Norðurslóð - 21.01.1986, Qupperneq 3

Bréf frá Nýja-Sjálandi
2000 ár - 150 mjólkurkýr
Víöa fara sveitungar vorir Svarfdælir um heimsins foldarból. I jóla-
blaðinu birtist kveðja frá einum af oss, sem býr í einni nyrstu byggð í
Evrópu, Varðey fyrir strönd Norður-Noregs.
Fyrir jólin barst Norðurslóð tilskrif frá öðrum sveitunga, sem
kominn var langt suður á bóginn, nefnilega til Nýja-Sjálands. Þessi
maður er Jón Viðar Jónmundsson frá Hrafnsstöðum. Jón Viðar er
vel þekktur maður, ekki einasta hér á heimaslóðum hans, hcldur um
allt Island a.m.k. þar sem bændur eru eða menn, sem eitthvað hugsa
um landbúnað. Hann er sem sé einn fremsti búfjárræktarsérfræð-
ingur, sem nú er hér á landi og vinnur að þeim málum hjá Búnaðar-
félagi íslands, nú sérstakiega sem ráöunautur við nautgriparæktina.
Hugur Jóns Viðars hefur þó löngum verið öðru fremur bundinn
sauðfjárræktinni, en hann er maður sem hefur alhliða áhuga á
búfjárrækt og meginreglur erfða- og kynbótafræða gilda fyrir alla
skepnu allt frá kúm og kindum niður til laxa og silunga.
í haust er leið brá Jón Viðar sér allar götur til Nýja-Sjálands og
dvaldi um skeið á búfjárræktarstöð á norðureynni þar, sem heitir
því skemmtilega nafni Rúakúra. Samkvæmt loforði sendi J.V.
blaðinu fréttabréf frá N.S. þar sem hann lýsir landi og lýð þarna
hinumegin á hnettinum. Ekki voru aðstæður til að birta bréfið íjóla-
blaðinu, eins og fyrirhugað var, en hér kemur þó lengsti kaflinn úr
því, sem fjallar um landbúnaðinn. Mun a.m.k. mörgum bóndanum
þykja gaman af að frétta af aðstæðum stéttarbræðra á Nýja-
Sjálandi. Menn mega bara ekki fyllast gagnslausri öfund eða rífa sig
upp héðan úr dalnum og panta far til Góseniands.
Ritstj.
Landbúnaður
....Að síðustu ætla ég að víkja
að örfáum atriðum í nýsjálensk-
um landbúnaði. Það er í raun
líklega eini þátturinn sem ég veit
þá eitthvað um.
Áður en ég hélt hingað þá
taldi ég mig hafa ákveðnar
hugmyndir um að hér í landi
væru mikil og góð skilyrði til
landbúnaðar. Það verður þó
fyrst þegar maður sér þetta, sem
hægt er að gera sér grein fyrir
hve stórkostlegt þetta er. Það
sem er undirstaða þessa alls er
hin milda veðrátta, sem skapar
skilyrði til grasvaxtar nánast
allan ársins hring. Hér á lág-
lendinu þar sem ég dvelst þá
mun láta nærri að ársuppskeran
af hverjum hektara lands nemi
150-200 hestburðum. Nú nytja
menn þetta gras ekki til hey-
öflunar, heldur láta þeir búféð
að öllu leyti um að nýta gróður-
inn. Það sem meira er, áburðar-
notkun er hverfandi lítil. Megin-
uppistaða í gróðri eru belgjurtir
og fjölært rýgresi, og belgjurtirn-
ar sjá um að vinna köfnunarefni
úr lofti. Áburðarnotkun verður
þá fyrst og fremst steinefna-
áburður, og víðast hvar er
áburðardreifing framkvæmd
með ílugvélum.
Veðurblíðan gerir það að
verkum að byggingar fyrir búfé
verða að mestu óþarfar. Á fjár-
búum eru einu byggingar, mjög
vel skipulagðar réttir til að
draga sundur fé og góð aðstaða
til rúnings.
