Skólavarðan - 01.10.2001, Blaðsíða 28

Lotunám í Borgarholtsskóla er þannig til-
komið að stýrihópur Fræðslumiðstöðvar
bílgreina hafði gert samning við þáverandi
menntamálaráðherra um stjórnun náms í
bíliðnum við skólann. Þetta var gert í því
augnamiði að gefa fulltrúum atvinnugrein-
arinnar kost á að hafa bein afskipti af skóla-
haldi fyrir starfsgreinina. Stýrihópurinn
gekk hins vegar úr skaftinu haustið 1998,
það er önnur saga sem ekki verður
rakin hér.
Lotunám
Stýrihópurinn ákvað að nám í bíliðnum
skyldi skipulagt í lotum í stað áfanga eins
og tíðkast um nám í flestum
framhaldsskólum. Fræðileg eða
fagbókleg kennsla og verkleg
kennsla væru samtvinnaðar í
lotunum og færi námið því bæði
fram á skólaverkstæðinu og í
kennslustofu. Í lotunámi er af-
markað efni tekið fyrir í lotu og
henni síðan lokið með prófi
áður en nemendur takast á við
næstu lotu.
Margt er sameiginlegt með
lotum og áföngum en einnig
nokkur munur. Námsmat á lot-
um til eininga er með sama hætti og
áfanga svo að þær falla að þeim
burðarási skólakerfisins sem námsein-
ingakerfið er. Lotur eru hins vegar
frábrugðnar áfangakennslu að því
leyti að áfangi teygir sig yfir heila
námsönn og er kenndur nokkrar
kennslustundir í viku samhliða öðrum
áföngum en ein lota er tekin í einu,
líkt og námskeið, og henni lokið áður
en sú næsta hefst. Ákveðið var að
lengd lota væri frá 28 til 84 kennslu-
stundir eða 1 til 3 námseiningar.
Lotugerð
Gerð og skipulagning lotunáms fyr-
ir bifreiðasmiði, bifvélavirkja og bíla-
málara byggðist annars vegar á tillög-
um stýrihópsins um námsmarkmið,
tímamagn og tímaskiptingu og hins
vegar á efnisþáttum bíliðnanáms úr
áfangakerfinu. Fulltrúi menntamálaráðu-
neytis og bíliðnakennari úr Iðnskólanum
gerðu áætlun um lengd náms í bíliðnum,
tímamagn og tímaskiptingu, haustið 1995
og lauk því verki um áramótin.
Kennarar sem undirbjuggu lotukennsl-
una lýsa því svo í viðtölum að vinnunni hafi
verið hagað þannig að gerður var saman-
burður á áfanganámi annars vegar og tíma-
magni sem stýrihópurinn hafði sett hverj-
um námsþætti hins vegar. Gerður var listi
yfir væntanlegar lotur, námsþætti þeirra og
tímalengd. Eftir að stýrihópurinn hafði
samþykkt þetta vinnulag var hafist handa
við gerð lota fyrir fyrstu námsönn haustið
1997. Forskrift hverrar lotu var skipt í eft-
irfarandi þætti:
• Iðngrein. Er lotan sérhæfð tiltekinni
iðngrein eða sameiginleg bíliðnum?
• Lengd lotu og hlutfallsleg skipting á
milli bóklegs og verklegs hluta.
• Undanfarandi lota/lotur. Námsþættir
geta verið sjálfstæðir eða brotnir upp í tvær
eða fleiri lotur sem koma hver eftir aðra.
• Lotur sem tengjast viðkomandi lotu.
Lotur geta haft stoð hver í annarri.
• Námsmarkmið lotunnar. Veigamesti
þáttur lotuforskriftarinnar. Markmið lot-
anna mynda heildarmynd af námi í við-
komandi iðngrein.
• Innihald lotunnar. Lýsir efnistökum,
m.a. verkefnum og verklýsingum; faglegum
áherslum í lotunni.
• Kennslugögn. Nýsigögn; námsbækur,
handbækur, myndgögn, sýnishorn o.þ.h.
• Kennslubúnaður. Tæki, verkfæri og
efni.
• Kennsluáætlun. Starfsáætlun um skipu-
lag kennslu áfangans og vinnu nemenda.
• Námsmat - próf. Vægi verkefna og
prófa í mati á námsárangri.
Í viðtölum sögðu kennarar að vinna
þeirra við lotur umfram undirbúning undir
kennslustundir hefði oftast verið síðbúin
vegna þess að seinlega hefði gengið að
semja um greiðslur til þeirra fyrir hana. Þá
hefur engin utanaðkomandi aðstoð verið
fengin til lotugerðar né annarrar vinnu sem
þeim tengist heldur unnu kenn-
arar sjálfir við gerð kennsluá-
ætlana, val á kennslugögnum
og kennslubúnaði.
Munurinn á bíliðnanámi fyrr
og nú er því í meginatriðum sá
að nú fer meira nám fram í
skólanum en áður. Í bílamálun
var til dæmis ekkert verklegt
nám áður en Borgarholtsskóli
tók til starfa. Áður var bóklegt
fagnám og verklegt nám iðn-
greinanna aðskilið en nú er það
samtvinnað. Áður var námið í
áföngum sem voru bútaðir niður
þannig að viðkomandi námsþáttur var
á stundaskrá tvær, fjórar eða sex
kennslustundir á viku í heila önn sam-
hliða öðrum námsþáttum. Nú hins
vegar er námsþáttur, sem er svipaður
að umfangi og áfangi, kenndur einn
sér í eina, tvær eða þrjár vikur og lokið
með prófi áður en tekið er til við
næsta námsþátt.
Hver er reynslan af kennslu í lot-
um? Í stuttu máli má svara með eftir-
farandi fullyrðingum um kosti og
galla: Lengri samfelldur tími gefst til
náms. Nemendur sjá fyrir endann á
náminu (lotunni). Prófskrekkur dvínar
vegna tíðari prófa. Auðvelt að skipu-
leggja skólastarf vegna lengri sam-
fellds tíma en í áfanganámi. Ástundun
og mætingar í góðu lagi. Brottfall frá
námi lítið. Fjarvistir kennara sem og
nemenda geta valdið skaða því að meiri
tími tapast í einu lagi en í áfanganámi.
Langar einhæfar lotur geta verið leiði-
gjarnar. Miklar kröfur til kennara og álag á
nemendur vegna skorts á námsefni en það
á nú við víðar en í lotunámi.
Ingibergur Elíasson
Greinin byggist á meistaraprófsverkefni
Ingibergs við KHÍ, maí 2000; Mat á skóla-
starfi og skipan náms í bíliðnum.
Smiðshöggið
30
Margt er sameiginlegt með lotum og áföngum
en einnig nokkur munur. Námsmat á lotum til
eininga er með sama hætti og áfanga svo að
þær falla að þeim burðarási skólakerfisins sem
námseiningakerfið er. Lotur eru hins vegar frá-
brugðnar áfangakennslu að því leyti að áfangi
teygir sig yfir heila námsönn og er kenndur
nokkrar kennslustundir í viku samhliða öðrum
áföngum en ein lota er tekin í einu, líkt og nám-
skeið, og henni lokið áður en sú næsta hefst.
Lotunám í Borgarholtsskóla