Feykir - 14.06.2000, Page 6

6 FEYKIR 22/2000
Undir borginni
Hver á að hafa eftirlit
með eftirlitsmönnunum?
Á íslandi er verið að koma
upp miklu eftirlitsmannakerfi.
Það er stöðugt verið að semja
reglugerðir um þetta og hitt og
það endar með því að það þarf
her manns til að fylgjast með
því að þessum reglugerðum sé
hlýtt. Frelsi einstaklinga er
samhliða þessu sett á þrengri
og þrengri bás.
Heilir hópar manna og
kvenna sem gætu sem best
unnið ærleg og nytsamleg störf
í þjóðfélaginu eru alla daga að
dunda sér við að njósna um ná-
ungann. Þetta fólk er í eftirlit-
inu, að fylgjast með því að aðr-
ir brjóti nú ekki þessa eða hina
reglugerðina. Það telur sig á-
kaflega þarft fyrir þjóðarhag og
lítur stórt á hlutverk sitt. En
staðreyndin er sú að stór hluti
þessara eftirlitsmanna er al-
gjörlega gagnslaus frá þjóð-
hagslegu sjónarmiði og það
mætti grisja reglugerða-frum-
skóginn um helming án þess
að nokkur skaði yrði að.
Þegar hið margbölvaða
kvótakerfi var sett á, voru veitt
réttindi til tiltekinna aðila út á
veiðireynslu. Það var hin al-
menna regla. Samherjafrænd-
um var hinsvegar úthlutað á
sérstökum forsendum framhjá
þessum reglum, en það er önn-
ur saga. Allir vita að kerfið
með eftirlitsmönnum Fiski-
stofu þjónar undir ákveðinn
hóp manna sem yfirleitt eru
nefndir sægreifar. Þjóðin virð-
ist seint ætla að rísa upp gegn
þessum ófögnuði. I annan stað
má nefna, að frelsi var þcgj-
andi og hljóðalaust tekið af öO-
um almenningi varðandi það
að leggja net í sjó og veiða sil-
ung.
Laxveiðiklíkan sem er stór-
laxasveit þjóðfélagsins fékk
lagasetningu um að ekki mætti
leggja net í sjó frá föstudegi til
þriðjudags, og hinn tíma vik-
unnar aðeins samkvæmt leyfi
og ýmsum skilyrðum. Enginn
gat framar leyft sér um helgar
að leggja net og ná sér í silung
í soðið. Þegar ég var að alast
upp hér á Skagaströnd lögðu
fjölmargir heimilisfeður net í
víkinni sunnan við Hólanesið
og sjálfur byrjaði ég um 10 ára
aldur að veiða í net. Á hverju
sumri síðan hef ég sett net í sjó
nema í eitt skipti. En þegar
frelsis-skerðingin varð í þess-
um málum, var veiðireynsla
mín og annarra einskis metin.
Við vorum bara sviptir því sem
alltaf hafði verið réttur okkar.
Og svo em settir eftirlits-
menn til að fylgjast nú vel með
því að enginn fremji glæpinn
stóra. Þeir belgja sig út og
spyrja með þjósti af hverju
landtaugin sé ekki merkt og
hverslags háttur það sé að fara
ekki að reglugerðum! Og þó
það sé kannski verið að ausa
upp laxi í net inn í Draugagili,
ereftirlitsmaðurinn út á Skaga-
strönd að hvekkja þá sem em í
sakleysi sínu að leggja fyrir sil-
ung. Það er göfugt hlutverk
eða hitt þó heldur að hundelta
almenning með þessum hætti.
Og hver borgar þessu eftirlits-
liði kaupið?
Sérhver sveitarstjóm sem
telur sig í alvöm vera að þjóna
sínum borgurum, á að mót-
mæla og neita svona ffamferði.
