Feykir - 16.06.2004, Blaðsíða 4

4I EYKIK 22/2004
Matur er mannsins
Sjálfsagt finnst mörgum það einkennilegt að fátækt og vannæring
fólks fyrirfmnist í heiminum þegar flest lönd í veröldinni eru sjálfum
sér nóg hvað matvælaframleiðslu varðar og vel það. Við Islendingar
þekkjum það vel, þegar kjötfjöll og smjörhólar hafa hlaðist upp og
körtöflu- og grænmetisgeymslur orðið yfirfullar. Engu að síður er það
svo að landbúnaðurinn og matvælaiðnaður eru mjög mikilvægar
atvinnugreinar meðal þjóða og hollusta matvæla það sem neytandinn
gerir kröfur um. Þegar sýnt er í sjónvarpsfréttum, svo sem frá
markaðstorgum í Kina, þar sem götusalar em að selja alskyns matvæli,
gjaman matreidd á teinum eða prímusum, þá kemur nú ósjálfrátt í
hugann hvort að með öllu sé óhætt að leggja sér slíkan mat til
munns.Það em sem sagt færri kallaðir en útvaldir þegar kemur að því
að koma matvælunum á markað, og margir sem beijast um hituna. Það
flokkast því kannski undir talsverða bjartsýni þegar veðjað er á þennan
markað eins og Blönduósingar gerðu þegar þeir mörkuðu þá stefnu í
atvinnumálum fyrir skömmu að markaðssetja Blönduós sem mat-
vælaffamleiðslubæ. Að vísu hefur Blönduós alla burði til að hafa góða
ímynd í þessa vem, mikið landbúnaðarhérað og þá er bærinn kominn
ffamarlega í ffáveitumálunum, þannig að umgengnin við sjóinn er ekki
til að spilla þessari ímynd, ferskleika og hreinleika sem þarf í sambandi
við matvælin.
Það var minnst á nauðsyn hollustu
matvæla hér á undan og engir vita jafh
mikið um mikilvægi þess og þeir sem
hafa lent í því að fá einhvem tíma
matareitmn eða einkenni hennar. Það
hefur reyndar ritari þessa pistils lent í,
og það hittist raunar þannig á fyrir
algjöra slysni, að án efa kom Blönduós
þar við sögu í fyrra skiptið og saga að
segja frá því.
Líflegar umræður um
kjördæmaskipan
Það var á þingi SSNV sem haldið
var á Blönduósi 1998. Gott ef það var
ekki á þessu þingi sem eitt aðalmálið
var væntanleg breyting á kjördæma-
skipan og kynntar vom tillögur þeirrar
nefndar sem um það fjallaði. I þessum
tillögum áttu rnörkin milli norður-
kjördæmanna að vera um Vatnsskarðið
og Skagfjörður því að lenda í aust-
urkjördæminu og Húnavatnssýslur í
vesturkjördæminu. Fulltrúar Skagfirð-
inga höfðu á þessu þingi uppi hávær
mótmæli við þessum hugmyndum og
kváðust í engu vilja verða jaðarsvæði í
austurkjördæminu og þar með bakland
Akureyrar og Eyjafjarðar, frekar vildu
þeir þá vera jaðarsvæði í norðvestur-
kjördæmi og eiga áfram gott samstarf
við Húnvetninga. Menn viðmðu ýmsar
hugmyndir varðandi kjördæmaskipun-
ina, m.a. það hvort hreinlega væri ekki
betra að landið yrði allt eitt kjördæmi.
Friðrik Sophusson þáverandi ráðhena
var gestur þessa þings og sagði hann að
ef út i svo víðtæka breytingu yrði farið,
þá yrði menn að gera sér grein fyrir
þeirri hættu að ffamboðslistamir yrðu
ákveðnir á flokksskrifstofunum í
Reykjavík. Og raunar væri hann sann-
færður um að svo færi ef landið yrði
gert að einu kjördæmi.
