Þjóðmál - 01.03.2008, Síða 40
38 Þjóðmál VoR 2008
lega. á. það. við. um. þá. þætti. þjóð fé lagsins.
sem. ríkið. rekur. og. greiðir. að. stærstum.
hluta. eins. og. heil brigðis kerfið .. Á. þessum.
sviðum.stuðlar.skipulagið.að.óhag kvæmum.
rekstri ..Raunar. er. ríkið.með. tvenns.konar.
fyrir komu lag.í.heil brigðis málum:.Al menna.
kerfið.sem.rekið.er.beint.á.fjár lögum.og.hins.
vegar.Trygginga stofnun.ríkisins,.sem.kaupir.
vöru. og. þjónustu. af. ýmsum. aðilum. með.
einka rekstur,. til. dæmis. læknum,. lyf sölum.
og. erlendum. sjúkra húsum .. Til. skamms.
tíma.hefur.ekki.verið.til.nein.verð s krá.um.
mörg.læknis verk.sem.eru.unnin.á.spítölum.
eða.heilsu gæslu stöðvum ..Því. er.óhægt.um.
vik.um.hagræðingu.og.sam keppni.lítil.sem.
engin ..Það.sem.verra.er:.þetta.tvöfalda.kerfi.
býður.beinlínis.upp.á.óhag ræði.eins.og.eftir
far andi.dæmi.sýna:
Yfir stjórn. sjúkra húsa. getur. „í. hagræð-
ingarskyni“. látið. hætta. að. gera. ákveðnar.
að gerðir. og. þess. í. stað. látið. Trygginga
stofnun. greiða. fyrir. þær. erlendis,. þar. sem.
við.bætast.far gjöld.og.oft.kostnaður.vegna.
fylgdar manns .. Hér. tapa. allir;. sjúkra húsið.
þarf.kannski.að.segja.upp.færum.læknum,.
sjúklingurinn. verður. fyrir. óþægindum. og.
ríkið.greiðir.meira .
Hjúkrunar stofnanir. verða. sjálfar. að.
greiða.fyrir.lyf.vist manna.sinna ..Ef.þær.eru.
svo.óheppnar. að. sjúklingar. sem. sækja.um.
vist.þurfa.dýr.lyf,.þá.blasir.sú.freisting.við.
að. taka. heldur. þann. sem. ekki. þarf. slíka.
að hlynningu,. til. þess. að. lyfja kaupin. setji.
stofnunina. ekki. á. hausinn .. Ríkið. sparar.
ekki.neitt,.því.kostnaðurinn.færist.að eins.til.
Trygginga stofnunar .
Að.líkja.eftir.frelsi
Það.er.vissulega.erfitt.að. tala.um.frjálst.markaðskerfi. þegar. einn. aðili. hefur.
jafnsterka. stöðu. og. Landspítalinn. hefur.
hér.á.landi ..Lengst.af.hefur.hann.ekki.verið.
rekinn.sem.venjulegt.fyrirtæki.heldur.hefur.
hann. fengið. ákveðna. fjárhæð. á. fjárlögum.
og. hún. hefur. átt. að. duga. fyrir. öllum.
rekstri ..Enginn.hefur.sagt.til.hvers.er.ætlast.
og. fjárþörf. spítalans. er. einhliða. ákveðin ..
Að. vísu. þarf. hann. að. leita. til. Alþingis. en.
það. hefur. mátt. sín. lítils. því. að. spítalinn.
hefur. óhikað. farið. fram. úr. fjárlögum. og.
haldið. löggjafanum.í.spennutreyju ..Hvaða.
þingmaður.vill.hafa.skert.öryggi.veiks.fólks.
á.samviskunni?
Fyrir. um. það. bil. þrettán. árum. fóru.
sjálfstæðismenn. að. álykta. um. það. á.
landsfundum. að. nauðsynlegt. væri. að.
breyta. þessu. kerfi. þannig. að. aðskilið.
yrði. hlutverk. kaupanda. og. seljanda. á.
heilbrigðisþjónustu .. Ákvæði. þess. efnis.
komst.inn.í.stjórnarsáttmála.árið.1999 ..Þar.
segir:.„.Skilja.þarf.á.milli.hlutverks.ríkisins.
sem. kaupanda. þjónustu. annars. vegar. og.
veitanda. hennar. hins. vegar. í. því. skyni. að.
auka. ráðdeild .“. Skipuð. var. tólf. manna.
nefnd.til.þess.að.fjalla.um.málið.en.eins.og.
gera.mátti.ráð.fyrir.skilaði.hún.ekki.neinni.
niðurstöðu,.lognaðist.út.af.og.var.loks.leyst.
upp.árið.2007.eftir.margra.ára.hvíld ..
Hugmyndin. er. skilja. á. milli. um sjónar.
með. sjúkra þjónustu. og. kaupa. á. henni ..
Þá. sjá. heilbrigðisstofnanir,. einkareknar.
stofur.og.einyrkjar.um.rekstur.heil brigðis
mála. en. Sjúkratryggingar. skil greina. hver.
þjónustan.á.að.vera.og.hve.mikið.er.greitt.
fyrir. hana .. Höfundur. þessarar. greinar.
verður. að. játa. að. hann. taldi. til. skamms.
tíma.að.þessar.hugmyndir.væru.mótaðar.af.
frjálshyggjuhugsun. þar. sem. reynt. væri. að.
líkja.eftir.markaðsumhverfi.þar.sem.það.er.
ekki.náttúrulegt ..Það.kom.mér.því.á.óvart.
að. sósíalistaríkið. Svíþjóð. hafði. tekið. upp.
slíkt.fyrirkomulag.árið.1992!
Nú. um. áramótin. voru. sjúkratryggingar.
aðskildar.frá.lífeyristryggingum ..Markmiðið.
er.að.Sjúkratryggingar.sjái.í.framtíðinni.um.
öll.innkaup.á.heilbrigðisþjónustu,.þ .e ..þátt.
ríkisins .. Umsvifin. eru. afar. víðtæk. og. hafa.