Menn eiga að fá að njóta réttar
síns innan marka sveitarfélags-
ins og geta veitt þar silung eins
og tíðkast hefur eins lengi og
elstu menn muna. Annað er
ekki sæmandi fyrir þjóð sem
vill eiga og una lífi sínu í frelsi.
Til hvers var verið að flýja
ófrelsið í Noregi ef allir ráða-
menn á íslandi leggja stund á
að leika Harald hárfagra hver
með sínurn hætti? Og löggjaf-
arvaldið er tuska í höndum sæ-
greifa og stórlaxa eins og allir
sjá af lagasetningum þess og
reglugerðum! Á svo að bera
virðingu fyrir slíku? Eftirlits-
menn em á þönum um allt
þjóðfélagið og full þörf er að
spyrja: „Hver á að gæta varð-
anna”! Hver á að hafa eftirlit
með eftirlitsmönnunum?
Fer þá ekki að styttast í lög-
regluríkið þegar menn þurfa
allt að því leyfi frá skrifstofu til
að ganga öma sinna? Það er
löngu orðið tímabært að huga
að þessum málum með skyn-
semi, en ekki út frá duttlungum
einhverra hagsmunahópa sem
toga í spotta á bak við tjöld. Al-
menningsréttur er nokkuð sem
þaif að rísa til vegs gegn þeiiri
eiginhagsmuna-lögfræði sem
nánast hefur tröllriðið íslensku
þjóðfélagi í allt of langan tíma.
Rúnar Kristjánsson.
Sigurjón Runólfsson 4-
Fáein minningarorð
Vait líður svo vika að mér
berist ekki fréttir af andláti ein-
hvers vinar míns eða góðkunn-
ingja. Nú síðast var það Sigur-
jón Runólfsson á Dýrfinnustöð-
um, sem lést á sjúkrahúsinu á
Sauðárkróki þann 27. maí sl. og
mátti jrá heita þrotinn að heilsu,
enda háaldraður orðinn.
Sigurjón er fæddur að Dýr-
finnustöðum í Akrahreppi 15.
ágúst 1915. Foreldrar hans vora
Runólfur Jónsson bóndi þar,
fæddur 1881 dó 1937, og kona
hans María Jóhannesdóttir,
fædd 1892 dáin 1986. Þau Run-
ólfur og María eignuðust 12
böm og var Sigurjón elstur. Sig-
urjón kvæntist 1963 Sigríði
Guðrúnu Eiriksdóttur mætri
manndómskonu og eignuðust
þau tvær dætur, andvana stúlku-
barn fædd 1965 og dótturina
Önnu Maríu fædda 1966. Upp-
eldissonur þeirra Sigurjóns og
Sigríðar er Eiríkur Jónsson
fæddur 1957, búsettur í Sví-
þjóð.
Sigurjón naut venjulegrar
barnafræðslu þeirra tíma og
lauk síðan búfræðiprófi frá
Bændaskólanum á Hólum vor-
ið 1940. Lengri var skólaganga
Sigurjóns ekki og mun þó hug-
ur hans öðmm þræði hafa stað-
ið til frekara náms enda skorti
ekki námshæfileikana. En hér
tóku örlögin í taumana. Sigur-
jón var aðeins rúmlega tvítugur
þegar faðir hans féll frá. Stóð
María þá uppi með börnin sín
tólf, nokkur innan fermingar og
það yngsta 5 ára. Það vildi til að
María var mikil atgertlskona en
nú reyndi á Sigurjón. Hann tók
við búinu og forsjá hins fjöl-
menna heimilis, ásamt Maríu
móður sinni.
