Morgunblaðið - 24.09.2015, Blaðsíða 10

10 | MORGUNBLAÐIÐ
O
rkuendurvinnslu af þessu
tagi má finna úti um allan
heim þar sem orkufyr-
irtæki og iðnaðarfyrirtæki
hafa tekið höndum saman og átt far-
sælt samstarf. Við erum orðnir eft-
irbátar á Íslandi hvað þetta varðar,“
segir Gestur í samtali við Morg-
unblaðið. Hann bætir við að í þessu
felist minni fjárfesting en í vind-
orku.
„Það er hins vegar dýrara að
virkja þetta en vatnsaflið. Ástæðan
fyrir því að þessi hugmynd er að
opnast núna er einmitt sú að menn
eru farnir að hugsa um að fjárfesta í
vindorku á Íslandi, sem er dýrari
fjárfesting en þessi orka. Þetta er í
reynd orkuendurvinnsla og mjög í
anda þeirra umhverfismarkmiða
sem flest samfélög eru að setja sér,“
segir Gestur.
„Svo er sem betur fer að verða al-
menn vitundarvakning um að nýta
þá orku sem sótt er til náttúrunnar
sem allra best og þá er endurnýting
af þessu tagi auðvitað í brennidepli.“
Dregur úr þörf á virkjunum
Orkan myndast við ýmis efnaferli
innan verksmiðjunnar, meðal ann-
ars brennslu kolefnis. „Við viljum
gjarnan nýta þessa miklu hitaorku
og endurvinna hana, í stað þess að
hún fari út í andrúmsloftið án þess
að nýtast á nokkurn hátt. Hægt væri
að nota hana til hitaveitu eða fram-
leiðslu raforku, og reyndar til ým-
issa annarra hluta,“ segir Gestur.
„Ef Landsvirkjun, Orka náttúr-
unnar eða aðrir orkuframleiðendur
hefðu áhuga á að byggja túrbínu hjá
okkur þá fengjust strax 35 megavött
af raforku til ráðstöfunar, sem
draga myndi þannig úr þörfinni á
því að virkja vatnsafl.“
Hann segir að til að mynda geti
orkan dugað til að setja hitaveitu á
laggirnar, sem myndi geta hitað upp
Akranes og Hvalfjarðarsveit. „Samt
væri enn nóg eftir, jafnvel nægt
heitt vatn fyrir allt Vesturlandið.“
Að missa forskot í orkuverði
Verðið á kísilmálmi hefur verið
ágætt undanfarið eitt og hálft ár en
er nú tekið að lækka að sögn Gests,
sem segir það skipta máli að ára-
tugalöng samkeppnishæfni Íslands í
orkuverði haldi sér til frambúðar.
„Í þessum iðnaði er Ísland að
missa það forskot sem orkuverð
undanfarin ár hefur lagt grunn að
og við höfum auðvitað miklar
áhyggjur af því.“
Gestur vísar í þessu sambandi á
heimasíðu Landsvirkjunar, þar sem
fjallað er um orkuverð á Íslandi og
erlendis árið 2011. Segir þar að á því
ári hafi Landsvirkjun boðið lang-
tímasamninga um endurnýjanlega
raforku á hagstæðasta verði innan
Evrópu, á 43 Bandaríkjadali fyrir
hverja megavattstund. Er það borið
saman við markaðsverð á raforku í
Skandinavíu á sama tíma, sem er
sagt hafa verið 65 dalir á megavatt-
stund. Gestur segir þennan sam-
anburð fjarri lagi í dag, þó
svo að hann hafi verið réttur árið
2011.
Endurnýjanleg orka breiðist út
„Í dag færðu orkuna í Skandinavíu á
25 Bandaríkjadali. Þetta er það sem
er að gerast alls staðar í kringum
okkur,“ segir hann og bendir á að
þrennt valdi þessari þróun.
„Í fyrsta lagi hafa flest lönd
heimsins sett sér þá stefnu að efla
hlutdeild endurnýjanlegra orku-
gjafa. Til dæmis, þó að fjárfest-
ingakostnaður sólarorkuvera geti
verið meiri en kolaorkuvera, þá er
framleiðslukostnaður þeirra mun
minni. Í kjölfarið lækkar markaðs-
verðið, eftir því sem framboð end-
urnýjanlegrar orku verður meira og
fjárfestingin greiðist upp.“
Í öðru lagi nefnir hann auknar
kröfur sem gerðar eru til orkunýtni.
„Reglugerðir og markmið um aukna
orkunýtni gera það að verkum að
það hægist á spurn eftir orku. Raf-
búnaður verður mun betri sé litið til
orkunýtni vegna minna hitataps og
svo framvegis. Orkunýtingin verður
því betri og betri á næstu árum, sem
er mjög gott frá sjónarmiði um-
hverfisáhrifa.“
Þriðji krafturinn, sem líkt og hinir
tveir, þrýstir raforkuverði niður á
við erlendis, eru gróðurhúsaáhrifin.
„Kolefnisgjöldin hafa þau áhrif að
menn vilja stuðla að hinum tveimur
þáttunum, efla framboð endurnýj-
anlegrar orku og auka orkunýtni.
