Vestfirska fréttablaðið


Vestfirska fréttablaðið - 30.08.1984, Síða 4

Vestfirska fréttablaðið - 30.08.1984, Síða 4
vestfirska vestfirska 4 rEETTABLAÐID vestfirska TECTTABLADID 5 FJÓRÐUNGSSJÚKRAHÚSIÐ Á ÍSAFIRÐI Laust starf Fjórðungssjúkrahúsið á ísafirði óskar að ráða nú þegar starfsmann á skrifstofu hálfan daginn. Góð bókhalds- og vélritunarkunnátta æskileg. Upplýsingar um starfið eru veittar á skrifstofu sjúkrahússins í síma 3811. Umsóknir skilist fyrir 15. september n.k. á skrifstofu sjúkrahússins, Torfnesi, eða í póst- hólf 114, ísafirði. Starfsfólk óskast Fjórðungssjúkrahúsið á ísafirði óskar að ráða nú þegar starfsfólk í ýmis störf. Til greina koma hlutastörf. Upplýsingar hjá hjúkrunarforstjóra í síma 3020. VEGAGERÐ RÍKISINS Útboð Vegagerð ríkisinsóskareftirtilboðum í eftirtal- in verk: A. STAÐARDALUR I (Uppýting og jöfnun, 640 m., 9.000 m3). B. SELÁ I (Uppýting og jöfnun, 980 m., 20.500 m3). Verkunum skal lokið fyrir 1. júní 1985. Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Vegagerð- ar ríkisins, ísafirði frá 3. september n.k. Tilboð- um skal skilað til Vegagerðar ríkisins, ísafirði fyrir kl. 14:00 hinn 17. september n.k. Tilboðin verða opnuð þar að viðstöddum þeim bjóð- endum, er þess óska, kl. 14:15 sama dag. Vegamálastjóri. ÞINGEYRARHREPPUR Auglýsing Kveðinn hefur verið upp hjá embaetti Bæjar- fógetans á ísafirði og sýslumanns ísafjarðar- sýslu, lögtaksúrskurður fyrir eftirtöldum gjöld- um til Þingeyrarhrepps, gjaldföllnum 1984: Út- svari, aðstöðugjaldi, fasteignagjöldum, vatns- skatti, hafnargjöldum til Þingeyrarhafnar, svo og öðrum þeim gjöldum sem heimilt er að taka lögtaki skv. 44. gr. 1 nr. 73 frá 1980. Sveitarstjóri Þingeyrarhrepps. Upplyfting á Vestfjörðum Flateyri, föstudagskvöld, 31. ágúst kl. 11:00 — 3:00 Félagsheimilinu Hnífsdal, laugardagskvöld, 1. september, kl. 11:00 — 3:00 ,;Það er eiginlega tvennt, sem réði því, að ég kom til ísafjarðar. I fyrsta lagi kom að því, er Menntaskól- inn hafði starfað í eitt ár, og hann þurfti að skiptast í kjörsvið, sem þýddi auknar raungreinar. Eg veit ekki hvemig það gerðist, en Jón Baldvin, þá skólameistari, kom að máli við mig og sótti það fast, að ég kæmi að kenna við skólann. Þetta var í deiglunni hjá mér um sumarmálin ’71, og um haustið lét ég til leiðast. Hin ástæðan er svona persónulegs eðlis. Afi minn bjó á ísafirði og móðir mín er fædd hér. Ég var oft héma sem stráklingur og þekkti staðinn af góðu einu, sem sannarlega varð ekki til að draga úr að ég kæmi, og mér hefúr liðið afskaplega vel hér. Þannig lýsir Axel Carlquist menntaskólakennari aðdrag- anda þess, að hann fluttist til Isafjarðar fyrir þrettán árum. Áður hafði Áxel verið búsettur í Reykjavík, en þar er hann fæddurog uppalinn. Hann lauk stúdentsprófi frá Menntaskól- anum í Reykjavík árið 1959, en þá hélt hann til náms í Þýska- landi og lauk þar lokaprófi í eðlisfræði sex árum síðar. Við báðum Axel að segja hvað hefði ráðið því að hann fór til Þýska- lands og að læra eðlisfræði. „Það hljómar nú kannski eins og gort. En það var þannig að þegar ég var í skóla. þá hafði ég áhuga á flestu, sem boðið var upp á, en eðlisfræðin heillaði mig alltaf sérstaklega. Ég held að það sé ekki skrök að segja, að ég hafi svona hjalað við sjálfan mig, — „ef þú ferð í nám, þá verður það eðlisfræði.