Feykir - 17.06.1982, Qupperneq 7

Opið bréf til Ragnars Arnalds
Ágæti fjármálaráðherra
Ragnar Amalds.
Ég þakka föAurleg tilskrif þfn
til min i Feyki 30. aprfl sem ég
virði og að ég held — skil. Mér
er það t.d. vel Ijóst að þar er
verið að skrífa all miklu fleirum
en mér. Ýmislegt værí skemmti-
legt og jafnvel gagnlegt að
skoða betur i þessarrí grein
þinni en það verður að biða betrí
tina.
Hitt hefurdregist úrhömiu að
þakka þér sérstaklega yfirlýs-
ingar þfnar þar varðandi álver
við Eyjafjörð. Óneitanlega
finnst mér þó það mál horfa
uggvænlega þegar ég hlusta á
það f kvöldfréttum útvarps að
nefnd á vegum iðnaðarráðu-
neytisins hafi skilað áliti um
staðarval fyrír álver á Islandi. Af
þeim niu stöðum sem nefndir
voru eru þrír við Eyjafjörð.
Samkvæmt sömu fréttum er
næsta skref iðnaðarráðuneytis-
ins að fækka valmöguleikum í
svona tvo til þrjá.
Ef ég sem leikmaður reyni að
gera mér grein fyrír þankagangi
stjómmálamanna og virði fyrir
mér vfgstöðu okkar sem viljum
ekki álver við Eyjafjörð kemur
þetta f ljós: Ef fylgja á áætlun
um uppbyggingu atvinnuvega
jafnhliða byggðarstefnu verður
álverínu fundinn staður utan
Faxafióasvæðisins. Af fjómm
stöðum sem þá em til skoðunar
em þrfr við Eyjafjörð. Stjóm-
völd vita að í Eyjafirði er veruleg
andstaða gegn álverínu. (Þó er
hinu ekki að ieyna að sá fiokkur
manna er til þar sem tekur þvi
opnum örmum). Til að byrja
með þarf að halda aftur af
óþroskuðum nöldurseggjum
sem ekkert skynbragð bera á
hvað þeim sjálfum, að ég tali nú
ekki um fósturjörð vorri og
þjóð, er fyrír bestu. Þó platan sé
nú lúin orðin þá skal hún á fón-
inn og á götum og i húsum inni
munu gömlu lögin sungin og
leikin: „Landvernd á móti nægri
atvinnu ...“, „Landvernd á móti
uppbyggingu ...“, „Landvernd á
móti framfömm ...“, „Land-
vemd á móti þvf að þú getir
keypt þér dýr leikföng...“,
„Landvernd á móti...“, „Land-
vemd á móti..
„Landvemd á
móti.“ — og þessi gömlu Iög
sem við þekkjum svo vel —
hversu hljómur þeirra virðist
sannur ef sungið er vel og nógu
oft. — Kannski já og kannski
verða Ifka samin ný lög og Ijóð.
Sfðan verður Eyfirðingum
e.t.v. boðið upp á — ja hvað
eigum við að segja —átta til tólf
valmöguleika á iðnfyrírtækjum
til að fá þá til viðræðu. Ef vel
gengur þarf ekki að spjalia við
þá nema f eitt til tvö ár. Þá
verður öllum „valmöguleikum“
kippt burt nema þessum eina.
„Hagkvæmnisútreikningar“
taka af öll tvfmæli. Allir eiga að
sameinast um álver við Eyja-
fjörð — á Gásum, Hjalteyri,
Árskógsströnd eða hvar þeir
verða þá búnir að velja þvf stað
— e.t.v. á Galmarsströnd. Það
færí sjálfsagt best á þvL
Þannig var nú með Blöndu-
málið farið, Ragnar, og þó ekki
allt upp talið sem leikið var þar
af Blöndukvartettinum.
En til hvers öll þessi læti.
Hvað erum við að vinna með
raforkustefnu sem kallar á álver
sem hvað kostnað snertir er lagt
að jöfnu við allar erlendar
skuldir Islendinga nú? Næst
þegar þú skrífar i Feyki, Ragnar,
væri huggun f þvf að þú birtir
okkur þfna sýn til þess Islands
þar sem draumur um hagsæld
hefur ræst. Það má sfðan hafa
hana til samanburðar við raun-
veruleikann þegar þar að kemur.
