Skólavarðan - 01.12.2005, Blaðsíða 4

Undirbúningur í leik- og grunnskólum 7
Oft er hringt í Kennarahúsið og spurt um vinnuskyldu og undirbúningsdaga í
leik- og grunnskólum. Ingibjörg Úlfarsdóttir launafulltrúi svarar.
Dagasögur 8
Sögur um vikudagana í tali og tónum eftir Guðrúnu S. Þórarinsdóttur,
Kristínu Björk Jóhannsdóttur og Ólaf Þórarinsson. Námsefnið tekur mið af
fjölgreindarkenningunni og ýtir undir áhuga á lestrarnámi.
Nýsköpunarmennt 10
Svanborg R. Jónsdóttir nýsköpunarkennari segir frá stöðu greinarinnar og
hvetur ráðuneyti menntamála til að sinna nýsköpunarmennt á borði en ekki
bara í orði.
Um hvað snýst stytting náms til stúdentsprófs? 14
spyr Magnús Þorkelsson og lýsir skoðun sinni á málinu. Umræðu er þörf og
við þökkum Magnúsi fyrir að ríða á vaðið í Skólavörðunni.
Fagleg forysta snýst öðru fremur
um að skapa góðan skólabrag 20
Hanna Hjartardóttir formaður Skólastjórafélags Íslands er mikil athafnakona
með fjölbreytta reynslu af stjórnunarstörfum. Hún segir að í skólastjórastarfinu
sé mikilvægast að huga að skólabrag og líðan starfsmanna.
Framkvæmd kjarasamnings framhaldsskólans 22
Sagt frá námskeiðum, fræðslufundum og fleiru sem ýmist er nýlokið eða á
döfinni.
Í sagnaheimi 24
Ráðstefna skólasafnskennara á Norðurlöndum er haldin annað hvert ár og að
þessu sinni að Bifröst í Borgarfirði. Fjallað var um arf Íslendingasagnanna og
gildi þeirra fyrir börn.
Formannspistill 3
Eiríkur Jónsson skrifar.
Gestaskrif 5
Gunnar Hersveinn rithöfundur er hugsjónamaður á mörgum sviðum og
fjölvís, ekki síst í mennta- og uppeldismálum eins og skrif hans á því sviði
vitna um. Nú síðast gaf hann út bókina Gæfuspor – gildin í lífinu sem sagt er
frá í blaðinu, en í gestapistli sínum fjallar hann um hlutverk hinna fullorðnu
í vegferð barnsins á leið til fullorðinsára og þær þrautir sem barnið og
föruneyti þess þarf að leysa á leiðinni. Greinin tekur mið af atburðarásinni
í trílógíu Tolkiens.
Frá Orlofssjóði 18
Fólkið okkar hjá Orlofssjóði KÍ er ötult að finna og kynna félagsmönnum
spennandi tilboð í orlofsferðum. Nú er það sólin á Spáni 2006 sem kynnt er til
sögunnar en sala er þegar hafin á þessum ferðum.
Jólamyndagáta Skólavörðunnar 30
Þrenn verðlaun! Bækur og aukaglaðningur!
Smiðshöggið 31
Skóli án aðgreiningar – rödd úr sérskóla. Kristín Arnardóttir er Smiðshöggvarinn
okkar að þessu sinni og víst er að málefnið sem hún fjallar um erbæði heitt og
brýnt. Grein sem vekur athygli.
Að auki
er blaðið fullt af fréttum, tilkynningum og fleiru að ógleymdum leiðara.
Einhvern tímann í kringum 1980 var samið, sett og prentað samræmt
próf í íslensku. Þegar prófanefnd leit yfir hið tilbúna próf kom í ljós
að á forsíðu stóð stórum stöfum: Samræmt próf í ísensku (skáletrun
mín).
Í fjölmiðli þann 16. nóvember sl., á fæðingardegi Jónasar Hall-
grímssonar og Degi íslenskrar tungu, birtist stór mynd af Jónasi og
meðfylgjandi fyrirsögn: Dagur íslenskrar tugu (skáletrun sömuleiðis
mín).
Svona prent- og ásláttarvillur eru kostulegar en ekki sérstaklega
ámælisverðar. Allir blaðamenn og prófarkalesarar þekkja að púkinn
sem kenndur er við prentvillur er lævís og lipur. Við gerum okkar
besta en eitt og annað smýgur ávallt framhjá okkur.
Þegar samræmda prófið sem hér er sagt frá var samið fyrir um
tuttugu og fimm árum töluðu fæstir Íslendingar ísensku. Um þessar
mundir talar fjöldi Íslendinga á unga aldri og talsvert margir í
hópi þeirra eldri þetta nýja tungumál. Ég er ekki undanskilin eins
og ég áttaði mig á þegar ég ákvað að „googla“ þetta orð. Gúgluð
„ísenska“ skilaði 63 leitarniðurstöðum. Ég gat lesið mér til um ísenska
landsliðið, ísenska síldarstofninn, Hið ísenska bókmenntafélag,
ísenska menntanetið, ættbókarlausa ísenska fjárhunda og fleira. Ég
hef ekki meiri áhyggjur af slettum en stafsetningarvillum. Eða slangri.