Eins og ég sagði áður, þá er
fóðuröflun til geymslu lítil, það
litla sem er, er mest vothey, og
þó að kunnátta okkar íslend-
inga í votheysverkun mætti
gjarnan vera meiri og betri, þá er
hennar áreiðanlega ekki að leita
hér. Sjálfir segjast þeir gera
versta vothey í heimi úr besta
hráefni sem til sé.
Sauðíjárrækt hefur lengi verið
veigamesti þáttur landbúnaðar
á Nýja-Sjálandi. Nú mun vera
hér í landi um 70 milljónir fjár.
Fjárfjöldi í öðrum löndum er
alltaf erfiður til samanburðar
við íslenskar tölur, þar sem taka
verður tillit til hvernig féð er
talið. Hér gera menn t.d. veru-
legan hluta af lömbum að vetur-
görnlu fé, þannig að það sem
talið væri fullorðið fé hjá okkur
er víst nær 50 milljónum. Fjár-
búin eru ákaflega stór mjög
algengt er að menn hafi um 2000
ær.
Kjötframleiðsla skiftir mestu
máli, en ullarframleiðslan er
mun þýðingarmeiri þáttur en í
sauðfjárbúskap á íslandi.
Meðferð fjárins er ákaflega
frábrugðin því sem bændur í
Svarfaðardal þekkja. Hérerallt
fé á ræktuðu landi á búinu
sjálfu. Beit á afréttarlönd eða
ógirt svæði er óþekkt fyrirbæri
hér. Landinu erskipt ígeysilegan
Ijölda beitarhólfa og fjár-
mennskan er fyrst og fremst í því
fólgin að færa fé milli hóll'a eftir
kúnstarinnar reglum. Hér á lág-
lendinu eru þessi beitarhólf
yfirleitt mjög lítil, minni en
hektari að stærð. Aftur á móti er
hverju sinni beitt miklum Ijölda
Ijár í hvert hólf, svo tugum
skiftir. Þetta minnir því að vissu
leyti á fé í rétt. Féð er látið
hreinsa allan gróður í hólfinu á
skömmum tíma og þá flutt í
annað hólf með nægu grasi sem
hef'ur verið friðað í nokkurn
tíma. Áberandi er að sjá fé með
skitu enda þarf að gefa fé mikið
af ormalyfjum og eru þau
auglýst hér í sjónvarpi eins og
ríkisskuldabréf á íslandi.
Girðingar eru geysilega öflug-
ar og skiljanlega við þessar
aðstæður mjög miklar. Kostn-
aður við girðingar verður því
einn af stærstu útgjaldaliðum
við fjárbúskapinn.
Vinna við hirðingu er lítil.
Fjármennirnir ferðast um landið
á mótorhjólum eða kerru fyrir
hundana. Notkun fjárhunda er
hér mjög þróuð og sýnist mér að
þeir séu fjárbændum hér álíka
mikilvægir og dráttarvélar
íslenskum bændum. Hver fjár-
maður hér er oftast með þrjá
hunda.
Einn megin vinnuþáttur á
fjárbúunum er rúningur. Hann
er yfirleitt unnin af þrautþjálf-
uðum rúningsmönnum, sem
ferðast um allt landið og stunda
ekki aðra atvinnu.
Mjólkurframleiðsla
Mjólkurframleiðsla er einnig
ákaflega mikil hér í landi og á
margan hátt einstök í heiminum.
Mjólkurkýr eru rúmar tvær
milljónir. Sauðfjárbúskapur er
dreifður um allt landið, en
mjólkurkýrnar eru að lang-
mestum hluta á Norðureyjunni.
Meginhluti mjólkurframleiðsl-
unnar er vinnslumjólk, sem
unnin er í smjör og osta til
útflutnings. Neyslumjólkur-
framleiðslan er í höndum lítils
hóps bænda sem hefur á henni
einkaleyfi.
