Norðurslóð - 29.06.1987, Síða 4

Þjónustujyrirtœki á
Dalvík fcerast í aukana
Víkurbakarí
nýtt húsnæði
Blaðamaður Norðurslóðar leit
við í nýja bakaríið og hitti þar
fyrir sjálfan bakarameistarann,
Ríkharð Björnsson. Þar innan-
dyra var einkar vistlegt um að
litast, ilmur af nýbökuðu
brauði fyllti vitin og út við
glugga með útsýni yfir höfnina
sátu ferðamenn úr Reykjavík
við borð og gæddu sér á kaffi
og meðlæti.
Ríkharður sagðist vera að von-
um mjög ánægður með húsið.
Bakaríið hefur hingað til mátt
gera sér að góðu leiguhúsnæði í
gamla „Týról“ (sem heitir í
höfuðið á Valtý heitnum í Ytra
Holti sem byggði húsið á sínum
tíma). Nýja húsnæðið er 450 m'
að gólffleti en áður hafði bakarí-
ið aðeins 210 m' til umráða. Þar
gefst viðskiptavinum kostur á að
setjast niður og kaupa sér kaffitár
með nýbökuðum kökum. Slíkir
staðir heita „konditorí" á
útlensku.
Sölusvæði bakarísins er nú
Dalvík og Svarfaðardalur, hálfur
Ólafsfjörður og bátar og togarar
á Ólafsfirði og Dalvík. Ríkharð-
ur sagðist vonast til að með þess-
ari stórbættu aðstöðu yrði þeim
mögulegt að auka umsvif sín.
Ný verslun - Kotra
Nú er verið að gera breytingar
og endurbætur á húsnæði því
við Skíðabraut þar sem bakarí-
ið var til húsa, áður en það
flutti í hið nýja og glæsilega
húsnæði sitt við Hafnarbraut.
Það verður haldið áfram að
versla í húsnæðinu við Skíða-
braut og hefur fyrirtækið hlot-
ið nafnið Kotra.
í spjalli við nokkrar af eigend-
um Kotru kom fram að þær hafa
hugsað sér að vera með „allt“ til
sauma og prjóna. Hvað er „allt“
er auðvitað afstætt en vefnaðar-
vara og það sem til þarf við
saumaskap verður á boðstólnum,
jafnvel sníðaþjónusta og leið-
beiningar. En það verður að sögn
þeirra að þróast. Þá verða þær
með garn og prjóna. Jafnframt
þessu verður svo verslað með
fatnað. Þar er um að ræða aust-
urrískan fatnað, Benger, fyrir
unglinga og fullorðna, en Kiddy,
fyrir börn 4-12 ára. Sportlegur
og vandaður fatnaður að sögn
þeirra sem þekkja.
Þá höfðu þær hugsað sér að
svara ákveðinni vöntun í verslun
á staðnum varðandi íþróttafatn-
að en allt er þó óljóst um hvernig
það útleiðist þar sem þær munu
ekki hafa verið einar um að koma
auga á þá vöntun, eins og fram
kemur annarsstaðar.
Þegar opnað verður, líklega
um miðjan júlí, verður einkum
byrjað með fatnaðinn en vefnað-
arvaran kæmi svo meira inn með
haustinu þegar litir og tíska
vetrarins koma fram.
En hverjar eru þá þær Kotru
konur? Þær eru fimm, Anna
Bára Hjaltadóttir, Anna Bald-
vina Jóhannesdóttir, Marín Jóns-
dóttir, Þóra Rósa Geirsdóttir og
Jóhanna Skaftadóttir. Allar eru
þær í vinnu annarsstaðar og til
gamans má geta þess að samtals
eiga þær 17 börn á aldrinum frá
nýfæddu til átján ára. Þær segjast
þó hvergi munu slá af því sem
fyrir er, heldur bæta verslunar-
rekstrinum við og skipta þeirri
vinnu með sér. Það er því ekki af
verkefnaskorti sem þær ráðast í
þetta, heldur af áhuga og
athafnasemi. Þá spilar einnig inn
í að þær vilja gjarnan mæta þörf-
um okkar hér varðandi þá vöru-
flokka sem verslað verður með
og fylla upp í þau skörð sem þeim
hafa fundist vera í verslun á
staðnum. Þær eru nú þegar á
fullu við undirbúning, að gera
upp húsnæði, kaupa og smíða
innréttingar og huga að öðru því
sem til þarf svo hægt verði að fara
af stað á tilsettum tíma.
