Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2015, Side 16

Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
16 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Vikublað 1.–3. desember 2015
Ég ætla að giftast þér Íslam er mjög öflugt Ég reyndi líka að
vera gay
Krafa um nýjar áherslur
Geir Ólafsson hefur aldrei verið hamingjusamari. – DV Hera Björk mátaði sig sem lesbíu. – DV
L
oftslagsráðstefnan í París er
hafin og bjartsýni ríkir um að
þjóðarleiðtogar heims nái þar
mikilvægu samkomulagi um
málefni sem varðar framtíð
heims. Sannarlega væri það mikil og
góð tilbreyting ef þessum háu herr-
um tækist loks að koma sér saman
um eitthvað annað en hernaðarað-
gerðir hér og þar í heiminum. Því
miður hafa þeir yfirleitt ekki látið
sitt eftir liggja þegar kemur að því að
efla ófrið. Við þurfum friðvænlegan
heim.
Við höfum farið óvarlega í um-
gengni okkar við umhverfið. „Þetta
reddast“ hugsunarhátturinn hefur
of lengi ráðið för. Við höfum geng-
ið þannig fram að verði ekkert að
gert til að draga úr áhrifum loftslags-
breytinga af manna völdum mun
hætta steðja að mannkyninu og lífi á
jörðinni. Um allan heim er almenn-
ingur að vakna til vitundar um þessa
vá og streymir í kröfugöngur til að
leggja áherslu á nauðsyn þess að ríki
heims taki upp nýjar áherslur.
Við Íslendingum getum ekki
varpað frá okkur ábyrgð og verðum
að grípa til viðeigandi aðgerða.
Reyndar er ekkert sem bendir til þess
að við viljum sniðganga óþægilegar
staðreyndir varðandi hlýnun jarð-
ar af mannavöldum. Greinileg vit-
undarvakning hefur orðið í þess-
um efnum. Skemmst er að minnast
fundar í Höfða þar sem tilkynnt var
að fjölmörg íslensk fyrirtæki ætli að
setja sér markmið í loftslagsmálum
og fylgja þeim eftir með aðgerðum.
Nú er að renna upp fyrir æ fleir-
um að jörðin er ekki staður þar
sem við getum sprangað um í full-
komnu tillitsleysi við umhverfi okk-
ar. RÚV sagði nýlega frétt sem vakti
litla athygli en varðar þó allt mann-
kyn. Fimmta hver spendýrategund í
heiminum er á alþjóðlegum válista.
Venjulega hafa nýjar dýrategund-
ir þróast og komið í stað þeirra sem
deyja út. Nú er staðan hins vegar sú
að útrýming dýra af mannavöldum
er orðin svo hröð að þróunin heldur
ekki í við hana. Sérfræðingur í forn-
lífræði við Kaliforníuháskóla áætlar
að tegundir deyi nú út þúsund sinn-
um hraðar en ef allt væri með eðli-
legum hætti. Náttúruverndarsinnar
telja að um 30 prósent allra tegunda
gætu dáið út á næstu fjörtíu árum.
Auðvitað er svo að verstu spár
rætast alls ekki alltaf, en það breytir
engu um þá staðreynd að fjölmargar
dýrategundir eru í stórfelldri hættu
vegna ágangs mannsins á jörðinni.
Ekki eru mörg ár síðan hávær hóp-
ur taldi kenningar vísindamanna um
loftslagsbreytingar af manna völdum
vera uppspuna. Nú er almennt viður-
kennt að veruleg hætta steðjar að
vegna þeirra. Við ættum sömuleið-
is að átta okkur á því að stöðugt fleiri
dýrategundir deyja út vegna ágangs
manna, veiða og mengunar.
Maðurinn á ekki að eyða og deyða
heldur leitast við að vernda umhverf-
ið og sýna því alúð og umhyggju. n
Rannveig fryst?
Rannveig Rist, forstjóri álversins
í Straumsvík, hefur ekki kom-
ið fram opinberlega fyrir hönd
fyrirtækisins í háa herrans tíð.
