Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1884, Blaðsíða 81

77
Af öllum liúsum á landinu er eitt einasta sem er virt á meira en 100 þús. tr.;
pað er alpingishúsið; parnæst er latínustólinn með útiliúsum sínum. önnur hús, sem eru
yfir 15000 hr., eru annaðlivort opinberar byggingar eða verzlunarbús, og er pess pá að
gæta, að öll bús binnar sömu verzlunar eru talin ein búseign, pegar pau standa 1 sama
kaupstað. Hús annara kaupstaðarbúa ná sjaldnast 15000 kr. Yilji menn sjá af töfl-
unni bverri hættu brunabótafjelag, sem tryggði öll kaupstaðarhús landsins, ætti að mæta,
pá er auðsætt, að vanalegast væri sá skaði, sem slíkt fjelag ætti að endurgjalda, bús-
brunar undir 6000 kr., eða skaði sem árstekjurnar gætu borið. Skoðuð frá pessusjónar-
miði, sýnir tafian hættuna meiri en bún í raun og veru er á búsum með báu virðingar-
verði, pví búseignir, sem metnar eru yfir 10000 kr., eru sjaldnast eitt bús, beldur fleiri.
Yerzlunarbús, sem sama verzlunin á, eru vanalega frá 3—6 sjerstök bús, sem naumast
brynnu öll 1 einu, pó kviknaði í einbverju peirra, svo skaðinn á peim næmi sjaldnast
nema nokkrum bluta virðingarverðsins. Yæru kaupstaðarhúsin fyrir utan Eeykjavík virt
til brunabóta, í staðinn fyrir pá virðingu sem nú er á peim, lækkaði virðingarverðið dá-
lítið, svo taflan einnig í pví tilliti sýnir bættuna lítið eitt meiri en bún er. Aptur á
móti sjest ekkert af töflunni viðvíkjandi pví, bvort mikil eða lítil líkindi sjeu til pess,
að nokkur bluti beils kaupstaðar einsog Eeykjavíkur, Akureyrar, Eskifjarðar o. s. frv.
geti með vissri veðurátt brunnið í einu; um pað verður ekki dæmt nema með kunnug-
leika til staðarins sjálfs, afstöðu búsanna í bænum o. s. frv.
Útaf bækkun virðingarverðsins á ýmsum stöðum er athugavert: að Yestmanna-
eyjar hafa hækkað einkum fyrir pá sök, að stærsta verzlunin par hefur látið byggja
upp bús sín, og liækkaði virðingin við pað um hjerumbil 35000 kr.; Keflavík og Hafn-
arfjörður hafa hækkað í verði af byggingum verzlunarbúsa og viðbótum við pau; bækkunin
á virðingarverði búsanna í Eeykjavík kemur nokkuð af pví, að alpingisbúsið befur verið
virt upp aptur 1883 og metið 55000 kr. hærra en áður, en liitt stafar af nýjum bygging-
um íbúðarbúsa; Eskifjörður befur í skýrslunum 1879—1881 verið talinn stærri en
liann var í raun og veru fyrir pá sök, að norsk síldarveiðahús fyrir utan kaupstaðinn
bafa verið talin með bonum; nú hefur pessum búsum verið sleppt, og pau talin með
öðrum búsum í sýslunni, en prátt fyrir pað liefur kaupstaðurinn vaxið, sem kemur af
pví að einstakir menn bafa byggt.
Hækkunin á virðingarverði búseigna árin 1879—83 hefur víða verið mjög mikil;
einna rnest befur hún verið
á Vestmannaeyjum...................alls 36189 kr. eða 70 °/o
í Keflavík.........................— 41610---------110 —
- Keykjavík ....... — 317129 — — 33 —
á ísafirði............................— 8583 — — 44,6—
- Seyðisfirði.........................— 127470 — — 199,a—
Á öllu íslandi........................— 825736 — — 42,9—
Veðskuldir frarn yfir virðingarverð bins veðsetta voru: í Stykkisbólmi 21300 kr.,
á Patreksfirði 5582 kr., í Borgarnesi 3200 kr.