Eftir að hafa hlýtt á líflegar umræður
þennan fyrri dag þingsins á Blönduósi
var hugsað til heimferðar, en svo hittist
á þennan dag, 20. ágúst, að Fjóla
Þorleifsdóttir fyrrum ljósmóðir á
Sauðárkróki, ættuð ffá Sólheimum í
Svínavatnshreppi, hélt upp á 70 ára
affnæli sitt þetta kvöld í Skagaseli í
Skefilsstaðahreppi. Það var því ákveðið
að fara rólega heimferð, fýrir Skagann
og koma við í affnælinu hjá Fjólu í
Skagaseli.
Aður en haldið var ffá Blönduósi var
komið við í söluskála og það veitti
ekkert af því að fá sér eina pylsu og malt
með, enda nokkuð til kvölds og
þónokkur krókur fyrir Skagann. Það var
eins og oft vill verða á Skaganum þung-
búið loft þegar við fórum þar um og sást
ekkert alltof vel heim að bæjum, sem
margir hveijir em ekki alveg við veg-
inn, synd því það er býsna fallegt á
Skaganum og margt þar að sjá. Það var
t.d. svolítið dulúðugt að keyra ffam hjá
Kálfshamarsvíkinni og hugsa til þess að
þar hafi verið nærri 100 manna byggð á
fyrrihluta þessarar aldar sem var að
kveðja. Og þegar við fómm ffamhjá
Höfnum kom óneitanlega i hugann að
forvimilegt væri nú að líta þangað heim
og eiga tal við nytjabóndann Jón
Benediktsson, sem var natinn við
selveiðamar og æðarvarpið um árabil.
Þegar komið var yfir í Skefilsstaða-
hreppinn í Skagasel var fjölmenni mætt
í veisluna til Fjólu. Veitingar vom þar
miklar, borð svignuðu undan kræs-
ingum og að sjálfsögðu vom margar
kveðjur og ávörp flutt til afmælis-
bamsins, og vitaskuld sungið Fjólu til
heiðurs og sagðar sögur.
Það var margt góðgæti á borðum og
m.a. „laxapate” eða þvíumlíkt, ákaflega
gott og borðaði pistilritari nokkrar
sneiðar af því, en gerði ekki svo langan
stans í þessari miklu affnælisveislu, því
fyrir lá að fara aftur næsta morgun yfir
Vatnsskarðið til Blönduóss til að fylgj-
ast með lokastörfum þings SSNV.
Gott ef það var ekki á þessu þingi og
þessum seinni degi sem samgöngu- og
vegamál bám á góma og Guðmundur
Vilhelmsson bóndi á Sævarlandi flutti
skelegga ádrepu til þingmanna
kjördæmisins, að þeir yrðu að taka sér
tak í því að útvega peninga til sveita-
veganna sem rnargir hveijir væm í
algjörri niðumíðslu og hefðu orðið
útundan í vegakerfinu um árabil. Það
Frá hátíðinni „Matur og menning“ á Blönduósi í fyrra.
vom líflegar umræður og drepið á
margt, þó svo að margir þingfulltrúar og
gestir hefðu átt leið um gleðinnar dyr
kvöldið áður og um salinn gengu mynd-
ir af þeim sem slegið höfðu í gegn í
skemmtiatriðunum, sem vom i höndum
heimamanna eins og venjan er á
þessum þingum. Gestimir höfðu þó
greinilega látið þar til sín taka, einkanle-
ga sumir þingmennimir, án þess að
nokkur nöfh séu nefnd í því sambandi,
en bítlamir komu þar einnig við sögu.
Þingstörfum lauk upp úr hádeginu
og þá var ekið heim. Pistilritari var
farinn að finna fyrir einhverjum
óþægindum þegar leið á morguninn og
þau ágerðust á heimleiðinni. Það var
ekki umvillst, þetta voru einhverskonar
veikindi, hiti og magakveisa. Þegar
heim kom tóku við stanslausar salemis-
ferðir og liturinn á því sem í skálina fór
var ansi ljósleitur, líkt og af broddskitu-
lambi að vori. Þannig var staðan í eina
þijá daga og heilsan fór ekki að lagast
fyrr en á fjórða degi.
