Feykir - 23.10.1991, Blaðsíða 5

37/1991 FEYKIR 5
Þá strunsuðu þrifalegar búverka-
konur með pilsaþyt um bæjargöng
Það er ekki ofsögum sagt af því
að allt er forvitniiegt í
mannlífinu. Það vekur margt
umhugsun varðandi mannver-
una og þroskaferil hennar í
straumi tímans. Eitt af því sem
blasir við augum manna hvort
sem það er á Skagaströnd eða
annarsstaðar, er að konur ganga
almennt í buxum! Þetta er mjög
athyglisvert með tilliti til þess að
í eina tíð var það talin hin mesta
hneisa að konur létu sjá sig í
buxum og þarf raunar ekki að
fara langt aftur í tímann
varðandi það.
Mér þótti rétt að skoða þetta
mál ofurlítið og í þessum pistli
ætla ég því að fara nokkrum
orðum um baráttu kvenna fyrir
þvi að fá að ganga í buxum!
Raunar er þarna um mjög
merkilegt rannsóknarefni að
ræða, sem þyrfti að þaulkanna
og fræðilega ritgerð um þetta
mál yrði þarft innlegg til
kvennasögusafns íslands. Ég vil
í upphaft nefna það hér aðsú var
tíðin að konur gengu almennt í
pilsum og voru þau oft ærið
fyrirferðarmikil og jafnvel í
nokkrum lögum hvert utan á
öðru. Þá strunsuðu þriflegar
búverkakonur um bæjargöng
með þeim glæsibrag og þrótti að
inn í mál okkar kom hið fagra
orð „pilsaþytur”.
Skömmin sást ekki
Ekki þótti við hæfi á þeim
tímum að konur væru í buxum
— nema þá innanundir þar sem
skömmin sást ekki. Þannig var
tíðarandinn. Varðandi þetta mál
kemur fram athyglisverð frá-
sögn í Laxdælu. Guðrún
Osvífursdóttir brigslar Þórði
Ingunnarsyni með því að spyrja
hann hvort það væri satt að
Auður kona hans væri jafnan í
brókum og setgeiri í og vafið
spjörum mjög í skúa niður, eins
og það er orðað. Taldi Guðrún
rétt að Auður fengi kenningar-
nafn af þessu og yrði framvegis
kölluð Bróka-Auður. í framhaldi
af þessum orðaskiptum fylgdi
það að Þórður nefndi sér votta
og sagði skilið við Auði konu
sína í heyranda hljóði að
Lögbergi og fann henni það til
saka að hún skærist í setgeira-
brækur sem karlkonur! Ekki var
farið vægilega að konunni, enda
fékk Þórður að finna að henni
var ekki létt í skapi eftir
skilnaðinn. Trúlega hefur þetta
mál verið mikið rætt á þeim tíma
og vafalítið sýnt konum fram á
það, að ekki væri með öllu
hættulaust að íklæðast buxum.
En svo liðu ár ogaldir og litlar
framfarir urðu í þessum efnum.
Þó komu stundum fram á
sjónarsviðið konur sem unnu öll
verk að jöfnu við karla, þar með
talið að róa. Þá fóru þær
auðvitað í skinnföt eins og
karlarnir, því ekki voru skinn-
pils fyrir hendi af skiljanlegum
ástæðum.
Bína á buxunum
Þuríður formaður og aðrar
hetjukonur fyrri daga hafa
þó varla verið mjög kvenlegar
þar sem þær sátu skinnklæddar
á þóftum áraskipanna gömlu og
supu hregg. En þær skiluðu
verkum sínum og þar var
reyndar ekki spurt um kynferði,
heldur kraft og seiglu. En svo
kom fram á þessa öld og enn
voru konur yfirleitt litnar
hornauga ef þær dirfðust að sýna
sig á buxum. En þó var tekið að
rofa til í svartnætti fordómanna
og byltingin í nánd!
Ég hef sannfrétt að ein
ágætiskona á Hvammstanga
sem Jakobína hét og látin er
fyrir nokkru hafi verið ein af
þeim konum sem brutu ísinn í
þessum efnum. En hún kynntist
ýmsu í því sambandi. Hún var
uppnefnd og kölluð ,,Bína á
buxunum”! Sömu viðhorf virt-
ust í fullu gildi og réðu gagnvart
Auði kynsystur hennar 900
árum fyrr. Sést á því að ekki
hafði miðað mikið í frjálsræðis-
átt, eftir allan þann tíma
varðandi buxnafrelsið.
Samtaka-
mátturinn sterkur í
setgeiranum
Ýmsir karlrembugaukar halda
því jafnan fram að konan sé
kvenlegri og álitlegri ef hún er í
pilsi eða kjól. Slíkt er auðvitað
sjónarmið út af fyrir sig. En
kjami málsins er þó sá að konan
er kona hvort sem hún er í
buxum eða án þeirra. Það er
náttúrulega innihald buxnanna
sem skiptir þarna höfuðmáli.
Askrifendur góðir!
Vinsamlegast greiðið
heimsenda gíróseðla fyrir
áskriftargjöldum hið fyrsta
Feykir
Það hljóta allir að viðurkenna.
En einhvern tímann um miðja
þessa öld eða þar um bil, var
kvenþjóðin búin að tileinka sér
buxurnar og afleggja pilsin að
miklu leyti. Það voru mikil
umskipti og í raun og veru
upphaf nýkvenfrelsishreyfingar-
innar. Þá hljóp fjörkippur í alla
frelsis- og framfarasókn kvenna,
því um leið og þær fóru í
buxurnar, fundu þær fyrir
samtakamættinum! Hann var
svo sterkur í setgeiranum! Það er
von mín að þessu máli verði
einhversstaðar gerð gleggri og
betri skil, því eins og gefur að
skilja er ekki svigrúm í Feyki til
að kryfja þetta efni til mergjar á
fræðilegan hátt. Fólk ætti þó að
hugleiða þetta mál og konur
alveg sérstaklega þar sem
frelsisbarátta þeirra er að hluta
til saumuð föst við þetta
ævagamla réttinda atriði.
Rúnar Kristjánsson
■ 'v