í rauninni sama spurningin:
„af hverju varstu í stuttu pilsi?“ og „af
hverju tókstu þessa mynd?“. Spurn-
ingin ætti auðvitað að vera: „Af hverju
beitti gerandinn ofbeldinu?“,“ segir
Hrafnhildur og bendir á að það sé á
allan hátt óeðlilegt að setja þolanda
ofbeldis í þau spor að leita svara hjá
sjálfum sér.
„Þetta er púsl af sömu myndinni,“
segir hún.
Segja frá
„Við þurfum hugarfarsbreytingu að
því leyti en líka þegar kemur að því
að segja frá hver það var sem beitti of-
beldinu. Við höfum opnað á það að
þolendur ofbeldis stígi fram og segi
sögu sína, en það vantar mikið upp
á þegar kemur að þeim sem beita of-
beldinu,“ segir hún. Konurnar sem
DV hefur rætt við um hefndarklám
hafa allar óttast mjög við að nafn-
greina ofbeldismennina eða að stíga
fram undir nafni. Þær hafa allar lýst
því að þær óttist hefndaraðgerðir,
meiðyrðamál og það að almenningur
byrji að leita að myndunum af þeim
á netinu. Þær óttast að afleiðingarnar
verði jafnvel mun verri.
„Þær sem verða fyrir þessu, svona
mynddreifingum, upplifa það jafnvel
að ofan á niðurlæginguna þá eru þær
baktalaðar og þeim jafnvel útskúfað.
Sá sem dreifir því verður sjaldnast fyr-
ir slíku. Eru þetta skilaboðin sem við
viljum senda ungu fólki? Að það megi
koma svona fram við stelpur?“ spyr
Hrafnhildur og bendir á að stundum
er eins og myndirnar verði hálfgerðir
verðlaunagripir; þegar þeim er dreift
á milli til dæmis á vefsíðum þar sem
menn keppast við að finna til mynd-
irnar, deila þeim sín á milli og óska
eftir myndum.
Mikil pressa
Lögin og forvarnirnar þurfa að haldast
í hendur við breytta tíma, segir hún.
„Í dag eiga allir snjallsíma með
myndavél. Það geta allir tekið mynd-
ir við öll tækifæri. Það er sérstaklega
sterkt í unglingamenningu að deila
miklu efni og myndum á samfélags-
miðlum. Þar að auki sést þar pressan
um að stúlkur setji sig í kynþokka-
fullar stellingar. Það er sem sagt gerð
krafa um að vera sexí, en svo eru þær
„það er ekkert annað en
kynferðislegt ofbeldi“
n Aðferð til að stjórna hegðun kvenna n Ætla að rannsaka hefndarklám n Berjast fyrir lögum sem banna það
Ekkert nálgunarbann
Á dögunum hafnaði Hæstiréttur því að sett yrði
nálgunarbann á mann sem hefur viðurkennt að hafa
sent nektarkynlífsmyndband, sem hann hefur undir
höndum, til vinkonu og vinnufélaga fyrrverandi sam­
býliskonu sinnar og barnsmóður í janúar á þessu ári.
Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu taldi líklegt
að maðurinn myndi halda áfram að áreita konuna
og raska friðhelgi einkalífs hennar ef hann nyti fulls
athafnafrelsis. Vildi lögreglan að maðurinn mætti
ekki nálgast hana á almannafæri, sem nemur fimmtíu
metra radíus frá staðsetningu konunnar hverju sinni, eða að hann setti sig í samband við
hana á nokkurn hátt. Maðurinn er grunaður um líkamsárás á hendur konunni í júní síðastliðn­
um, þar sem hún segir hann meðal annars hafa hrint sér niður stiga þegar hún hélt á dóttur
þeirra. Hann neitar sök. Manninum var í undirrétti gert að sæta sex mánaða nálgunarbanni
en Hæstiréttur taldi ekkert benda til þess að maðurinn hefði beitt konuna ofbeldi frá því í
sumar eða væri líklegur til þess að gera það aftur og felldi því úrskurðinn úr gildi.
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is Ofbeldi
Hrafnhildur er
stjórnarkona hjá
Kvenréttinda­
félagi Íslands og
er verkefnastýra
í átaksverkefni
félagsins gegn
hefndarklámi.
Mynd Sigtryggur Ari
Eins og byssu-
kúla inn um
afturhlera
Á dögunum lenti björgunar-
sveitin Dagrenning á Hvolsvelli í
því að krókur á bíl, sem verið var
að draga lausan úr festu, gaf sig.
Skaust hann inn um aftur-
hlera björgunarsveitarbílsins, í
gegnum bremsuljósið í rúðunni,
braut hliðarrúðu og stöðvaðist
svo á milli framsæta eftir að hafa
lent á farþegasætinu. Frá þessu er
greint á vefsíðu Landsbjargar.
Þar segir að reynt bílafólk
þekki svona atvik en við drátt á
föstum bifreiðum myndist miklir
kraftar og átak og því vissara að
standa ekki of nálægt ef eitthvað
slitnar eða gefur sig.
Þetta er ekki eina slíka atvik-
ið sem þessi sveit hefur lent í því
hún á nú tvo bíla sem eru tjón-
aðir eftir bíladrátt. Björgunar-
sveitin vill því minna félagsfólk
á að fara ávallt með gát við slíkar
aðstæður.
Apple-notendur
gabbaðir
Lögreglunni á höfuðborgarsvæð-
inu berast reglulega tilkynningar
um að reynt sé að gabba fólk á
netinu. Á mánudag barst lögreglu
fjöldi ábendinga um að Apple-
notendur fengju tilkynningu um
að þeir hefðu verslað á iTunes.
Með tilkynningunni fengu þeir
tengil til að smella á ef þeir höfðu
ekki átt í þessum viðskiptum.
Tengillinn vísaði hins vegar á
falska síðu þar sem fólk var beðið
að skrá sig. Ef fólk varð að þeim
tilmælum fengu þjófarnir upplýs-
ingar sem þeir gátu nýtt sér til að
stela. „Við biðjum því fólk enn og
aftur að vera á varðbergi gagnvart
öllum slíkum sendingum,“ segir í
tilkynningu frá lögreglu.