Það var ekki um að villast að hér var
um matareitrun að ræða. Og það var
mér ferskt í minni að þegar ég vaknaði
á laugardagsmorgun til að fara á
Blönduós, þá var ennþá nokkuð sterkt í
munni bragðið af pylsunni sem ég hafði
innbyrt á Blönduósi daginn áður. Samt
lá einnig undir grun „laxapatið” í veisl-
unni hjá Fjólu, en þegar var grennslast
eftir því hvort einhveijir veislugesta
hefðu veikst, þá reyndist það ekki vera,
þannig að böndin bámst að pylsunni,
enda þekkt að ef svo slysalega vill til að
pylsa er hituð upp oftar en einu sinni,
getur hún verið varasöm. Pistilritari
hefur samt engu að síður fengið sér
pylsu á Blönduósi frá því þetta gerðist
án þess að verða meint af.
Pitzur á Litla Birni
Ég lenti síðan aftur illa í því í vetur,
staddur út í Mora í Svíþjóð að taka þátt
i Vasagöngunni. Við dvöldum nokkrir í
vikutíma að skíða í þessari paradís
skíðagöngumannsins, að hita upp fyrir
90 km gönguna sem 15 þúsund rnanns
taka þátt í ár hvert.
Það þurfti að sjálfsögðu að borða
talsvert og t.d. var þama ágætis pitzu-
staður, Litli Bjöminn. Pitzumar vom
mjög ljúfengar, osturinn ofan á mjög
góður, og undirritaður valdi einkum sjá-
varréttarpitzu, m.a. með kræklingi
fyrsta kvöldið. Aftur þamæsta kvöld var
farið á Bjöminn og borðuð pitza þá með
annarri útgáfu, en í þriðja sinn þegar
flatbaka varð fyrir valinu, þá var sú
valin sem tekin var fyrsta kvöldið, með
sjávarglundrinu og kræklingnum.
Eitthvað fannst mér skrítið bragð af ein-
hverju á pitzunni þetta kvöld, líklega af
kræklingnum en spáði ekkert í það
ffekar.
Það var síðan um miðja nótt sem ég
vakna upp við það að líða mjög ein-
kennilega í kojunni. Það spratt út á mér
kaldur sviti og eins og ég væri að missa
allt jafnvægisskyn, mig snarsvimaði i
rúminu. Mín fyrsta hugsun var, þvílíkt
áfall að vera orðinn veikur og bara þrír
dagar í Vasagönguna. Vanliðanin jókst,
það var greinlegt að það var eitthvað
mikið að gerast í magnum á mér og ég
yrði að losa mig við það sem þar ólgaði.
En nú vom góð ráð dýr manni sem var
í hálgerðu sjokki, ekkert salemi í þessu
sumarhúsi þar sem þrír félgar mínir
sváfú. I örvæntingu settist ég frarn á
rúmstokkinn um leið og ég segi stund-
arhátt, „það er ljótt strákar ég er orðinn
veikur, hvar get ég gubbað?” Mér var
ljóst að þessi yfirlýsing var líka ótta-
blandin fýrir hina í hópnum, þar sem að
ef þetta var einhver umgangspesti þá
vom þeir í stórhættu líka. „Þú verður
bara að fara út og æla þar”, sagði félagi
minn í efri kojunni og það var líka það
eina sem kom til greina þó það væri 15
gráðu ffost úti. Og ég fór út á pallinn og
þar stóð spýjan út úr mér í stjömubjartri
marsnóttunni. Og það var ekki um
annað að ræða en smeygja sér í föt og
fara út í snyrtingarhúsið og reyna að
losa sig við sem mest af því sem borðað
var kvöldið áður. Þegar það gekk varð
ég þess var að svitinn var að minnka og
jafúffamt skjálffinn og þegar ég kom
inn í kojuna aftur, eftir drjúga stund á
snyrtingunni, var mér farið að líða bæri-
lega. Síðan sveif svefnhöfginn á og
vaknaði ég síðan stálsleginn morguninn
effir. En ekki var farið aftur í pitzumar á
Litla Bjöminn og áreiðanlega verður
sneytt hjá kræklingnum hér eftir. En
það sem sjálfsagt bjargaði málunum að
þessu sinni, var hve fljótt tókst að losna
við þennan skemmda mat.