Þetta sætir nokkurri undran og
bollaleggingum. Sérstaklega í
ljósi þess að framtíð fyrirtækis-
ins er nú í nokkurri óvissu. Ein
kenningin er að Rannveig Rist
hafi verið fryst af eigendum ál-
versins og henni meinað að
tjá sig. Ólafur Teitur Guðnason,
upplýsingafulltrúi álversins,
hefur verið andlit Straums-
víkur í sumar og haust eða allt
frá því í júní að Rannveig tjáði
sig síðast opinberlega. Það var
einmitt á síðum DV. Síðan þá,
ekki múkk.
„Hnussaði hástöfum“
Vigdís Hauksdóttir, formað-
ur fjárlaganefndar, situr undir
ákúrum vegna framkomu sinn-
ar á nefndar-
fundum, en
hún sök-
uð um að
sýna þar
ekki næga
kurteisi.
Davíð Stef-
ánsson, vara-
þingmað-
ur Vinstri
grænna á síðasta kjörtímabili,
dró í nýlegri Facebook-fær-
slu upp myndræna lýsingu af
framkomu Vigdísar á þessum
fundum og sagði: „Hún hnuss-
aði hástöfum, stundi, dæsti,
fórnaði höndum, greip fram
í, ranghvolfdi augum, hækk-
aði málróminn þannig að hún
beitti sér og truflaði.“
Margrét Tryggvadóttir og Þór
Saari taka undir þessa lýsingu
Davíðs, en Vigdís lætur þessi
orð sem vind um eyru þjóta.
Aldur forseta
Ummæli Þóru Tómasdóttur, rit-
stjóra Fréttatímans, á Eyjunni á
Stöð 2 um helgina vöktu mikla
athygli, en
þar sagði
hún þjóð-
ina þurfa
lýðræði en
ekki karl á
áttræðis-
aldri til að
leiða okkur
áfram. Var
Þóra sökuð
um aldursfordóma á sam-
skiptamiðlum og víða gagn-
rýnd. Hún hefur dregið í land á
Facebook: „Ég held að einmitt
reynsla Ólafs Ragnars í alþjóða-
samskiptum og aldur hans geri
hann að þeim afburðamanni
sem hann í raun er. Ég er ekki
með aldursfordóma. Mér finnst
bara hans tími vera liðinn. Ég
vil nútímalegri forseta,“ segir
hún.
Siðgæði er gott (samt í hófi)
Þ
að er margt séríslenskt við
hérlent siðgæði. Svo það
er þjóðlegt. En kannski er
siðgæðið þannig á heims-
vísu, háð stökkbreytingum
en samt fast í sama dúr geðþóttans.
Dæmi: Má maður leigja íbúð sína
að vild sinni eða á hann að stjórn-
ast af ótta við að fari hann ekki eft-
ir vild annarra verði hann sakað-
ur um fordóma? Á að ríkja hér eins
konar rétthugsunarofbeldi og ótti við
siðgæðis hugmynd herskárra hópa?
Nýlega sást frétt um eiganda sem
áræddi ekki að leigja erlendri konu af
ótta við múslima. Fyrir bragðið fékk
hún á sig þá sem þekkja styrk sinn
í réttsýni. Réttsýnin náði samt ekki
svo langt í þetta sinn að hún gengi
í skrokk á fordómafulla eigandan-
um með hnefavaldi, elsta frumrétti
mannkynsins. En eigandinn þarf
samt að búa við tvöfaldan ótta, sinn
eigin og ótta við réttlætið.
Þetta minnir á dálítið sem gerð-
ist ekki fyrir löngu í Reykjavík: Rit-
höfundur fékk inni hjá konu vegna
meðmæla ljóðskálds í sama húsi.
