Feykir - 23.11.1994, Blaðsíða 6

6FEYKIR 41/1994
Heilir og sælir lesendur góðir. A upp-
skeruhátíö hestamanna sem haldin var á
Hótel Sögu 11. nóvember sl. var Ellert B.
Schram aðalræðumaöur kvöldsins. Var
þaó mál veislugesta að honum hefði
mælst frábærlega vel.
Þegar hann kom í ræðustólinn þurfti
að hækka stillinguna á hljóðnemanum til
þess að hún passaði honum. Lét Ellert svo
um mælt að skýringin á hæð hljóðnemans
væri hvað framsóknarmenn væru smá-
vaxnir, en hann hafði verið stilltur fyrir
veislustjórann.
Meðal norðlenskra skemmtikrafta á
hátíð þessari var Gísli Geirsson bóndi í
Brekkukoti í Blönduhlíð. Þegar hann síð-
an kom að umræddum hljóðnema fengu
veislugestir að heyra eftirfarandi vísu.
Maðurinn ótrúlegt afrekið vann,
sem allir við tignum í nyrðra.
En hér séðu fullvaxinn framsóknar-
mann,
þófinnst hann ekki hér syðra.
Fleiri norðlenskar hetjur riðu um hér-
uð þar syðra umrædda helgi, því hinn eini
og sanni konungur sveiflunnar var þar
einnig mættur með sínum ágætu félögum.
Spiluðu þeir í danshúsinu Glæsibæ á
föstudagskvöldið og fór ekki á milli mála
að skilaboð gestanna vom skýr. Sveiflan
var þeim að skapi. Þegar smá hlé varð á
og heyra mátti í kómum við innsta barinn
syngja af innlifun, ef vér sjáum sólskins-
blett í heiði o.s.frv., mátti ljóst vera að
vandfundinn yrði sá er betur gerói við sín
sóknarböm.
Geirmundur með sveiflu setur
sólskinsblett á jörðina.
Gott eiga þeir sem gera betur
við gleðimanna hjörðina.
Indíana Sigmundsdóttir á Sauðárkróki
sendir þættinum eftirfarandi haustvísur.
Sumar kvaddi svölum róm,
sofnuð fuglaraustin.
Allt má lúta drottins dóm,
deyja blóm á haustin.
Vetur kominn, víst ei má
varmatíðir eygja.
Lít ég blómin Ijúfog smá
lúta kolli og deyja.
1173. þættinum birtist sú er talin hefúr
verið síðasta vísa Brúnar-Sigga. Ekki em
allir sáttir við þá útgáfu er þar kom fram
og má vel vera að hún hafi ekki verið rétt.
Birti ég vísuna aftur hér með þeim breyt-
ingum sem ég hef fengið ábendingar um.
Hniginn er nú hróðurinn,
hart er að Ijúka göngu.
Örviti í annað sinn
orðinn fyrir löngu.
Það virðast óþrjótandi ftéttaefni enn til
staðar handa okkur landsins bömum, þrátt
fyrir að hægst hafi nú talsvert um í mál-
efnum presta. Eftir stendur úr þeirri um-
ræðu að þeir mega alls ekki haga sér eins
og vió hinir og varð þaö Þórdísi Sigur-
bjömsdóttur tileftii eftirfarandi vísu.
Það er fremurfúlt og leitt
fag að heita séra,
afþví greyin ekki neitt
afsér mega gera.
Mikil tíðindi berast af og til af þing-
mönnum og ráðhermm og sýnist sitt
hverjum um þeirra gáfnafar. Það er hag-
yrðingurinn snjalli, Guðmundur Sigurðs-
son, sem eitt sinn orti svo.
Vér erum kannski öðrum þjóðum meiri
í ýmsu því sem getur máli skipt.
En þó er Ijóst að þingmenn eins og fleiri
þjást afnokkrum skorti á andagift.
Fleiri vísur koma hér sem ég held að
séu einnig eftir þennan landsþekkta hag-
yrðing.
Löngum er reyntfyrir lýðnum að villa
þótt landsstjórnir falli og styrjaldir
geysi.
Bœndur í sveitum bera sig illa
og bankarnir kvarta um peningaleysi.
Hér ber ekki mikið á einingu andans
og illdeilur þingmanna kjósendur trega.
En efnahagskerfið erfarið til fjandans
og flokkarnir harma það sameiginlega.
Hve margur sem oft var af málefnum
snauður
rruendi aflöngun á stjórnnmlaframann.
En þrjóti hér fjármagn og eyðist vor
auður
óvinaherirnir jarma sig saman.
Þrátt fyrir að þessar vísur séu orðnar
um 30 ára gamlar virðast þær vera nokk-
uð vel í takt við nútímann.