Mér er ekki heldur ýkja heitt í hamsi/ég eipa ekki út af enskbyggðum
setningum - samanber til dæmis: „Verandi íslensk þá vildi ég bara
segja að íslenskan er geðveik og hún rúlar!“ En mér finnst slæmt ef
sú staða kemur upp að ég þurfi að skrifa sömu greinarnar tvisvar.
Aðra útgáfuna fyrir þá sem eipa gjörsamlega og hina fyrir þá sem
hitnar í hamsi.
Mér finnst slæmt ef málin (málið) þróast þannig að við skiljum ekki
bækur sem eru skrifaðar á íslensku. Ef grunnorðaforði okkar verður
ekki meiri en svo að við þekkjum bara eitt orð yfir snjó: Snjór. Ef við
kippumst við í hvert sinn sem við sjáum orð á íslensku eins og henti
Sigmund Erni þegar hann var á labbi í Kringlunni og las búðarheiti
sem hann áttaði sig ekki strax á - af því það var á íslensku!
Tungumálið staðnar ekki. Í gegnum tíðina hefur íslenskan breyst
örast þegar blandað er geði við fólk með aðrar þjóðtungur, svo sem
þegar við flögguðum dannebrog, þegar við kynntumst Könum í
bed og fengum þá til okkar í breakfast og loks undanfarin ár fyrir
tilstuðlan hnattvæðingar. Ég er all for it að fólk tali tungum. Smekkur
manna er misjafn og sumir velja bland í poka (ísensku) á meðan aðrir
fá sér alltaf síríuslengju (íslensku). Þeir síðarnefndu eru meira svona
síríus týpur.
Ég er þeirrar skoðunar að góður árangur í að tileinka sér
móðurmálið auki líkur á færni í öðrum tungumálum síðar meir. Ég
vil blæbrigði. Fjölbreytni. Að hver tali með sínu nefi en þó þannig
að aðrir skilji. Ég tek undir með höfundum stefnuskrár Íslenskrar
málnefndar 2002 – 2005 þegar þeir segja: „Þar sem börn og unglingar
lifa og hrærast mikið í enskumælandi umhverfi er nauðsynlegt að
haldið sé að þeim íslensku máli rituðu sem töluðu og að þau öðlist
skilning á gildi íslensku fyrir þau sem einstaklinga og fyrir samfélagið
og þyki íslenska sjálfsögð, eftirsóknarverð og skemmtileg. Auka þarf
vitund þeirra um tungumálið og hlut þess í menningu okkar og
þeirra eigin sjálfsmynd. Fjölmiðlaumhverfi unglinga og dagskrárgerð
fyrir þá er að mestu leyti háð auglýsendum og markaðssjónarmið
eru ráðandi. Efla þarf vitund stjórnenda fyrirtækja um ábyrgðar- og
uppeldishlutverk sitt þegar kemur að efni sem þeir kosta og ætlað er
börnum og unglingum.“
Væri ekki ráð að tala við íslenska athafnamenn sem þurfa að bæta
ímynd sína meðal þjóðarinnar og fá þá til að gefa hverju heimili í
landinu orðabók í jólagjöf? Börnin gætu hugsanlega fengið áhuga
á að bæta orðaforðann ef þau fengju að spyrja foreldra sína út úr ...
og reka þá á gat.
Gleðileg jól,
Kristín Elfa Guðnadóttir
Es. Mér er ljúft og skylt að uppfræða lesendur sem leita ítarefnis
og gúgla ef til vill „íslenska“ að islenska.is er ekki vefur um íslensku
heldur um auglýsingar.
4
LEIÐARIEFNISYFIRLIT
FASTIR LIÐIR
SKÓLAVARÐAN 8.TBL. 5. ÁRG. 2005
Ritstjóri: Kristín Elfa Guðnadóttir kristin@ki.is
Ábyrgðarmaður: Helgi E. Helgason helgi@ki.is
Umsjónarmaður félagatals: Sigríður Sveinsdóttir
sigridur@ki.is / sími 595 1115
Hönnun: Zetor ehf.
Ljósmyndir: Jón Svavarsson, nema annars sé getið
Forsíðumynd: Viktoría og Atli á leið heim
úr Áslandskóla í Hafnarfirði
Auglýsingar: Stella Kristinsdóttir
stella@ki.is / sími 595 1142 eða 867-8959
Prentun: Svansprent
Skólavarðan, s. 595 1118 (Kristín) og 595 1119 (Helgi).
Laufásvegi 81, 101 Reykjavík
Dagur ísenskrar tugu fagnar
aldarfjórðungs afmæli