Konan leigði hluta af samliggjandi
stofum með rennihurð á milli. Leig-
unni fylgdi regla um dyrabjöll-
una. Ef hringt var ein löng var þetta
gestur til eigandans en stutt til leigj-
andans. Við þá löngu mátti leigj-
andinn ekki vera á ganginum eða
fara á eða af klósetti fyrr en öruggt
væri að gesturinn væri kominn í eld-
húsið sem kaffilyktin sannaði. Fyrir
jólin henti að skáldræfill hitti skáld-
konu á götu og fór með hana í heim-
sókn til rithöfundarins. Hringt var
stuttri og hann læddist fram og opn-
aði. Rætt var um bækur og ranglæti
í úthlutun styrkja til listamanna. Svo
fór skáldræfillinn og skáldkonan en
leigjandinn að sofa. Um morguninn
æddi eigandinn inn og sagði honum
upp leigunni. Hann átti að hypja
sig strax fyrst alræmd skáldkona
hefði heimsótt hann með skáldræfli.
Vegna stutts fyrirvara var engin leið
að flytja. Góða ljóðskáldið, sem út-
vegaði herbergið, reyndi að miðla
málum, en eigandinn sagði óþol-
andi að alræmd skáldkona hefði sést
í sómakæru húsi á Bergstaðastræti.
Svo leigjandanum var meinuð hálfa
stofan hans um jólin.
Til allrar hamingju var skáldræf-
illinn ekki svo aumur að hann reyndi
bara að yrkja heldur vann hann og
átti pening. Með óhrekjanlegum rök-
um rithöfundar varð hann að borga
fyrir brot sitt og skáldkonunnar og
kosta hinn brottrekna á hótel í Hvera-
gerði yfir jólin. Þar fór hann til kollega
í hangikjöt með uppstúfi og grænum
Bíldudalsbaunum, en skáldræfillinn
sat eftir, hvorki nógu viðurkenndur
né merkilegur til að mega umgangast
fræg Hveragerðisskáld. Hann sat um
kyrrt og las bók um hernám nasista
í Frakklandi. Í bókinni tók siðprúð-
ur þýskur hermaður hús á fólki í
trássi við eigendur. Eftir hangikjötið
ræddu rithöfundarnir hneykslaðir á
því að sömu kerlingabækurnar hefðu
enn og aftur verið efstar í jólabóka-
flóðinu. Þeir sátu við jólatréð skreytt
englahári, drukku ilmandi Bragakaffi
á sama einstillta hátt og öll þjóðin í
kaffismekk, og hlustuðu með öðru
eyranu á boðskap biskupsins um það
hvað úthýsing Maríu meyjar hefði
verið heilladrjúg fyrir heiminn.
Á annan fór rithöfundurinn með
rútu upp Kambana til að flytja draslið
sitt úr forboðnu stofunni og reyna að
fá leigt á nýjum stað. En orðrómurinn
var kominn um allan bæ og hvergi
hægt að fá herbergi. Ragnar í Smára
holaði honum að lokum niður í
kompu í Garðastræti. Á móti borunni
hans bjó Nína Tryggvadóttir listmál-
ari í herbergi með stórum glugga.
Vegna bandarísks stjórnmálasið-
gæðis mátti hún ekki fara til Banda-
ríkjanna á fund eiginmannsins. Um
veturinn stillti hún málverkum reglu-
lega út í gluggann sinn svo rithöfund-
urinn með sinni boru nyti að minnsta
kosti myndlistar án fordóma.
Hér lýkur hluta af langri sögu um
siðgæði og þann rétt sem sumir telja
sig eiga yfir sönnu réttlæti á vegum
þess. n
Guðbergur Bergsson
rithöfundur
Kjallari
„Nú er að renna
upp fyrir æ fleirum
að jörðin er ekki staður
þar sem við getum
sprangað um í fullkomnu
tillitsleysi við umhverfi
okkar.
Leiðari
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
Ólafur Ragnar segir öfgakennd öfl hafa ákveðið að Ísland verði hluti af þeirra athafnasvæði. – DV
„Á að ríkja hér eins
konar rétthugs-
unarofbeldi og ótti við
siðgæðishugmynd her-
skárra hópa?