Feykir - 22.02.1984, Side 4

4 FEYKIR
MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 1984
Hagsmimir allra landsmatm
Frá blaSamanni Feykis i Húnavatnssýslu.
Fyrir Alþingi liggur nú frum-
varp til breytinga á stjórnarskrá
íslands. Samhljóða breytingar
voru samþykktar á síðasta þingi
og verði frumvarpið á ný
samþykkt fyrir næstu kosningar
mun þingmönnum fjölga um
þrjá auk þess sem kosningalög-
um verður mjög breytt. Ekki eru
allir sammála um þessa breyt-
ingu þó að í raun sé það nokkur
furða hve litla almenna umræðu
málið hefur fengið.
í Vestur-Húnavatnssýslu hafa
menn þó rætt þessi mál mjög
mikið. Þar var stofnað félag til
þess að andæfa breytingunni og
þar hefur staðið yfir undir-
skriftasöfnun til þess að mót-
mæla fjölgun þingmanna. Um
80% atkvæðisbærra Vestur-Hún-
vetninga skrifuðu undir og voru
undirskriftirnar nýlega afhentar
forsætisráðherra.
Víðar um land er hafin
umræða um þessi mál. í fram-
haldi af því var nýlega haldinn
fundur á Akureyri, sem í raun
var óformlegur stofnfundur „Sam-
taka um stjórnarskrá og jafn-
rétti”. Á næstu vikum verður
unnið að því að stofna deildir
þessara samtaka vítt um land og
áformað er að halda formlegan
stofnfund með hækkandi sól.
Nýlega hélt blaðamaður Feykis
á fund þeirra, sem skipa stjórn
félagsins í V-Hún. og ræddi við
þá um baráttumál þeirra og
ýmis önnur hagsmunamál lands-
byggðarinnar. Hluti af því spjalli
fer hér á eftir, en stjórnarmenn-
irnir eru: Aðalbjörn Benedikts-
son ráðunautur Hvammstanga,
Björn Sigurvaldason bóndi Litlu-
Ásgeirsá, Hólmfríður Bjarna-
dóttir verkamaður Hvammstanga,
Sveinn Benónýsson bakari
Hvammstanga og Örn Björns-
son bóndi Gauksmýri.
í byrjun skýrðu þau frá
upphafi sinnar baráttu.
Aðalbjörn: „Þegar fréttir bár-
ust um að endurskoða ætti
stjórnarskrána lá það í loftinu
að nú ætti að fjölga þingmönn-
um á suðvestur horni landsins.
Það var því ljóst að í uppsiglingu
var veruleg valdatilfærsla í land-
inu. Stefnt var að því að flytja
enn meira vald til þessa land-
svæðis, þó að mörgum þætt þar
nú æði mikið vald fyrir. Þar er
þegar flokksvaldið, Qölmiðlarn-
ir og þarna geta því einstakling-
arnir haft æði mikil áhrif þó þeir
séu ekki þingmenn. Við óttumst
að ef enn meira vald er fært á
þennan eina stað í landinu sé
hætta á frekari búseturöskun en
þegar er orðin. Þess vegna hófst
okkar barátta. Við héldum
fundi og fengum menn að
sunnan til þess að skýra sín
sjónarmið og upp úr því stofn-
uðum við þetta félag okkar.
Allir þeir stjórnmálaflokkar,
sem þá voru starfandi lögðu sinn
skerf til þessara mála og því er
innan félagsins fólk úr öllum
stjómmálaflokkum og allir starfa
saman að höfuðmarkmiðinu.”
Hólmfríður: „Það vil ég taka
fram að þetta er ekkert einkamál
fólksins á landsbyggðinni, þetta
eru hagsmunir allra íbúa lands-
ins. Þegar eru 60% þjóðarinnar
á litlu landsvæði á suðvestur-
horninu og hvað gerðist ef
þangað flykktist 20% til við-
bótar. Hvar á að útvega því fólki
atvinnu, og hvað með öll félags-
legu vandamálin sem þá koma
upp”.
