Þjóðmál - 01.03.2008, Side 40

38 Þjóðmál VoR 2008
lega. á. það. við. um. þá. þætti. þjóð fé lagsins.
sem. ríkið. rekur. og. greiðir. að. stærstum.
hluta. eins. og. heil brigðis kerfið .. Á. þessum.
sviðum.stuðlar.skipulagið.að.óhag kvæmum.
rekstri ..Raunar. er. ríkið.með. tvenns.konar.
fyrir komu lag.í.heil brigðis málum:.Al menna.
kerfið.sem.rekið.er.beint.á.fjár lögum.og.hins.
vegar.Trygginga stofnun.ríkisins,.sem.kaupir.
vöru. og. þjónustu. af. ýmsum. aðilum. með.
einka rekstur,. til. dæmis. læknum,. lyf sölum.
og. erlendum. sjúkra húsum .. Til. skamms.
tíma.hefur.ekki.verið.til.nein.verð s krá.um.
mörg.læknis verk.sem.eru.unnin.á.spítölum.
eða.heilsu gæslu stöðvum ..Því. er.óhægt.um.
vik.um.hagræðingu.og.sam keppni.lítil.sem.
engin ..Það.sem.verra.er:.þetta.tvöfalda.kerfi.
býður.beinlínis.upp.á.óhag ræði.eins.og.eftir­
far andi.dæmi.sýna:
Yfir stjórn. sjúkra húsa. getur. „í. hagræð-
ingarskyni“. látið. hætta. að. gera. ákveðnar.
að gerðir. og. þess. í. stað. látið. Trygginga­
stofnun. greiða. fyrir. þær. erlendis,. þar. sem.
við.bætast.far gjöld.og.oft.kostnaður.vegna.
fylgdar manns .. Hér. tapa. allir;. sjúkra húsið.
þarf.kannski.að.segja.upp.færum.læknum,.
sjúklingurinn. verður. fyrir. óþægindum. og.
ríkið.greiðir.meira .
Hjúkrunar stofnanir. verða. sjálfar. að.
greiða.fyrir.lyf.vist manna.sinna ..Ef.þær.eru.
svo.óheppnar. að. sjúklingar. sem. sækja.um.
vist.þurfa.dýr.lyf,.þá.blasir.sú.freisting.við.
að. taka. heldur. þann. sem. ekki. þarf. slíka.
að hlynningu,. til. þess. að. lyfja kaupin. setji.
stofnunina. ekki. á. hausinn .. Ríkið. sparar.
ekki.neitt,.því.kostnaðurinn.færist.að eins.til.
Trygginga stofnunar .
Að.líkja.eftir.frelsi
Það.er.vissulega.erfitt.að. tala.um.frjálst.markaðskerfi. þegar. einn. aðili. hefur.
jafnsterka. stöðu. og. Landspítalinn. hefur.
hér.á.landi ..Lengst.af.hefur.hann.ekki.verið.
rekinn.sem.venjulegt.fyrirtæki.heldur.hefur.
hann. fengið. ákveðna. fjárhæð. á. fjárlögum.
og. hún. hefur. átt. að. duga. fyrir. öllum.
rekstri ..Enginn.hefur.sagt.til.hvers.er.ætlast.
og. fjárþörf. spítalans. er. einhliða. ákveðin ..
Að. vísu. þarf. hann. að. leita. til. Alþingis. en.
það. hefur. mátt. sín. lítils. því. að. spítalinn.
hefur. óhikað. farið. fram. úr. fjárlögum. og.
haldið. löggjafanum.í.spennutreyju ..Hvaða.
þingmaður.vill.hafa.skert.öryggi.veiks.fólks.
á.samviskunni?
Fyrir. um. það. bil. þrettán. árum. fóru.
sjálfstæðismenn. að. álykta. um. það. á.
landsfundum. að. nauðsynlegt. væri. að.
breyta. þessu. kerfi. þannig. að. aðskilið.
yrði. hlutverk. kaupanda. og. seljanda. á.
heilbrigðisþjónustu .. Ákvæði. þess. efnis.
komst.inn.í.stjórnarsáttmála.árið.1999 ..Þar.
segir:.„.Skilja.þarf.á.milli.hlutverks.ríkisins.
sem. kaupanda. þjónustu. annars. vegar. og.
veitanda. hennar. hins. vegar. í. því. skyni. að.
auka. ráðdeild .“. Skipuð. var. tólf. manna.
nefnd.til.þess.að.fjalla.um.málið.en.eins.og.
gera.mátti.ráð.fyrir.skilaði.hún.ekki.neinni.
niðurstöðu,.lognaðist.út.af.og.var.loks.leyst.
upp.árið.2007.eftir.margra.ára.hvíld ..
Hugmyndin. er. skilja. á. milli. um sjónar.
með. sjúkra þjónustu. og. kaupa. á. henni ..
Þá. sjá. heilbrigðisstofnanir,. einkareknar.
stofur.og.einyrkjar.um.rekstur.heil brigðis­
mála. en. Sjúkratryggingar. skil greina. hver.
þjónustan.á.að.vera.og.hve.mikið.er.greitt.
fyrir. hana .. Höfundur. þessarar. greinar.
verður. að. játa. að. hann. taldi. til. skamms.
tíma.að.þessar.hugmyndir.væru.mótaðar.af.
frjálshyggjuhugsun. þar. sem. reynt. væri. að.
líkja.eftir.markaðsumhverfi.þar.sem.það.er.
ekki.náttúrulegt ..Það.kom.mér.því.á.óvart.
að. sósíalistaríkið. Svíþjóð. hafði. tekið. upp.
slíkt.fyrirkomulag.árið.1992!
Nú. um. áramótin. voru. sjúkratryggingar.
aðskildar.frá.lífeyristryggingum ..Markmiðið.
er.að.Sjúkratryggingar.sjái.í.framtíðinni.um.
öll.innkaup.á.heilbrigðisþjónustu,.þ .e ..þátt.
ríkisins .. Umsvifin. eru. afar. víðtæk. og. hafa.