“ Svo gerðist það um sumarnótt, að ég ákvað að fara utan og læra eðl- isfræði. En þannig var ástatt um Háskóla íslands þá, að þar var ekki hægt að stunda eðlisfræði til lokaprófs. Hvað réði því að ég fór til Þýskalands er ekki gott að segja, en ég býst við að það hafi ráðið einhverju, að stjúpi minn hafði verið þar við fram- haldsnám í læknisfræði." GRIKKI EÐA ÞJÓÐVERJI „Já, í Þýskalandi bar ég nafnið Theódórs, því systkini föður míns, sem þar bjuggu höfðu það ættarheiti. Mér er alltaf minnisstætt að einu sinni misritaðist nafnið þegar ég var að tilkynna mig til prófs og ég varð gerður að Theodoris, sem var náttúrulega mjög grískt. Gott ef Axels nafnið misritaðist ekki líka og hafi verið skrifað Alex. Þetta hefði því getað verið Alexander Theodoris. Nú, svo fer ég í prófið, sem var munn- legt og þegar liðinn er klukku- tími, þá stendur prófessorinn upp. kveikir sér í vindli og spyr mig síðan: „Herra Theodoris, eruð þér Grikki eða eruð þér kannski Þjóðverji.?“ Ég hafði afskaplega gaman af þessu, því þarna fékk ég einskonar kvittun fyrir að hafa a.m.k. lært eitt- hvað í þýsku.“ Axel getur beitt fyrir sig öðr- um erlendum tungumálum en þýsku. Hann hefur lært ensku, Norðurlandamálin, latínu og að eigin sögn gæti hann komið fyrir sig orði á frönsku, lenti hann í lífsháska eða einhverju þ.h. „Þegar ég var í menntaskóla voru 5 tungumál kennd í stærð- fræðideild. Ég hafði ekki áhuga á að gleyma þessu og gerði mitt til að halda þessu við,“ segir Axel, en bætir svo við„ —en í rauninni er íslenskan það eina, sem ég á, því hún er nokkuð, sem enginn getur tekið frá mér.“ EKKI 19. ALDAR MAÐUR „Jú, ég byrjaði snemma á því að lesa bækur. Eftir að móðir mín giftist í annað sinn, þá flutti ég inn á heimili stjúpa míns, þá 11 ára. Þar var stórt einkabóka- safn. Ég þurfti ekki annað en að snúa mér við, þá var ég kominn með bók í höndina og gat lesið. Þannig að ég hafði úr miklu að moða fyrir utan kennslubæk- urnar, sem mér þótti leiðinlegar í þá daga.“ „Það er oft talað um kyn- slóðabil, þjóðfélagsbreytingar o.þ.h. Viðhorf unga fólksins er skiljanlega öðruvísi en okkar sem eldri erum. T.d. var litið á það sem sjálfsagðan hlut að lesa bækur, hvort sem það voru kennslubækur eða ekki á er- lendu máli ef svo bar undir. En það er eins og það hafi breyst. Nú vilja nemendur helst ekki lesa erlendar kennslubækur. Þegar ég var 15 — 16 ára, las ég úrvalsræður Platons á ensku og fannst ekkert sérstakt við það.“ Axel segir að kennslustarfið eigi mjög vel við sig nú orðið og að það hafi ekki verið um- kvörtunarefni sitt síðustu árin, að nemendur kæmu ólesnir í skólann. „Það er alltaf einn og einn, sem var að gera eitthvað annað kvöldið áður og þá var hann ólesinn. Það getur allt komið upp í prívatlífi fólks, það tek ég alveg gilt. Ég er ekki að því leytinu 19. aldar maður, að ég fari að berja á puttana á nemendum með reglustiku.“ „Nei, innræting er ekki það sem nemandinn vill fá. Hann vill fá upplýsingar, geta leitað til einhvers og fá frið til að hugsa málið. Þó er það nú þannig í t.d. eðlis- og stærðfræði, að þú þarft að mata, hvort það heitir lög- mál, kenning eða regla. — Vitaskuld er hægt að ræða það. Svo getur reynst að kenning eða lögmál missi gildi sitt, því annað komi í staðinn. Þetta er einn þátturinn, sem gefur þessum fræðum og lífi þeirra manna, sem þau stunda umtalsvert gildi“ FÉKK FLUGU í HÖFUÐIÐ Axel hefur verið gefinn fyrir að grúska sitthvað. „Ég veit ekki hvort ég á að þora að