En virkjun Blöndu er aðeins
byrjunin. Næst er Fljótsdais-
virkjun og svo einar tvær til við-
bótar. Ef áætlanir rfkisstjómar-
innar standast verður raforku-
framleiðsian um miðjan sfðasta
áratug aldarinnar komin langt
fram úr þvf sem Islendingar
sjálfir geta nýtt. Við höfum ekki
efni á að framieiða rafmagn sem
ekki er hægt að selja. Raforku-
ver og stfflumannvirki em arð-
laus fyrirtæki ef orkan selst
ekki. öllum þeim mönnum sem
vinna við slika mannvirkjagerð
em greidd laun með innistæðu-
lausum ávísunum. Þvf verður sú
rfkisstjóm sem þá situr á Islandi
að selja orkuna til erlendra aðila
og hrekkur e.t.v. ekki til því
samningsstaða hennar verður
sýnilega ekki sterk. Þar með ná
erlendir fésýslumenn enn frekari
tökum á fslensku atvinnulffi —
sjálfstjóm tslendinga á pen-
ingamálum er stefnt f voða —
sjálfstæði þjóðarinnar er ógnað.
Þannig skal það Ijóst að
andóf gegn þessari stefnu er
ekki aðeins landverndarmál
heldur einnig sjálfstæðisbarátta.
Hver sá alþingismaður sem
fylgir þessari stefnu nú, að ég
ekki tali um ráðherra, ber þvf
ábyrgð þegar þar að kemur. Þvf
vil ég spyrja þig, Ragnar, hvenær
hún varð baráttumál alþýðu-
bandalagsmanna á þingi og f
rfkisstjóm? Hvenær komst það
á stefnuskrá Alþýðubandalags-
ins að þjóna undir erlent vald?
Við sem höfum veðjað á það að f
þeim flokki væri trúast staðið
vörð um fslenska menningu og
sjálfstæði eram daprir að von-
um. Stefnan er röng en enn er
ekki um seinan að snúa við.
Komdu þá sæll — þegar þú vilt.
PS. A skammdegisdögum
þeim, þá er Ijóst varð, hvaða af-
stöðu ég og fleirí kennaraafætur
tækjum til fyrírhugaðrar
Blönduvirkjunar kom hljóð ur
homi frá nokkmm framámönn-
um úr röðum svokallaðra
„Blöndunga“ hér f sveit. Þótti
þeim einboðið að flytja okkur
vestur f Svfnavatnshrepp. Sjálf-
sagt værí að Svfnvetningar héldu
okkur uppi þar sem við gengum
nú erínda þeirra að þvi er þeir
töldu. Einhverjar slfkar hug-
myndir virðist þú ætla mér i
sambandi við búsetuskipti þegar
ég varpaði kveðju á þig i Feyki
hér á dögunum. Þar sem þú ert
nokkurs konar guðfaðir
„Blöndunga“ héma og hefur þvf
e.t.v. samsamast hugmynda-
fræðinni þeirra ætia ég ekki að
fyrtast við misskilning þinn. Eg
biðst hins vegar alveg eindregið
undan því að vera ætlað að beita
málflutningi þeirra og rökum.
Ég vænti þess þvi að héðan f frá
sem hingað til geti nábýli okkar
hér f Varmahlfð verið árekstra-
laust á meðan báðir kjósa að
byggja þann fagra stað.
Varmahlfð f maL
Helgi Baldursson.
Frá Fjórðungssambandi Norðlendinga
BLANDA
I blaði yðar 10. tölublaði 2. árgangs
1982 er forystugrein, sem nefnist
„Er Norðvesturland nýlenda
höfuðborgarsvæðisins“ er að
nokkru vikið að næsta Fjórðungs-
þingi Norðlendinga, sem halda á
síðari hluta ágústmánaðar á Sauð-
árkróki. Drepið er á að á þinginu
hljóti að vakna umræður um sam-
starf sveitarfélaga og það gagn, sem
hægt er að hafa af þvL Eins og
kunnugt er starfar Fjórðungssam-
band Norðlendinga, sem frjáls
samstarfsvettvangur sveitarfélaga í
Norðlendingafjórðungi, en fæst
ekki við starfsemi sem sveitar-
félögin annast sjálf að eigin frum-
kvæði og að lögum.