Tíó umferðaróhöpp nú að undanfömu
við bæinn Geitaskarð í Langadal hafa
vakið upp þá hugmynd hjá gámngum
hvort Ágúst bóndi hafi sett upp einhvers
konar kosningagildm á veginn í landar-
eign sinni í þeim tilgangi að geta messað
yfir vegfarendum meðan þeir em vankað-
ir eftir byltuna. Það er Sigriður Þorleifs-
dóttir sem sendir þessi vamaðarorð til
þeirra ökumanna sem leið eiga þama um
þessa dagana.
Langi ykkur á léttum degi
að losna við kosninga hjal
akið þá hœgt á hálum vegi
hjá Geitaskarði í Langadal.
Að lokum kemur hér ein vetrarvísa.
Höfundur er Sveinbjöm Bjömsson.
Yfir þennan auða sand
einhver liggur gata.
Því mun fram á Ijóssins land
léttur vandi að rata.
Veriði þar með sæl að sinni.
Guðmundur Valtýsson
Eiríksstöðum
Aðgerða er þörf, strax!
Samkvæmt opinberum skýrslum
er Norðurlandskjördæmi vestra
mesta láglaunasvæðið á landinu.
Ástæðumar fyrir þessu eru vissulega
margar. Ein þeirra er án efa sú að
landbúnaður og úrvinnsla afurðanna
er hvergi eins snar þáttur í atvinnulíf-
inu og hér. Ollum er kunnugt að ís-
lenskur landbúnaður hefur átt í
geysilegum þrengingum á undan-
fömum tveimur áratugum. Nokkurt
jafnvægi ríkir nú í mjólkurfram-
leiðslunni, og þar hefur vöruþróun
og markaðssókn verið með ágætum.
Aöra sögu er að segja úr sauðfjár-
ræktinni. Þrátt fyrir búvörusamning-
inn hefur ríkið svikist um að taka
fulla ábyrgð á þeim umframbirgðum
dilkakjöts sem til vom þegar samn-
ingurinn vargerður. Afleiðingamar
em þær að bændur og afurðastöðv-
amar hafa orðið að velta þessum
vanda á undan sér með tilheyrandi
kostnaði.
í all marga áratugi sá SÍS um
markaðssetningu og sölu á þessu
kjöti. Það sem gerðist í vömþróun á
þessu tímabili var það eitt að skrokk-
amir vom settir í plastpoka áður en
þeim var troðið í grisjupokana. Þessi
slóðaskapur varð til þess að mark-
aðshlutdeild dilkakjötsins snar-
minnkaöi.
Við þessum vandamálum hefur
verið bmgðist með flatri skeróingu á
framleiðsluheimildir, og nú er svo
komið fyrir stómm hluta fjárbænda
að bú þeirra standa ekki undir rekstr-
inum. Nú kynni einhverjum að detta
í hug að þeir menn, sem þannig er
komið fyrir, geti bara axlað sín skinn
og hætt öllum búskap. Svo kann að
fara að allt að 700 bændur neyóist til
að hætta búskap vegna þessara
þrenginga. Atvinnuástandið í þjóðfé-
laginu býður ekki upp á annað en at-
vinnuleysi fyrir þessar 700 fjölsky ld-
ur. Þetta fólk stendur svo uppi eigna-
laust, þar sem ævistarfið liggur í
jörðinni, sem það neyðist til að
hrökklast frá, og þeim fasteignum
sem þar standa. Menn geta svo dund-
að sér við að reikna út hvað jrctta
kostar ríkiskassann.
Eg tel að við þessum vanda verði
að bregðast nú þegar. Neytendur út í
hinum stóra heimi gera nú æ meiri
kröfur um að það sem þeir láta ofan í
sig sé vistvænt. Inn á þennan markað
eigum við hiklaust aö sækja. Undan-
fama tvo áratugi hafa allmargir ein-
staklingarog fyrirtæki reynt að flytja
út búvöm. Þessir aðilar eiga það
sameiginlegt að þeim hefur öllum
mistekist. Vestrænar landbúnaðar-
þjóðir reyna nefnilega flestar eins og
hægt er að vemda heimamarkaðinn.
I Ijósi fenginnar reynslu tel ég að ef
t.d. á að selja þessar vömr inn á
bandarískan markað, þá eigi að fá
fæmstu bandaríska sérfræðinga í
markaðssetningu landbúnaðarafurða
til að annast markaðskönnun og
markaðssetningu fyrir okkur. Sé ætl-
unin að selja inn á evrópska markaði,
þá verði sérfræðingar þess markað-
ar látnir annast málið. Með þessum
hætti em meiri líkur á að sá árangur
náist sem við stefnum að.