Þessi stöðuga lækkun á raf-
orkuverði erlendis á rætur sínar að
rekja til alls þessa.“
Kaupa timbur í stórum stíl
Timburframleiðsla á Íslandi tvö síð-
ustu ár hefur numið um fimm þús-
und rúmmetrum og er talið líklegt
að framleiðslan aukist enn á þessu
ári. Árið 2005, fyrir tíu árum, var
hún innan við 500 rúmmetrar. Er
því um að ræða tíföldun á aðeins tíu
árum. Langstærsti hluti timbursins
fer til verksmiðju Elkem á Grund-
artanga.
„Við höfum alltaf lagt áherslu á
sterk og skemmtileg verkefni sem
varða samfélagslega ábyrgð okkar.
Okkar stærsta samfélagsverkefni í
dag felst í samstarfi okkar við Skóg-
rækt ríkisins, sem hófst árið 2011,“
segir Gestur.
Hann segir verkefnið miða að því
að vera í farsælli samvinnu við
Skógræktina við að gera skógrækt á
Íslandi sjálfbæra sem atvinnugrein.
„Við borgum meira fyrir íslenskt
timbur en ef við værum að flytja það
inn að utan. Skógræktin og skóg-
arbændur hafa getað nýtt þetta
svigrúm til að tækjavæðast, breyta
verkferlum og verða mun skilvirk-
ari,“ segir Gestur og bætir við að El-
kem telji réttlætanlegt að kaupa
timbrið á yfirverði. „Frá okkar sjón-
arhorni er þetta hreint og klárt sam-
félagsverkefni.“
Þurfa miklu meira en þeir fá
Ástæða þessa mun vera tvískipt.
„Fyrir það fyrsta drögum við með
þessu úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda í andrúmsloftið, með því að
nota lífrænan kolefnisgjafa sem hef-
ur engin nettó áhrif á hlýnun jarðar.
Í öðru lagi eflum við sjálfbærni ís-
lenskrar skógræktar, sem skapar
störf, gerir landið okkar fallegra og
eykur aðgengi okkar að lífrænu kol-
efni, til hagsbóta fyrir umhverfið og
okkur sömuleiðis.“
Gestur segir samstarfið við Skóg-
ræktina hafa verið jákvætt og upp-
byggilegt. „En við þurfum hins veg-
ar miklu meira en þeir geta skaffað
okkur.“
Tuttugu þúsund tonn á ári
Skógræktin er ekki eini aðilinn sem
selur timbur til Elkem, en fyrir-
tækið kaupir einnig timburkurl sem
Sorpa framleiðir úr úrgangstimbri,
samtals um 8.000 tonn á ári. Fram-
leiðsla timburkurlsins hjá Sorpu er
umfangsmesta endurvinnsluverk-
efni á Íslandi í dag.
„Í stað þess að timbrið sé urðað
og myndi þannig metangas, sem er
mun sterkari gróðurhúsalofttegund
en koltvísýringur, tökum við það og
nýtum sem kolefnisgjafa hjá okkur.
Við tökum á móti næstum öllu sem
er í boði á Íslandi.“
Saman spara þessi tvö verkefni
fyrirtækinu, og umhverfinu, tuttugu
þúsund tonn af koltvísýrings-
útblæstri á ári að sögn Gests.
Tíu prósent kolefnisgjafa fyr-
irtækisins eru í dag lífrænir. Að-
spurður hvort stefnan sé sett á að
hlutfallið verði hundrað prósent seg-
ir Gestur að það sé vissulega fræði-
legur möguleiki á því. „Með mark-
vissum aðgerðum getum við haldið
áfram að taka þetta í skipulögðum
skrefum upp í 15 og því næst 20 pró-
sent,“ segir hann og bætir við að
þessi þróun rími við það sem verið
hefur að gerast í kísilmálmfram-
leiðslu erlendis.
„Bara við og hestamennirnir“
„Það eru meira og minna allir orðnir
sammála um að hnattræn hlýnun sé
eitthvað sem við þurfum að vinna
sameiginlega gegn. Erlendis eru
menn orðnir mun skilvirkari í rækt-
un nytjaskóga og þaðan höfum við
verið að kaupa timburkurl, meðal
annars frá Skandinavíu og Norður-
Ameríku.“
Elkem er því langstærsti kaup-
andi timburkurls á Íslandi og er í
raun eini stórkaupandinn. „Það eru
bara við og hestamennirnir,“ segir
Gestur kíminn í bragði.
„Hins vegar er ljóst að með til-
komu annarra kísilvera á Íslandi
munu fleiri hafa áhuga á þessu. Auk-
in eftirspurn býður upp á ýmis tæki-
færi til að „láta hendur standa fram
úr ermum og gera betur“ eins og
handboltalandsliðið okkar söng hér
um árið.“
sh@mbl.is
Afgangsorka gæti hitað upp Vesturlandið
Í kísilmálmverksmiðju
Elkem á Grundartanga
myndast um 100 mega-
vött af varmaorku sem
ekki er nýtt. Úr þessu
væri hægt að vinna um
35 megavött af raforku
að sögn Gests
Péturssonar, forstjóra
Elkem á Íslandi.
Í Hvalfirði Gestur segir samstarfið við Skógræktina hafa verið jákvætt og uppbyggilegt. „En við þurfum hins vegar miklu meira en þeir geta skaffað okkur.“
Verksmiðjan Verðið á kísilmálmi hefur verið ágætt undanfarið eitt og hálft ár en er nú tekið að lækka.
„Ísland er að missa það
forskot sem orkuverð und-
anfarin ár hefur lagt grunn
að og við höfum miklar
áhyggjur af því.“