Þjóðmál - 01.03.2008, Side 39

Þjóðmál VoR 2008 37
færðir. um. það. að. ef. frjáls. verð lagning.
yrði. leyfð. þá. færi. hér. allt. úr. böndum. og.
kaup menn. og. heild salar. myndu. auðgast.
óhóf lega.á.kostnað.al mennings ..Þetta.kerfi.
virkaði.svo.vel.að.í.lok.verð stöðvunar tíma­
bilsins.var.verð bólgan.130% ..Heil.stofnun.
hafði. verð lags eftir lit. á. sinni. könnu. allt. til.
ársins.1993 ..Síðan.hún.hætti.þeim.störfum.
hefur.verð bólgan.varla.farið.upp.fyrir.8%.á.
ári.og.þykir.hátt ..Frelsi.og.sam keppni.hafa.
sannað.gildi.sitt ..
Víkjum. talinu. að. öðru .. Hugsum. okkur.
þjóð fé lag. þar. sem. ein. stofnun,. Bif re iða­
stofnun.ríkisins,.hefur.rekstur.allra.bif reiða.
á.sinni.könnu ..Hún.efnir.ár lega.til.út boðs.
með al. bíla fram leið enda. til. þess. að. fá. sem.
hag stæðust.kjör.og.kaupir.svo.bíla.fyrir.alla.
lands menn.sem.eiga.rétt.á.bif reið.það.árið.
af.þeim.sem.lægst.býður ..Elds neyti.á.bílana.
er. keypt. af. því. olíu fé lagi. sem. best. bauð. í.
upp hafi. og. af greitt. á. fáum. stöðvum. Bif ­
reiða stofnunar.ríkisins.í.borgum.til.þess.að.
fá. sem.besta.nýtingu,.en.þess.er. jafnframt.
gætt.að.bensín stöðvar.séu.reknar.á.sérhverju.
þétt býlis svæði,. hversu. fá mennt. sem. það.
er ..Augljóst.er.að.ekki.er.grund völlur.fyrir.
því.að.hafa.stöðvarnar.opnar.mjög. lengi.á.
smæstu.stöðum.en.til.þess.að.mis muna.ekki.
íbúum.er.opnunar tími.og.þjónusta.sú.sama.
um. land. allt ..Tryggingar. eru. óþekktar. en.
menn.fara.með.bílana.á.við gerðar verk stæði.
sem.kostuð.eru.af.Bif re iða stofnun.ríkisins,.
eitt. í.hverju.sveit ar f é lagi ..Verk stæðin.eru.á.
föstum. fjár lögum,. það. er. þau. fá. ákveðna.
fjár hæð. úr. að. spila .. Þau. sjá. jafnframt. um.
skoðun.og.fyrir byggjandi.að gerðir,.af greiða.
til. dæmis. snjó hjól barða. þegar. fjár hagur.
leyfir,.sem.sjaldan.er,.því.þeirra.er.mest.þörf.
á. haus tin. þegar. gengið. er. á. fjár veitingar.
ársins .. Þegar. að. þrengir. vegna. fjár muna­
skorts. er. eina. ráðið. að. loka. ákveðnum.
deildum ..Til. dæmis. má. loka. púst röra-. og.
hljóð kúta deildinni.sumar langt,.því.víst.geta.
menn. keyrt. í. svolitlum. há vaða. eða. keypt.
sér.heyrnar hlífar ..Bið raðir. eru.ekki.vanda­
mál. Bif re iða stofnunar. ríkisins,. hennar. er.
að eins. að. reka. stofnunina. innan. fjár laga ­
r amma ..Ekki.þarf.að.taka.fram.að.bifreiðar.
eru.ókeypis.fyrir.þegnana ..Þetta.kerfi.hefur.
verið.lengi.við.lýði.í.þessu.ríki.og.vara samt.
er.talið.að.hrófla.mikið.við.því ..
Væntan lega. hrýs. flestum. Ís lendingum.
hugur.við.slíku.kerfi.í.bif eiða rekstri,.en.það.
hefur.verið.reynt.eins.og.menn.sjá.með.því.
að. kynna. sér. sögu. Austur-Evrópu þjóða ..
Hörmu legar.af leiðingar.eru.ljósar.enn.í.dag.
þeim.sem.sjá.ástand.bíla.þar.á.götum ..Og.
þetta.er.ein mitt.í.stórum.dráttum.það.kerfi.
sem. við. veljum. til. rekstrar. sjúkra húsa. hér.
á. landi ..En.flísin. í.auga.ná ungans.er.alltaf.
ljósari.en.bjálkinn.í.eigin.auga .
Það.sem.allir.greiða
saman.er.ókeypis
Stundum. segir. fólk. að. einn. höfuðkost-urinn. við. að. búa. á. Ís landi. sé. ókeypis.
spítala-. og. skóla vist .. Hvernig. má. það. þá.
vera,. að. einn. helsti. vandi. lands manna. sé.
aukinn.kostnaður.í.heil brigðis-.og.mennta­
kerfinu?.Al menningur.sér.litla.ástæðu.til.þess.
að.spara.það.sem.ekkert.kostar ..Auðvitað.er.
kerfið.fjarri.því.að.vera.ókeypis,.það.er.bara.
ekki.sjúklingurinn.sem.borgar .
Á.undan förnum.árum.hafa.orðið.miklar.
réttar fars bætur.hér.á.landi ..Með.stjórn sýslu­
lögum.er. stuðlað.að.því.að. í. stjórn kerfinu.
sé.enginn.dómari.um.eigin.verk ..Um.heim.
allan.hverfa.menn.frá.mið stýringu.þar.sem.
sami.aðili.tekur.ákvarðanir.um.fram leiðslu.
og.neyslu ..Í. stað.þess.að.almenningur. lagi.
sig. að. því. sem. boðið. er. upp. á. hefur. það.
jafnan. reynst. heilla drýgra,. að. neytendur.
geti.haft.áhrif.með.því.að.forðast.lé lega.eða.
dýra.vöru.og.styðja.þá.betri.og.ódýrari.með.
kaupum .
Hér.á.landi.hefur.þetta.sjálf sagða.sjónar­
mið.lengi.átt.undir.högg.að.sækja ..Sér stak­