Þannig annast Fjórðungssam-
bandið ekki samstarf sveitarfélaga
á sviði skólamála, sem eru lögboðin
verkefni sveitarfélaga eða um
rekstur skipulagsþjónustu, sem
ýmist er á vegum einstakra sveitar-
félaga eða skipulags ríkisins. Komi
hins vegar fram áhugi um að
Fjórðungssambandið annist sam-
ræmingarstörf og tillögugerð á til-
teknu sviði, hefur sambandið átt
þar hlut að máli. Síðasta Fjórð-
ungsþing Norðlendinga samþykkti
að fela fjórðungsráði að kjósa sér-
staka nefnd, sem geri tillögur um
fyrirkomulag skipulagsþjónustu á
Norðurlandi með það fyrir augum
að færa þessa þjónustu inn í
héruðin til hagsbóta fyrir sveitarfé-
lögin. Skipulagsstjóri rikisins mun
eiga sæti í þessari nefnd.
Vænta má tillagna frá þessari
nefnd á þessu ári. Það er einnig
hlutverk nefndarinnar að gera til-
lögur um samræmingu laga um
skipulagsmál byggingaeftirlit,
jarðamálefni og umhverfismál.
Hverjar verða niðurstöður þessa
starfs fer eftir undirtektum sveitar-
félaga og ríkisvaldsins. Sú starf-
semi, sem Ámi Ragnarsson, arki-
tekt hefur annast á Sauðárkróki að
skipulagsmálum sannar að nauð-
synlegt er að færa þessa þjónustu út
á landsbyggðina. Reynslan af starfi
Áma er kveikjan að því að Fjórð-
ungssamband Norðlendinga hefur
tekið þetta mál upp á sína dagskrá.
Fjórðungsþing kýs fræðsluráð
fyrir bæði fræðsluumdæmi Norð-
urlands. Fræðsluráðum er ætluð
yfirstjórn grunnskólamála og
annarra skóla á framhaldsstigi, sem
kostaðir eru sameiginlega af ríki og
veitarfélögum, samkvæmt frum-
varpi er fyrir liggur um framhalds-
skóla. Meginstefna lagaáforma um
framhaldsskóla er a.m.k. einn
framhaldsskóli í hverju fræðslu-
umdæmi. Fjölbrautaskólinn á
Sauðárkróki er viðurkenndur
framhaldsskóli fyrir fræðsluum-
dæmi Norðurlands vestra. Telja
verður eðlilegt að fræðsluráð um-
dæmisins hafi forgöngu um
rekstrarsamstarf sveitarfélaga um
skólann. Það skal tekið fram að
Fjórðungssamband Norðlendinga
hefur ekki verið beðið um að hafa
hér forgöngu. Sambandið hefur
beitt sér fyrir svæðisbundnu sam-
starfi um tiltekin verkefni, sem ná
ekki til alls starfssvæðis þess.
Þannig er þetta opin leið ef for-
ráðamenn fjölbrautaskólans á
Sauðárkróki óska eftir að leita eftir
aðstoð sambandsins.
Herra ritstjóri. Þetta er sent yður
til glöggvunar og meðferðar í blaði
yðar, ef yður sýnist svo. Hægt er að
benda á dæmi um það að hlutur
heildarsamtaka Norðlendinga í
framgangi stjómmála bæði á
Sauðárkróki og á Norðurlandi
vestra hafi m.a. vegna stærðar
samtakanna og atfylgis manna úr
tveim kjördæmum haft úrslitaáhrif
gagnvart öðrum landshlutum, sem
höfðu á að skipa minni styrk og
veikari samstöðu á úrslitastundu.
Áskell Einarsson.