Og þá er bara að óska þeim til
hamingju með framtakið. Vænt-
anlega munu þeir sem hingað
sækja sína þjónustu og vilja
sækja hana hér kunna vel að
meta þessa viðbót.
Hárgreiðslustofa Fríðu
Þjónustufyrirtæki rísa hvert af öðru hér á Dalvík. Undirstaðan er þó sjávar-
útvegurinn og þar cr einnig mikill þróttur. Hér er verið að landa fiski úr
togara.
Ný verslun - Sportvík
I húsnæði Víkubakarís við
Hafnarbraut er þriðja þjónustu-
fyrirtækið að taka til starfa.
Þar er á ferð verslun sem Jón
Halldórsson hyggst opna fyrir
miðjan júlí. Svolítil vinna er
eftir við húsnæðið sjálft, en
Jón er tilbúinn með innrétting-
ar, þannig að eftir að húsnæðið
er til, verður hann að eigin
sögn, skotfljótur að koma sér
fyrir - og opna.
Jón hefur sem kunnugt er verið
með reiðhjólaviðgerðir og skíða-
þjónustu heima í bílskúr undan-
farin ár, ásamt því að versla þar
með hjól, skíði og fleira. Hann
hyggst nú flytja verslunina í
húsnæðið við Hafnarbraut og
bæta jafnframt við sig vörum.
Hann verður því auk hjóla og
skfðavörunnar með fleiri sport-
vörur, fatnað, skó, töskur og þ.h.
Undrabamið Sæplast
- Rennur upp eins og fífill í túni
Þeir sem vilja og þurfa að not-
færa sér viðgerðaþjónustuna geta
huggað sig við að hún verður áfr-
am á gamla staðnum.
Jón segist renna svolítið blint í
sjóinn með sumt af því sem hann
vill versla með og segir að fram-
boð verði að þróast eftir áhuga
okkar hér. Hann vill gjarnan að
fólk hugi í ríkari mæli að því að
beina verslun sinni að verslunum
á staðnum. Slíkt sé allra hagur.
Undir þau orð geta víst margir
tekið og samkvæmt því sem er að
gerast í bæði verslun og annari
þjónustu hér á staðnum má
vænta þess að slík áskorun eigi
fullan rétt á sér.
Nafnið á verslunina fundu syn-
ir Jóns og á hún að heita
Sportvík. Vafalaust mun mörg
kempan sem og viðvaningurinn
eiga leið í Sportvík í framtíðinni.
Sæplast hf. hefur mikið verið í
fréttum íslenskra fjölmiðla að
undanförnu og er tilefnið, eins
og getur um á forsíðu, að fyrir-
tækið er komið í nýtt og glæsi-
legt húsnæði. Það hefur þó
gerst áður að fyrirtæki með
undir 30 manns í vinnu flytji i
nýtt húsnæði án þess að útvarp
og sjónvarp rjúki upp til handa
og fóta svo eitthvað hlýtur hér
meira að búa að baki. Hvað
skyldi það svo sem vera? Jú,
það sem gerir Sæplst hf. svona
merkilegt er það hversu vel
fyrirtækið gengur og hvað
umsvif þess og velta fara sívax-
andi með ári hverju. Arið 1984
var veltan um 14 milljónir en
stefnir nú í 140 milljónir.
Húsnæðið sem vígt var sl.
