Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1952, Blaðsíða 12

10
Forsetakjör 1952
4. Atkvæðagreiðsla utanhreppsmanna.
Voters Casting Votes outside their Districts.
Samkvæmt kosningalögunum má kjörstjórn leyfa manni, sem ekki
stendur á kjörskránni, að greiða atkvæði, ef hann sannar það með vott-
orði sýslumanns, að hann standi á annarri kjörskrá í kjördæminu og
hafi afsalað sér kosningarrétti þar. Við forsetakjörið 1952 greiddu 134
kjósendur atkvæði í öðrum hreppi heldur en þar, sem þeir voru á
ltjörskrá, og var það aðeins 0,2% af þeim, sem atkvæði greiddu alls.
En með því að slíkar utanhreppskosningar geta aðeins átt sér stað í
sýslunum, en ekki í kaupstöðum, sem eru sérstök kjördeild, er réttara
að bera tölu þessara atkvæða saman við greidd atkvæði utan kaupstaðar-
kjördæma. Með þvi verður hlutfallstalan 1952 0,5% á móti 0,9% við
alþingiskosningarnar 1949 og 0,7% við alþingisltosningarnar 1946.
Af þeim, sem kusu á kjörstað utanhrepps, voru 75 karlar, en 59
konur. í töflu I er sýnt, hve margir kusu á þennan hátt í hverju kjör-
dæmi á landinu, og í 1. yfirliti, hve margir það hafa verið í samanburði
við þá, sem atkvæði greiddu alls í kjördæminu.
5. Bréfleg atkvæði.
Votes by Letter.
Þeir, sem staddir eru, eða gera ráð fyrir að vera staddir utan þess
hrepps eða kaupstaðar, þar sem þeir standa á kjörskrá, þá er kosning
fer fram, og elcki neyta hins almenna réttar til að greiða atkvæði á
öðrum stað í sama kjördæmi, mega greiða atkvæði bréflega fyrir kjör-
fund í skrifstofu sýslumanns eða bæjarfógeta, hjá hreppstjóra, um borð
í íslenzku skipi, hjá íslenzkum sendiráðum og útsendum ræðismönn-
um erlendis, svo og hjá íslenzkum kjörræðismönnum, sem eru af ís-
lenzku bergi brotnir og skilja íslenzku. Við forsetalcjörið greiddu bréf-
lega atkvæði 6 472 menn eða 9,2% af þeim, sem greiddu atkvæði alls.
Við kosningar frá og með 1934 hefur þetta hlutfall verið:
1934 7,9 % 1944 . 18,8 %
1937 12,2 „ 1946 . 12,7 „
1942 5. júli 11,4 „ 1949 ., 7,9 „
1942 18. október 6,5 „ 1952 . 9,2 „
Bréfleg atkvæðagreiðsla var langmest notuð við þjóðaratkvæða-
greiðsluna 1944, enda voru þá leyfðar heimakosningar í ríkum mæli,
vegna sjúkleika, elli og heimilisanna.
I töflu I er sýnt, hve mörg bréfleg atkvæði voru greidd í hverju
kjördæmi við forsetakjörið, og í töflu II, hvernig þau skiptust niður á
hreppana. En í 1. yfirliti er samanburður á því, hve mörg bréfleg at-
kvæði koma á 100 greidd atkvæði í hverju kjördæmi. Er Vestur-ísa-