Alþingi hefir lyft upp höndum og
blessað yfir Blönduvirkjun. Sá
óskapnaður er þó ekki kræsilegri
en svo, að hart nær tug ára tók að
kara nasimar, og leggur enn af
pólitiskan ódauninn um land allt.
Virkjunarleið I við Blöndu var
nauðgað upp á heimamenn, em
þeim fádæmum, að taka ætti inn í
félagsfræðikennslu skólanna sem
lýsandi dæmi um hvemig EKKI á
að misnota lýðræði.
Sú saga hefir að nokkru gægst í
gegn um öll þau blaðaskrif og fjöl-
miðlaæsing, sem um málið hefir
farið, allan þennan tíma. En ljót-
ustu dæmin eru þó ósögð, vegna
æru einstakra manna.
En eftir orðum Sverris
Hermannssonar að dæma, er hann
lét falla á þingi, þá þótti víst engum
króginn þurðugur, og vildu sverja
af sér, jafnvel ófæddan. — Og láir
þeim enginn. —
En eftir orðum Sverris Her-
mannssonar að dæma, er hann lét
falla á þingi, þá þótti víst engum
króginn burðugur, og vildu sverja
af sér, jafnvel ófæddan. — OG láir
þeim enginn. —
En vegna orða Ragnars Amalds
hæstvirts fjármálaráðherra í Feyki
30. apr. s.l. um að: „fengin niður-
staða verði að teljast nokkuð ein-
stæður sigur hér á landi fyrir sjón-
armið náttúruvemdarmanna,“
verð ég að segja að mér er ömögu-
legt að hrópa hallelúja. Reyndar er
orðalagið óljóst og við nátt-
úruvemdarfólk munum halda áf-
ram að túlka okkar sjónarmið eins
og aðrir. Ljósi punkturinn er að
ekki virðist loku skotið fyrir allar
flóðgáttir enn. Og vonin er lífseig.
Ég til dæmis skil orðalagið svo,
að þar sé gefið ráðrúm til rann-
sókna við Sandárhöfða og mark-
tæks samanburðar á virkjunarleið-
um I, II og Ila. Sá samanburður átti
reyndar að liggja fyrir áður en
náttúruverndun var krossfest á
Refstjarnarbungu, því svo segir
Orkustofnun sjálf í Þjóðviljanum
28. apr. s.l. „Henni ber að afla
þeirrar vitneskju sem þarf, til að
unnt sé að bera saman virkjunar-
kosti og að velja úr þeim til
ákvarðanatöku, undirbúnings
undir framkvæmdir.... vera vel á
undan þeim, sem ákvarðanir taka
og framkvæmdir annast. Aó öðrum
kosti er ekki vist að unnt sé að velja
bestu kostina. “ tilv. lflcur.
Hvers vegna var ekki leið II og
Ila rannsökuð til marktæks
samanburðar? „Leið II ýtir lóninu í
miklum mæli austur yfir ána og
útilokar alla möguleika til land-
vemdar á Galtarársvæðinu," segir
Ragnar Amalds 1 Feyki. Ég nefni
aftur leið Ila, sem gefin var upp
sem möguleiki. Þar er Galtar-
ársvæðið friðað.
Með stýflu við Sandárhöfða, leið
II, fer 18-20 ferkm. minna af al-
grónu landi undir vatn, en við leið
I. Það er til mikils að vinna með leið
Ila enn meiri ávinningur.
Raunverulegir náttúruvemdar-
menn gera ekki greinarmun á,
hvoru megin Blöndu það land er.
— Fjárgróðasjónarmiðin aftur á
móti magna upp eigingyrnina,
nágrannaerjumar og illgymina sér
til fylgilags. Skyldu þær verða
þéttbýlisfólkinu opnari gryða-
staður til afslöppunar þegar tímar
líða fram, en verið hefir íslenzka
sveita gestrisnin? — Og búið að
sökkva heiðalöndunum. — Því leið
IV. Blöndu er opin til allra átta og
keðjuvirkjana.