nefna það, en s.l. 2 til 3 ár hef ég fengist dálítið við að þýða. Það byrjaði nú þannig, að ég hafði tekið að mér að kenna þýskar bók- menntir við Menntaskólann. Ég hafði þann háttinn á, að ég valdi einn ákveðinn höfund og reyndi út frá honum að skima í ýmsar áttir, bæði mér og nem- endum mínum til gamans og fróðleiks. Ég vissi eitt og annað um Friedrich Nietzsche, að hann hafði verið áhrifamaður á bókmenntasviðinu og afskap- lega umdeildur maður að mörgu leyti. Það varð úr að ég ákvað að taka hann fyrir í bók- „Ef ég get með góðu móti gert eitthvað öðru vísi en aðrir, þá geri ég það ■ — Axel Carlquist í viðtali við V. f. menntatímunum. Þegar ég ætl- aði að viða að mér námsefni, kemst ég að því, að það er ekk- ert til á íslensku um eða eftir þennan merka mann. Svo var það síðdegis einn sunnudag, að ég lá í sófanum heima með tærnar upp í loftið og var að hlusta á síðdegismúsik, að,ég fæ flugu í höfuðið, geng beint að skrifborðinu og hefst handa við að þýða þekktasta verk Nietzsche „Also sprach Zarathustra“ og lungann úr ævisögu hans eftir Stefan Zweig.“ „Jú, ég vissi að það yrði erfitt, enda er verkið að mörgu leyti mjög óvenjulegt. En mig lang- aði að fást við þetta eins og sumir vilja fást við krossgátu. Það vakti alls ekki fyrir mér að slá um mig, heldur gerði ég þetta fyrst og fremst ánægjunn- ar vegna. Kunningjar mínir hafa þó verið að reka á eftir mér, að éggerði alvöru úr því að fá þetta útgefið. Þeir fengu mig á sínum tíma til að senda þetta handrit til málsmetandi manna. En eins og við máttu búast, þar sem ég er ekki beint þekktur á Axel á Silfurtorgi. í bakgrunni er húsið nr. 1 við Silfurtorg, en þar leigði Axel ibúð fyrstu 10 árin hér á ísafirði. Leigjandi hans var frú Bergþóra Árnadóttir, en hennar minnist Axel með mikium hlýhug. bókmenntasviðinu, voru undir- tektir þannig, að ég hálfpartinn missti áhugann á því, að leita eitthvað frekar fyrir mér um það.“ S BILIÐ MILLI SÉRVISKU OG SÉRFRÆÐA MJÖG MJÓTT „Já, ég held að ég sé sérvitur. Eitt smáatvik get ég nefnt í þessu sambandi. Einu sinni henti Bryndís Schram gaman að einhverju sem ég gerði eða sagði. Þá ansaði ég henni á þessa leið: „Ef ég get með góðu EÐLISFRÆÐIN EKKI BARA VOND „Nietzsche fæst við það sem myndi kallast siðfræðileg efni á íslensku. Hann er aðallega að vilja manninum vel og vill reisn hans og veldi eins og best getur orðið. Um leið lýsir hann fyrir- litningu sinni á því sem honum finnst miður í fari hans og breytni. Nietzsche var mjög heimspekilega sinnaður en lík- lega myndu alvöruheiinspek- ingar ekki kalla hann heim- speking. Ætli hann hafi ekki fyrst og fremst verið gott skáld. Á viðhorf þitt til mannsins eitthvað sammerkt með við- horfum Nietzsche? „Hvað viðhorf mitt til mannsins varðar þá er það fremur einstaklingurinn en samfélagið sem ég hugsa um. Ég er ekki marxisti eða félags- hyggju maður. Það hlýtur að vera vafasamt að nokkurt sam- „Ég þykist nú ekki vera beint þhotogen" sagði Axel, þegar myndavélinni var brugðið á loft. félag geti orðið gott nema að einstaklingarnir séu góðir. Ég sé því einskonar byrjun þar. Nietzsche vildi einnig losa manninn við þá þvingun sem felst í trúarbrögðum. Ein fræg- asta setning hans er „Guð er dauður" — farðu að hugsa um sjálfan þig, túlka ég þetta t.d.“ Ertu trúleysingi? „Ég er ekki trúlaus, en ég er guðlaus, þessu er nefnilega oft ruglað saman. Trú mín felst í því að binda einhverjar vonir móti gert eitthvað öðruvísi en flestir, þá geri ég það.