Sveinn: „Við sjáum hvað þessi
algeri jöfnuður á vægi atkvæða
leiddi af sér í Svíþjóð. Þar
eyddust heil héruð. Þeir vökn-
uðu upp við það snemma á
síðasta áratug að svo og svo
mikil þjóðarverðmæti eru ónýtt
og í dag eyða þeir milljörðum á
milljarði ofan til þess að fá fólk
út á landsbyggðina og vinna
þessi þjóðarverðmæti”.
örn: „Við óttumst að ef þessi
algeri jöfnuður á að koma verði
það til þess að hér leggist stór
landsvæði í auðn. Þá erum við
einnig að mótmæla þeim vinnu-
brögðum sem viðhöfð eru við
þær stjómarskrárbreytingar, sem
nú er verið að drífa yfir okkur.
Stjómarskráin er okkar helgasti
hornsteinn og um breytingar á
henni hefur hver einasti íbúi
landsins eitthvað að segja. En
fólkið er ekkert spurt. Það er
búið að ákveða matseðilinn og
við eigum að éta það sem í
pottinum er.
Hvert œtlið þið? Ekki látið þið
staðar numið með þessum undir-
skriftum og stofnun félagsins?
Hólmfríður: „Nei, þetta er
aðeins upphafið. Við ætlum að
kynna þetta mál sem víðast um
landið og fá fólk til þess að
hugsa um það hvað er í raun að
gerast. Við hér í V.-Hún. erum
að skrifa bréf, sem við ætlum að
senda til allra pólitískra félaga
og hvetja þau til þess að standa
fyrir svipaðri undirskriftasöfn-
un hvert í sínu heimahéraði”.
örn: „Á fundinum, sem hald-
inn var á Akureyri var sett á fót
nefnd til þess að koma með
tillögur að nýrri stjórnarskrá og
þó fyrst og fremst þeim þætti
hennar, sem fjallar um kosning-
ar til Alþingis. Þær tillögur
munu taka betur tillit til hags-
muna fólksins, en þær tillögur,
sem forystumenn stjórnmála-
flokkanna vilja drífa yfir okk-
11f* ”

••• Mjólkursamlag KEA
Akureyri Simi 96-21400
Aðalbjörn: „Og við munum
leggja áherslu á að okkar
tillögur fái ýtarlega umræðu sem
víðast á landinu því stjórnar-
skráin er fyrir fólkið, en ekki
fyrir forystumenn þeirra stjóm-
málaflokka, sem nú eru til”.
Örlítið meira um samtökin,
sem óformlega voru stofnuð á
Akureyri.
Björn: „í drögum að stefnu-
skrá fyrir samtökin segir m.a. að
tilgangur samtakanna er að
vinna að auknu jafnrétti milli
landshluta og koma í veg fyrir
meiri fólksflótta til höfuðborg-
arsvæðisins en verið hefur und-
anfarin ár. Þá lýsa samtökin yfir
mikilli andúð á sívaxandi mið-
stýringu og alræðisvaldi Reykja-
víkursvæðisins. Samtökin telja
óeðlilegt að íbúar dreifbýlsins
hafi minni áhrif á skiptingu
þjóðarteknanna en nú er þar
sem allt að 70% útflutnings-
teknanna verður til út á lands-
byggðinni. Samtökin telja einn-
ig nauðsynlegt að auka fjöl-
breytni atvinnulífsins um hinar
dreifðu byggðir þannig að fólk
þurfi ekki að flýja sínar heima-
slóðir í atvinnuleit.
Eins og hér hefur þegar komið
fram samþykktu þingmenn á
síðasta þingi breytingar á stjórn-
arskránni, svokallað formanna-
frumvarp. Verði það samþykkt á
ný á yjirstandandi kjörtímabili
verður nœst kosið samkvœmt því.
Orð um þessar breytingar.