Hvemig getur Ragnar Amalds
slegið því föstu að „Hreppsnefndir
Seylu, Lýtingsstaða og Bólstaðar-
hlíðarhrepps hafi verið andvígar
leið II.“ Þœr hafa aldrei fengið að
velja. Ef þið samþykkið ekki leið I,
þá fáið þið enga virkjun. Það var
valkosturinn. Það og ekkert annað.
Allan tímann.
Samningurinn, samráðsnefnd,
gerðardómur og yfirmat breyta þar
engu til bóta. Sumum þykir meira
að segja undarlegt að sniðganga
íslenzk lYg, komi til ágreinings. Og
enn furðulegra þykir mér ef þau
ákvæði eru inn komin í samninginn
„að ósk bænda.“ Og áfrm tilv. í
grein Ragnars Amalds í Feyki:
„Einnig hefir margoft komið fram,
að forsvarsmenn Rafmagnsveitna
ríkisins, Orkustofnunar og Lands-
virkjunar telja útilokað, að nœsta
stórvirkjun landsmanna verði byggð
við Blöndu, ef leið II yrði valin. Það
er þvi tómtmál að tala um leið II og
ekkert annað en gegnsce blekking,
að allur vandi vceri úr sögunni og
málið leyst ef sá kostur yrði valinn. “
Þurfa menn frekari vitna við um
málflutninginn?
Hvenær var virkjunarleið II val-
kostur, Ragnar Amalds?
Hefir hún ekki alltaf verið rauða
dulan, sem egndi heimamenn til
bræðravíga? Þeir kvað nota þennan
sið í útlöndunum. Grafa samfélag-
ið sundur innan rá, veikja við-
námsþróttinn með seigmalandi
einhliða áróðri, taka síðan einn og
einn, brjóta niður siðferðisþrekið
með gylliboðum og bráðin er gefin.
En því vil ég lýsa yfir hér og nú,
svo taki af öll tvímæli, að ég beini
ekki geiri mínum að Ragnari Am-
alds, vini mínum og félaga. Harma
aðeins að honum skuli bundnar svo
hendur, í því samfélagi, sem hann
er nú, að hann fær engum vömum
við komið. Heldur ræðst ég beint
að þeirri ófreskju, sem setur áuð-
gyldið ofar manngyldinu og heldur
nú innreið sína, fullum fetum, í
okkar litla þjóðfélag. Gáfum
Ragnars Arnalds treysti ég til að
meta af aðstæðum, hverju sinni,
hvor liðsmaðurinn er traustari, sá
er rennur af hólmi án þess að reyna,
eða hinn sem þorir að hugsa sjálf-
stætt, taka ábyrgð og mæta
afleiðingunum.
í umræddri Feykisgrein er talað
um: „víðtækt landnýtingarmat og
orkubúskap í stað sauðfjárbú-
skapar.“ Ég fæ ekki með nokkru
móti séð, að orkan frá Blöndulóni
yrði kraftminni, þó það stæði á
aurunum meðfram Blöndu upp við
Sandárhöfða, heldur en á algrónu
landi og þeirri dýrmætu gróður-
mold sem enn er ófokin af beiti-
löndum norðlendinga. Og ekki sé
ég vitnað til Ólafs Dýrmundssonar
landnýtingarráðunauts um þessi
mál, í hinu“ víðtæka landnýtingar-
mati“ þessar greinar. Passaði það
ekki?
Landvemdarfólk og náttúru-
vemdarsamtök um land allt, hljóta
að fylgjast með framvindu mála af
áhuga og grípa inn i þar sem þörf
krefur. Eða eigum við aðeins að
þakka og hneigja okkur?
Skrifað 7. maí 1982.
Guðrfður B. Helgadóttir
Austurhlfð.
Ólafur á i vök að verjast.
Þegar Svavar segir margt,
sem er fjarri rökum,
Ólafur bregst við býsna hart,
borinn þungum sökum
Þó að brosi geira — grér,
geði leyni sínu,
ekki lætur ýta sér
yfir markalínu.
öllu hiki horfinn frá,
hefur á svikum gætur,
heldur striki sínu sá,
sér ei hnika lætur.
HJ.V.
Féykif v 7