Kúabúin eru mjög stór.
Meðalbú mun vera um 150
mjólkurkýr. Á þessum búum
sem framleiða til útflutnings,
bera allar kýr á innan við tveim
mánuðum að vorinu (ágúst-
september). Þetta þýðir að
framleiðslan verður algerlega
árstíðabundin. Kýrnar fá aldrei
neitt kjarnfóður, heldur fram-
leiða aðeins þá mjólk sem þær
gefa af beitinni einni.
Hér hef ég aðeins sagt frá
örfáum atriðum í tveim þáttum
landbúnaðar hér í landi. Land-
búnaðurinn er mjög fjölþættur
og á síðustu árum hafa fjöl-
Sauða-fögur-hjörö.
margir þættir komið til í fram-
leiðslunni, sem ekki verður
fjallað um hér.
Að síðustu vil ég víkja öfáum
orðum að horfum í landbúnaði
hér, nú á þessum vordögum
Greinilegt er að miklar hrær-
ingar eru í þeim efnum og breyt-
ingar framundan. Þegar Bretar
gengu í Efnahagsbandalagið
fyrir rúmum 10 árum, var það
landbúnaði hér gífurlegt áfall.
Breski markaðurinn hafði til
þess tíma tekið við nær allri
landbúnaðarframleiðslu Nýsjá-
lendinga. Frá þeim tíma hefur
mjög mikils verðhruns fyrir
bændur, sérstaklega á kinda-
kjöti en einnig mjólk. Það er
talað um 30-50% verðfall. Sem
dæmi um ástandið má nefna að
talað er um að fyrir fullorðnar
ær sem bændur senda til slátr-
unar, megi þeir eiga von á reikn-
ingi frá sláturhúsi vegna slátur-
kostnaðar, þar sem afurða-
verðið nægi ekki til greiðslu
hans.
Bændur hafa því víða bundist
samtökum um að farga þessum
ám sjálfir og husla í fjöldagröf-
um. Rætt er um að miðað við
horfur nú, þá verði þúsundir
bænda gjaldþrota.
Það sem hefur ýtt undir þessa
þróun er stefna stjórnvalda í
gjaldeyris- og peningamálum.
Tekin var upp frjáls gengis-
skráning og vextirgefnirfrjálsir.
Á síðustu mánuðum hefur þetta
leitt til verulegrar hækkunar á
gengi nýsjálenska dollarans, sem
gerir útflutningi þungt fyrirfæti.
Vextir hafa á sama tíma rokið
upp og eru nú 21-23%, sem er
víst fáheyrt hér.
Að lokum sendi ég öllum
mínum gömlu sveitungum inni-
legar jóla- og nýárskveðjur.
Jón Viðar Jónmundsson.
\ ið Milfordfjörð.
mikil vinna verið lögð í upp-
byggingu nýrra markaða víða
um heim. Stjórnvöld hafa veitt
bændum ákveðna styrki í verði
búvara á síðustu árum. Að vísu
virðast þessir styrkir hafa verið í
óþökk flestra bænda. Nú hefur
það gerst að öllum þessum
stuðningi stjórnvalda hefur verið
kippt burt. Þetta hefur leitt til
Minnisvarði uni fjárhundinn.
Gjaldkeri
Laus er til umsóknar staða gjaldkera áskrifstofu
Dalvíkurbæjar.
Um heilsdagsstöðu er að ræða.
Umsóknarfrestur er til 29. janúar n.k.
Nánari upplýsingar veitir undirritaður í
síma 96-61370.
Bæjarritarinn Dalvík.
Bæjarpósturinn
Nýtt fréttablað á Dalvík.
Bæjarpósturinn kemur út vikulega.
Flytur fréttir og greinar frá Dalvík og
nágrenni.
Hefur þú áhuga?
Áskriftasöfnun stendur nú fyrir.
Áskriftarsímar: 61470 - 61566.
NORÐURSI.OÐ - 3