“ Bryndís varð dálítið undrandi og sagði ekki neitt en ég held að hún hafi skilið við hvað ég átti. Annars held ég að bilið milli sérvisku og sérfræða sé mjög mjótt. „Ég vona samt að ég sé ekki „fagidiot“. Ég hef gaman af því að lesa ljóð og hlusta á tónlist. Það veitir mér alveg áreiðan- lega ekki síðri fyllingu í þessu hálfömurlega jarðlífi, en brauðstritið með eðlis- og við manninn og að hann geri vel. — Nei, ekki vildi ég nú segja það, að guðleysi mitt tengist á einhvern hátt því, að ég sjái heiminn með gleraugum raunídsindamannsins. Ég var oft var við það, þegar ég var er- lendis, að fólk undraðist að sá sem stúderar eðlis- og stærð- fræði gæti haft gaman af skáld- skap. Sumir flokka eðlisfræði og stærðfræði ekki sem „Kult- ur". Það stafar ekki endilega af þröngsýni heldur af þekkingar- skorti, tel ég.“ Trúir þú á vísindin? Nei, ég trúi ekki á vísindin, en ég trúi því að með vísindum sé hægt að vinna að reisn og vel- ferð mannsins. Annað væri heimska. Vísindin eru eins og hvert annað verkfæri í höndum mannsins, afskaplega tvíeggjað. Ef þú horfir á skrifborðið mitt, þá eru hér t.d. margir sakleysis- lega útlítandi hlutir. en það er líka hægt að drepa mann með þeim. Ósköp svipað væri að segja að það sem haldið er að fólki, sé gagngert notað til þess að bæta heilsu þess sbr. ýmis lyf. Þessa hluti má misnota á hinn herfilegasta hátt. Þannig að hérna reynir svolítið á dóm- greind og þroska mannsins. í þeim skilningi er eðlisfræðin ekki bara vond, þó að atóm- bomban hafi verið búin til með henni." stærðfræði. — Jú, oft á tíðum hefur brauðstritið heillað mig. Ég held að þetta sé ágætt hvort með öðru og að annað fylli hitt. Það er til ein ágæt bók á Menntaskólabókasafninu, sem heitir „Physics of Music“. Þar er litið á tónlist frá öðrum endan- um, sem hreina eðlisfræði, þ.e.a.s sveiflur o.þ.h. Það má því segja að þetta blandist mjög vel og harmoniskt saman, og að tónlistin höfði til mín á tvennan hátt.“ Axel á nokkurt plötusafn. Efst í plötubunkanum hjá hon- um, eru plötur með Billy Joel, Bubba Morthens o.fl. Þú sagðir við mig um daginn að það færi alveg eftir í hvaða skapi þú værir, hvort þú hlustaðir á Bubba eða eitthvað háklassískt. „Já, þetta gengur svona í bylgjum. á hvaða tegund tón- listar ég hlusta. Mér finnst ég þurfa einhvern smáskammt af tónlist á hverjum degi svona einsog gerist með kvöldkaffið. Ég held það sé ekki rangmæli að segja að ég hafi alist upp við músik heima. Faðir minn var mikill söngmaður og félagi í Fóstbræðrunum gömlu, og móðir mín spilaði á píanó. Ég kynntist því fljótlega í föður- garði, að hlusta á músik." „SKEGGIÐ NÆGIR ALVEG“ Eitt útlitseinkenni Axels er sítt og mikið skegg. „Það var einskonar slys,“ segir Axel. „Sumarið ‘70 fékk ég styrk til að sækja 2ja mánaða kúrs í Harv- ard háskólanum í Bandaríkj- unum. Nú, ég fór náttúrulega með rakvélina með mér, sem var með evrópskri kló. Þegar ég ætlaði að raka mig gekk það auðvitað ekki. Þetta var um bláhelgi og allar búðir lokaðar Þá ákvað ég bara að láta skegg- ið vaxa og hér hefur það verið síðan, utan einu sinni, að ég rakaði það af, en þá varð mér svo kalt á kjammanum, að ég leyfði því að vaxa aftur. Annars er það skemmtilegt við skeggið, að smákrakkarnir hafa gaman af þessu og heilsa mér úti á götu. Eitt sinn er ég var að versla í Norðurtanganum, þá segir lítil stúlka, sem var í fylgd með móður sinni, við mig: „Ertu jólasveinn?