föstudag er nú þegar orðið of
lítið undir starfsemina og fram-
kvæmdir verða fljótlega hafnar
við viðbótarhúsnæði sem tekið
verður í notkun fyrir áramót ef
allt fer að óskum. Þá fyrst gera
Sæplastsmenn ráð fyrir að geta
annað eftirspurn að einhverju
gagni. Ef frá eru taldir nýárs-
dagur og fyrsti maí þá hafa
starfsmenn verksmiðjunnar
unnið á vöktum allan sólar-
hringinn alla daga vikunnar frá
því fyrir áramót og þurfa kaup-
endur framleiðslunnar samt
sem áður að sætta sig við allt
að 2ja mánaða bið eftir flsk-
kerjum og pöllum. Það er þvi
von að fjölmiðlar veiti þessum
„spútnik“ norðlensks atvinnu-
lífs nokkra athygli. Hér er loks
komin sönnun þess að lítil iðn-
fyrirtæki geti lifað og dafnað
vel í íslenskum sjávarplássum
ef vel er að málum staðið. Pét-
ur Reimarsson heitir krafta-
verkamaðurinn sem mestan
heiður á af velgengni fyrir-
tækisins. Nsl. náði í skottið á
honum fyrir skemmstu og
hafði við hann viðtalskorn það
sem hér fer á eftir. Pétur hefur
áður verið kynntur lítillega í
blaðinu ( ’84) og munum við
ekki eyða miklu plássi í að
rekja ætti hans að þessu sinni
en spyrjum frekar út í iðn-
reksturinn.
- Nsl.: Hverju sætir þessi vel-
gengni?
P: „Það er nú svo margt. í upp-
hafi voru lagðir töluverðir pen-
ingar í fyrirtækið og að því stend-
ur ákveðinn hópur hugsjóna-
manna sem trúðu á að þetta tæk-
ist og lögðu margir hverjir allt sitt
undir. Aður en hafist var handa
var gerð mjög vönduð og ýtarleg
úttekt á öllum aðstæðum, kostn-
aði, sölumöguleikum o.s.frv. og
okkur sýndist þetta allt lofa held-
ur góðu. Við höfum alltaf haft
mjög gott starfsfólk, samstæðan
hóp sem lagt hefur á sig mikla
vinnu við uppbygginguna og er
það að sjálfsögðu ekki veiga-
minnsti þátturinn. Nú, svo hafa
markaðir innanlands aukist langt
umfram það sem nokkur þorði að
vona og einnig hefur okkur orðið
betur ágengt erlendis en við gát-
um átt von á. Við framleiðum því
engan veginn nóg og stefnum að
því að tvö-þrefalda framleiðsluna
fyrir áramót.“
- Nsl.: Væri ekki auðveldara
að reka svona fyrirtæki í Reykja-
vík?
P: „Ja, ég veit það nú ekki.
Það hefur bæði kosti og galla að
vera hér á Dalvík. Gallinn er
aðalleg einn, það eru langirflutn-
ingar með aðföng. Menn gera sér
sjaldnast grein fyrir því hvað
mikið er undir flutningunum
komið. En eftir að Ríkisskip og
Eimskip fóru að hafa hér fasta
viðkomu hefur ástandið batnað
mjög. Kostirnir eru t.d. þeir að
hér erum við í góðum tengslum
við markaðinn bæði viðskiptavini
út um allt land og eins erum við í
betri snertingu við sjávarútveg og
fiskvinnslu hér en hugsanlega í
Reykjavík og getum því betur
fylgst með þörfum markaðarins.
Reykjavík er engin þungamiðja á
okkar markaðssvæði og við-
skiptavinirnir eru oft jákvæðari
vegna þess að þetta fyrirtæki er
rekið á landsbyggðinni.“
- Nsl.: Hvað veldur því að
þínu mati að iðnfyrirtæki úti á
landi eru svona gjörn á að leggja
upp laupana?
P: „Það veit ég ekki. Kannski
vantar eitthvað uppá þessa þætti
sem ég nefndi í upphafi. Við höf-
um lagt áherslu á að vera með
mjög sérhæfða framleiðslu og að
vera ekkert að vaða í einhverjar
nýjungar þó vel gangi. Skilyrði
fyrir velgengni í hvaða fram-
leiðslu sem er er að vera með
góða vöru og að fylgjast með
þörfum markaðarins. Við gerum
okkur fulla grein fyrir því að
eftirspurnin hér innanlands er
algerlega háð afkomu sjávarút-
vegsins. Sem stendur er útþensla
í sjávarútveginum en við búumst
ekki við að hún haldi áfram enda-
laust. Við stefnum að því að auka
útflutninginn enn frekar fremur
en að auka fjölbreytnina. Það
hefur alltaf borið töluvert á því
hjá íslenskum iðnfyrirtækjum að
þau leggi ekki nógu mikla áherslu
á markaðinn. Menn líta sumir
svo á að hlutverki verksmiðjunn-
ar sé lokið þegar varan er komin
ut fyrir dyr. Þetta gildir t.d. um
frystihúsin. Við reynum að vera í
eins góðu sambandi við við-
skiptavini okkar og kostur er t.d.
með ferðum innanlands og
utan.“
- Nsl.: Hvernig líst þér á fram-
tíðarhorfur atvinnulífs hér á
Dalvík?