Á Dýrfinnustöðum var þá
allt í gömlu horfi eins og á
sveitabýlum yfirleitt. Ræktun
lítil og byggingar meira og
minna úr torfi og grjóti svo sem
verið hafði um aldir. En Sigur-
jón hófst brátt handa og hann
linnti ekki á sprettinum næstu
æviárin. Hann margfaldaði tún-
ið og naut þess þar að bræður
hans, Björn og Pálmi, höfðu
orðið sér úti um stórvirkar jarð-
vinnsluvélar. Byggingar allar,
bæði útihús og íbúðarhús, reisti
hann af steini og íbúðarhús
teiknaði hann sjálfur og kom þá
í ljós, að auk annars sem honum
var til lista lagt, að hann var
ágætis arkitekt. Eg heyrði talað
um Dýrfinnustaði sem fremur
ríra bújörð um það leyti sem
Sigurjón tók þar við stjómar-
taumum. En þegar hann gekk
þar frá borði, áratugum síðar
var jörðin fyrir atbeina hans og
umburðarþrótt orðin að sann-
kölluðu góðbýli.
Eg kynntist Sigurjóni ekki
að ráði fyrr en eg flutti í Akra-
hreppinn haustið 1946. Þátókst
brátt með okkur vinátta sem
hélst upp frá því. Við störfuðum
saman í hreppsnefnd Akra-
hrepps um 8 ára skeið, ásamt
þeim Jóhannesi Steingrímssyni
á Silfrastöðum, Sigurði á Úlfs-
stöðum og Jóni í Miðhúsum.
Hreppnefndarfundirnir vom
öðrum þræði hreinustu
skemmtisamkomur. Var það
ekki síst Sigurjóni að þakka og
hans listilegu frásögnum af
mönnum og málefnum.
Sigurjón lærði að aka bíl
þótt aldrei yrði það beinlínis
hans „fag”. Eitt sinn sem oftar
hafði Jóhannes oddviti boðað
hreppsnefndarfund í Miðhúsum
hjá Jóni tjallskilastjóra. Sigur-
jón fór frameftir á jeppanum og
tók mig með. Ofurlítil beygja
var á veginum austan við
Gmndarstokksbmna. Einhveira
hluta vegna varð jeppinn þar ó-
sáttur við Sigurjón, tók af hon-
um stjórnina með þeim afleið-
ingum að hann lenti út af vegin-
um og hafnaði á hvolfi. Við gát-
urn nú samt komið þessum
frekjudalli upp á veginn á ný
með aðstoð manns sem þama
bar að og héldum ferðinni
áfram í Miðhús.
Er jeppinn valt hafði Sigur-
jón rekið ennið fram í mæla-
borðið og varð af töluvert sár.
En í Miðhúsum reyndist nægur
heftiplástur. Þetta var um þrett-
ándu sumarhelgina og Stígandi
með sínar árlegu kappreiðar á
Vallabökkunum. Þangað á-
kváðum við Sigurjón að fara.
Er við komum að hliðinu þar
sem Markús á Reykjarhóli tók
inngangseyrinn af samkomu-
gestum og hann sá heftiplástur-
inn á enninu á Sigurjóni varð
honum að orði: „Hvað er að sjá
þetta Sigurjón, hefurðu rekið
þig á?”. „Nei það renndi á mig
hrútur”, sagði Sigurjón og bætti
við „og hrúturinn hornbrotn-
aði”.
Þótt Sigurjón nyti skammrar
skólagöngu var hann samt sem
áður fjölfróður, enda víðlesinn.
Mátti heita að sama væri hvar
niður var borið, hvergi var
komið að tómum kofanum hjá
Sigurjóni. Hann var ágæta vel
ritfær og hagorður í besta lagi.
Hann var um margt einhver at-
hyglisverðasti rnaður, sem eg
hef kynnst um dagana. Nú við
leiðaskil vil eg þakka honum
fyrir samvemstundirnar. Þær
em mikill sjársjóður.
Magnús II. Gíslason.
Aukakílóin burt! Ný öflug vara!
Náðu varanlegum árangri í eitt skiptið fyrir öll. Ég missti 7
kg. á fimm vikum. Síðasta sending seldist upp. Persónuleg
ráðgjöf og stuðningur. Hringdu strax. Helma & Halldór
sími 557 4402 og 587 1471. grima@centmm.is