“ „Varstu að tala við mig?“ segi ég við hana, „eru jólasveinar ekki venjulega með hvítt skegg?“ Þá lítur móðir hennar upp, brosir góð- látlega til mín og segir: „Skegg- ið nægir alveg.“ Axel segist aldrei hafa fengist til að taka bílpróf, vegna þess að hann hefði orðið þess var að það þýddi að menn væru óspart notaðir í snatt. Við spyrjum hann að því, hvort sama ástæða liggi að baki því að hann sé ó- kvæntur. „Mér hefur nú aldrei dottið þessi skýring í hug. Nei, néi, ég vil einfaldlega ekki kvænast. Það getur verið að það standi í sambandi við það að ég er ein- birni til 13 ára aldurs og vandist því snemma að una mér einn. — Nei, ekki get ég sagt að mér hafi leiðst með sjálfum mér, en vitaskuld hef ég ánægju af samskiptum við skemmtilegt og gott fólk.“ HVER ER SÆLL Á SÍNA VÍSU „Ég held satt að segja að ein- hvers konar ígrundun í tilver- una hafi byrjað eftir að ég fermdist. Sem fermingarbarn gekk ég til séra Jóns Auðuns heitins dómprófasts, sem reyndar bjó hér á ísafirði í nokkurn tíma. Þessi maður opnaði fyrir mér glugga til ó- líkra átta. Ég minnist þeirra á allan hátt með miklum hlýhug. Svo gerðist það að ég fór að hugsa um trúarjátninguna og gerði mér grein fyrir því að ég hafði svarið þarna eið eða unn- ið heit. Þetta var mér alvarlegt umhugsunarefni en málin þró- uðust í þá átt, að ég gat ekki fellt mig við ýmislegt í þessari trúar- játningu. — Að ég yrði þá í rauninni að trúa á það sem ég gat ekki trúað. Það gat ég ekki forsvarað fyrir sjálfum mér. Þannig að framhaldið varð, sem sennilega gerðist í miðjum menntaskóla, að þetta fór að snúast upp í andhverfu sína og ég forhertist í því sem ég nefndi áður þ.e. guðleysi." „Nei, ég hef nú ekki fengið mig strikaðan út úr kirkjubók- um. Mér finnst það einfalt „bureaucratiskt" atriði sem ekki skipti máli. Hvað mig varðar er málið það að ég vil ekki þessa yfirbyggingu sem heitir guð og læt engan annan segja mér hvaða guð ég skuli hafa, en auðvitað er þetta bara hugtak. Hins vegar lítilsvirði ég á engan hátt trú annarra. Það væri meiriháttar ósamræmi í því að vilja vera ég sjálfur og leyfa öðrum ekki að vera það, eða sem heitir á góðri íslensku „Hver er sæll á sína vísu.“ Menn hefðu ekki farið í stríð ef trúarbrögð væru ekki einhvers virði. Við þurfum ekki að líta lengra en til írlands þar sem fólk lifir við hörmungar, vegna þess meðal annars að annar ber ekki virðingu fyrir trú hins.“ KANNSKI ÁTT AÐ FARA í VÉFRÉTTINA í DELFÍ Að lokum Axel, er eitthvað atvik úr lífi þínu, sem þér er sérstaklega minnisstætt? „Það er nú af ýmsu að taka. Svo ég haldi mér við þann vettvang, sem ég er staddur á, þá er mér minnisstætt atvik, þegar ég gekk fyrst upp stéttina í átt að Menntaskólanum í Reykjavík. Ég hikaði á leiðinni og hugsaði — „ertu á réttri leið Axel?“ Það kemur alltaf að því að ungt fólk tekur ákvarðanir, sem skiptir miklu máli varðandi framtíð- ina. Ég hélt áfram upp stéttina og sé ekki eftir því. Það getur vel verið að eitthvað annað hefði átt betur við mig. Kannski hefði ég átt að fara í véfréttina gömlu í Delfí og spyrja hana að því hvað ég hefði átt að gera.“

x

Vestfirska fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vestfirska fréttablaðið
https://timarit.is/publication/1149

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.