P: „Á Dalvík er mikill upp-
gangur í atvinnulífinu. Mér finnst
skemmtilegt að sjá hvað það eru
mörg fyrirtæki sem stunda útgerð
og sjálfstæða fiskvinnslu. Það er
jákvætt að hafa þau sem flest því
að í smáfyrirtækjunum ieggja
menn alla jafnan meiri áherslu á
gæði framleiðslunnar en í þeim
stærri. Þær tilraunir sem menn
eru að gera hér með t.d. niður-
suðu, fiskeldi o.fl. sýna að það er
heilmikill hugur í mönnum. Það
er fyrst og fremst í vinnslu sjáv-
arafurða og iðnframleiðslu
tengdri útgerðinni sem möguleik-
ar dalvísks atvinnulífs liggur og
það er ekkert slæmt við það.
Menn þurfa ekki að skammast
sín fyrir að búa í sjávarþorpi.
Mér finnst raunar íslendingar
almennt ættu að huga miklu meir
að fullnýtingu sjávarafla og nýt-
ingu nýrra fiskitegunda frekar en
að einblína á nýjungar á öðrum
sviðum sem við þekkjum lítið
sem ekkert.1
Hj. Hj.
í húsnæði Víkurbakarís við
Hafnarbraut er ekki einungis
búið að opna braubúð og
„konditori“ eins og það nefnist
á útlensku, heldur einnig hár-
greiðslustofu. Hallfríður Þor-
steinsdóttir hárgreiðslumeist-
ari hefur hafið þar starfrækslu
Hárgreiðslustofu Fríðu, eða
það er a.m.k. það heiti sem
líklegt er að festist. Að sögn
Fríðu er ekkert annað nafn
komið á fyrirtækið. Hún opn-
aði föstudaginn 19. júní.
Ásamt henni vinnur á stofunni
nemi, Svala Sveinbergsdóttir.
Svala er rúmlega hálfnuð í
námi og hyggst Ijúka verklega
þætti þess hér.
Á boðstólnum verður öll
almenn hársnyrtiþjónusta og auk
þess geta viðskiptavinir keypt sér
hársnyrtiefni, sjampó og þess
háttar. Fríðu líst vel á horfurnar
fyrir stofuna, segir að byrjunin
lofi góðu og augljóslega hafi sú
þjónusta sem fyrir var ekki full-
nægt eftirspurn. Hún hefur hugs-
að sér að hafa opið alla virka
daga frá 9-18 nema mánudaga.
Þá verður lokað, en í stað þess
ætlar hún að hafa opið á laugar-
dögum frá 9-13 og reyna þannig
að koma til móts við þarfir sem
flestra. Stofan er vel búin og
smekklega innréttuð. Skemmti-
leg og þörf viðbót við þjónustu
sem nú fer vaxandi á mörgum
sviðum hér á Dalvík.
Stækkað Krílakot
Eins og bæjarbúar hafa tekið eft-
ir er nú risin viðbygging við Kríl-
akot. Þegar fyrsti áfangi var
byggður var þar einungis um að
ræða leikskóladeildir barna-
heimilisins. Sá áfangi sem nú bæt-
ist við er svokallaður þjónustu-
kjarni og er þá eftir að byggja
dagheimilisdeildina skv. þeim
hugmyndum og teikningum sem
farið var af stað með. í þjónustu-
kjarnanum, sem tekinn verður í
notkun í ágúst, eftir sumarleyfi,
er rúmgott leikrými, aðstaða fyrir
starfsfólk og önnur aðstaða sem
kemur til með að nýtast öllu
heimilinu þegar það verður
fullbyggt. Væntanlega verður
þessi viðbót á húsrými til mikilla
bóta fyrir b'æði börn og starfslið.
Biðlistar á heimilið hafa verið
að lengjast undanfarin ár og
stendur það ugglaust í beinu
sambandi við enn aukna atvinnu-
þátttöku kvenna hér á staðnum.