Kratar í þessu landi hafa komið
málum þannig að ísland er líklega
eina vestræna landið, sem ekki legg-
ur landbúnaði sínum til einhverjar út-
flutningsbætur, og er full ástæða til
að kjósendur launi þeim maklega
fyrir í vor.
Líklega er að verða vilji fyrir því
í þjóðfélaginu að til komi einhvers
konar stuðningur við markaðssetn-
ingu afurða okkar. Aðkallandi er að
bmgðist verði við vanda þessara
manna sem fyrst, ella verður um að
ræða meiri byggðaröskun en áður
hefur þekkst.
Því fer víðs fjarri að þetta sé eitt-
hvert einkamál þeirra sem sveitimar
byggja. Talið er að á bak við hvem
starfandi bónda séu a.m.k. fjögur
störf. Verði þessir bændur látnir
flosna upp, þá mun það hafa mjög al-
varlegar afleiðingar fyrir þéttbýl-
iskjamana, sem byggja afkomu sína
að vemlegu leyti á þjónustu við
sveitimar.
Rétt er að geta þess að á vistvæna
markaóinum fæst töluvert hærra
verð en ella. Neytandinn þarf að geta
verið viss um að varan sem hann
kaupir sé í raun og sannleika vist-
væn. Þess vegna verður að vera til
staðar vottunarkerfi, sem hægt er að
treysta, og líklega verður að sér-
merkja vömna hverjum framleið-
anda. Þetta þýðir líka að leggja verð-
ur vemlegt fé í vömþróun. Ekkert á
að flytja út nema sem fullunna vöm,
tilbúna í örbylgjuofninn eða á elda-
vélina. Þá er og mikilvægt að finna
þann markað sem borgar best. Öll
framleiðsla íslenskra bænda umfram
innanlandsmarkað getur varla orðið
meiri en 5-6000 tonn, og það telst lít-
ið magn inn á þessa markaði.
Þá má benda á að allt það folalda-
kjöt, sem framleitt er frá Tröllaskaga
að Hrútafjarðará, hlýtur að mega
flokkast sem vistvænt. Ekki er um
neina lyfjagjöf að ræða, og folöldin
fá ekki fóður sem framleitt er með
tilbúnum áburði.
Ef vel tekst til með þennan út-
flutning, þá verða væntanlega til all
mörg störf honum tengd.
Hvað sjávarútveginn varðar, þá
verð ég að viðurkenna að á því sviði
er þekking mín ekki fullkomin. Ixj
fæ ég ekki betur séð en að mikil mis-
tök hafi verið gerð við veiðistjómun-
ina og úthlutun veiðiheimilda. Fisk-
urinn í sjónum er að verða eign fárra
aðila, aðallega þeirra sem gera út
frystitogarana. Ekki má skilja orð
mín svo að ég sé á móti slíkum skip-
um, við þurfum að eiga slíka togara
til að sækja á djúpslóð. Það er hins
vegar skoðun mín að þessir togarar
séu orðnir alltof margir, ekki síst ef
tekið er tillit til þess hve mikið má
veiða samkvæmt yfirlýsingum Haf-
rómanna. Menn ættu í fullri alvöru
aó velta því fyrir sér að loka a.m.k.
12 mílum af landhelginni fyrir öðr-
um en litlu bátunum. Ég sé ekki bet-
ur en að þetta sé hagkvæmt fyrir alla.
Fjárfesting á hvert atvinnutækifæri á
smábátunum er miklu minni en á
stóru togurunum, aflinn er allur flutt-
ur í land og unninn þar, rekstrar-
kostnaður á hvem sjómann á litlu
bátunum er miklu minni en á togur-
unum, og samkvæmt upplýsingum
sem fram komu á “Landsfundi um
slysavamir” nú fyrir skömmu, þá
verða um 70% allra slysa á sjó um
borð í togurunum. Þetta er athyglis-
vert í ljósi þess að togarasjómenn em
sagðir vera 30% allra sjómanna.
Mikió hefur vcrið rætt undanfar-
ið um skattamál. Ég tel að skattleys-
ismörk eigi að vera a.m.k. 70.000, oo
krónur, og að hjónum og sambýlis-
fólki eigi að vera heimilt að fullnýtta
persónuafslátt hvors annars. Þeir for-
eldrar, sem eiga böm í námi, eiga að
fá að fullnýta persónuafslátt þessara
bama, a.m.k. ef bömin hafa ekki að-
gang að LIN.
Ég hef í þessu greinarkomi dreg-
ið fram nokkur af Jteim áhersluat-
riðum sem ég mun beita mér fyrir,
fái ég umboð til þess. Þess vegna
treysti ég á stuóning velunnara Sjálf-
stæðisflokksins í prófkjöri flokksins,
sem lýkur næstkomandi laugardag.
ÁGÚST í ANNAÐ SÆTIÐ!
Kveója
Ágúst Sigurðsson.