Sveinn: „Ég vil í upphafi vekja
sérstaka athygli á því hve litla
umræðu þetía frumvarp hefur
fengið í þjóðfélaginu. Sem dæmi
get ég sagt að hér í Norður-
landskjördæmi vestra hefurekki
einn einasti fundur verið hald-
inn til þess að kynna þetta mál af
þeim þingmönnum, sem við
höfum kjörið á Alþing. Þetta
sýnir vel hvaða vald þessir menn
hafa tekið sér og þegar þeir fara
að meðhöndla okkar dýrmæt-
ustu eign og reyndar okkar
sjálfstæði, sem sitt einkamál þá
hlýtur fólkið í landinu að fara að
gera eitthvað. Varðandi þetta
frumvarp um vægi atkvæða
sjáum við að þeir miða við
kosningarnar 1979 og benda á
að þá hafi landsbyggðin ennþá
fram yfir höfuðborgarsvæðið
hvað þingmannatölu varðar. En
frumvarpið gerir ráð fyrir að
þingmenn færist til eftir búsetu-
þróun í landinu. Og hvað hefur
gerst síðan 1979 og hvað er að
gerast. Mér sýnist að með sama
áframhaldi þurfi ekki nema
tvennar til þrennar kosningar til
þess að við séum hér komin með
borgríki. Við verðum komin
með lénsskipulag þar sem al-
ræðisvaldið og fjármagnið er
farið að segja framleiðslugrein-
unum fyrir verkum. Við erum
komin annað hvort til Suður-
Ameríku eða aftur í miðaldir
með okkar skipulag. Þetta stríð-
ir gegn allri réttlætiskennd”.
Svo lengi sem við munum hefur
vcegi atkvœða verið meiri á
landsbyggðinni en á höfuðborg-
arsvœðinu. Þrátt fyrir það hefur
fólksflóttinn stöðugt haldið áfram.
Er þá eitthvert atriði að hafa
þingmenn, ráða þeir í raun
einhverju, liggja hin raunverulegu
áhrif annars staðar í þjóðfélag-
inu?
Örn: „Ég vil fyrst koma að því
að þingmenn vilja fjölga á
alþingi. Búa til fleiri „örugg
sæti”. Leysum við vanda þjóð-
félagsins með því? Ég segi nei.
Þá má benda á að það er
staðreynd að fjármagnið er í
Reykjavík og fólkið eltir fjár-
magnið”.
Aðalbjörn: „Það hefur verið
viss þróun víða um lönd að
fólkið flykkist til borganna, en
þessi þróun hefur óvíða verið
jafn hröð og hér á landi.
Erlendis eru menn farnir að átta
sig á því að þetta er mjög slæmt
fyrir alla aðila og því hefur víða
verið gert raunhæft átak til þess
að snúa þessari þróun við. Þar
sem menn hafa ekki áttað sig á
þessu í tíma hefur kostað offjár
að rétta það við sem aflaga hefur
farjð”.
Örn: „Við getum tekið dæmi
um skynsamlega ákvörðun, sem
nýlega átti sér stað hér á landi.
Þá var ákveðið að flytja höfuð-
stöðvar Síldarverksmiðja ríkis-
ins frá Siglufirði. Við það var þar
sagt upp 25 manns. Þetta
jafngildir því að á Reykjavík-
ursvæðinu hætti starfsemi sinni
fyrirtæki af svipaðri stærð og eitt
og hálft álver”.
Hvernig á að efla atvinnulíf á
landsbyggðinni?
Björn: „Það eru nokkrar leiðir
til þess. Fyrst og fremst verður
að veita fjármagni til þess að efla
framleiðslugreinarnar og iðnaði
þeim tengdum. Þá verður að
flytja meira af þjónustu ríkisins
út á landsbyggðina”.
Sveinn: „Fyrir u.þ.b. 15 árum
voru fengnir norskir sérfræð-
ingar til þess að kanna byggða-
mál á Vestfjörðum. Niðurstöður
þeirra eru athyglisverðar enn
þann dag í dag. Þar kom fram að
tekjur fólks á Vestfjörðum voru
ekki lakari en annars staðar á
landinu og atvinnuleysi óveru-
legt. Ástæður fyrir brottflutn-