Er nú horft til þess að hægt verði
að grynnka nokkuð á þeim eða
hreinsa upp, jafnframt því að
bjóða upp á sveigjanlegri vistun-
artíma en unnt hefur verið við
þær aðstæður sem búið hefur ver-
ið við.
Pétur Rciniarsson framkvæmdarstjóri, Jón Gunnarsson framleiðslustjóri, Matthías Jakobsson stjórnarformaður og
Kristján Aðalsteinsson söluinaður Sæplasts.
Frá sjóinannadegi
á Dalvík. I leik- og
þrautakeppni.
Af huldufólki
Framhald af bls. 2.
Hljóðið í Syðra-Holti
Þorsteinn Þorkelsson (marg-
nefndur) hefur skráð eftirfarandi
sögu og er hana að finna í 1.
bindi af handriti hans „íslenskar
þjóðsögur". Formáli handritsins
er dagsettur 1. ágúst 1900. Hand-
ritið er geymt í Árnastofnun,
Reykjavík, en ljósrit er til í Hér-
aðsskjalasafninu á Akureyri.
Sagan hefur ekki áður verið birt,
svo mér sé kunnugt, og er því
tekin hér óstytt og orðrétt eftir
handritinu (Efnislega skyld saga
er í Grímu hinni nýju, 5. bindi,
bls. 10, einnig rituð af Þorsteirii).
Björn Halldórsson hét merkur
bóndi á Syðra-Holti í Svarfað-
ardal, d. 1795. Sonur hans hét
Jón, er bjó í Holti eftir föður
sinn (1795-1812).
Þá er Jón var ógiftur maður og
búlaus í Holti, er það nokkur
ár, að hann svaf í skemmu,
vetur og sumar. Hann sló
langspil afbrigðisvel, eftir því
sem mönnum þótti þá vera.
Það var því oft á sunnudags-
kvöldum, einkum ef messu-
dagar vóru, að fólk safnaðist í
skemmu til Jóns, að heyra
hljóðfæraslátt hans, og sló
hann þá oft langspil sitt í kol-
svarta myrkri. Og þá þótti
einna best láta að hljómnum í
hljóðfæri hans, þegar aldimmt
var.
Það var eitt sunnudagskvöld,
snemma um vetur, að margt
fólk var komið í skemmuna til
Jóns, og raðaði sér niður allt í
kringum hann. Sló hann þá
langspil sitt mjög vel og lengi.
En þá er hljóðfæraslátturinn
stóð sem hæst, vissu menn ekki
fyrri til, en upp kom hljóð eitt
einkennilegt og afar hátt í
skemmunni. Allt datt í dúna-
logn í skemmunni, en allir sem
inni vóru fyrirtóku að þeir
vissu hvernig stæði á hljóði
þessu. Hljóð þetta var mjög
hvellt, en þó dimmt, og líkast
sem það væri í einhverjum
manni, sem væri verið að troða
undir.
Og álitu margir seinna, að
skemman hefði verið orðin svo
full af ljúflingsfólki, að það
hefði ekki ætlað að rúmast, án
þess að troðast undir.
Sló miklum óhug á alla þá, er í
skemmunni vóru, og var lengi
eftir þetta, að menn komu ekki
í skemmuna til að heyra Jón
slá langspil sitt. (Svarfdælsk
sögn).
Víst getur hver haft sína skýr-
ingu á þessu einkennilega hljóði,
en það virðist þó hafa verið
almenn trú í Svarfaðardal, að
rekja mætti það til huldufólks. Er
það og skiljanlegt með tilliti til
hinnar sögunnar, sem Þorsteinn
skráði um þetta efni, en hún
gerðist á bæ einum í Hjaltadal í
Skagafirði, um líkt leyti, enda
alkunnugt að huldufólk laðast að
góðri tónlist.
Eftirmáli
Hér lýkur þáttum mínum um
svarfdælska þjóðtrú eða reynslu
Svarfdælinga og Dalvíkinga af
huldum vættum, sem réttara væri
að orða svo, því að mínu áliti eru
slíkar sögur langoftast einhver
blanda af viðtekinni hjátrú og
beinni, persónulegri reynslu, sem
ekki er hægt að útskýra á venju-
legan eða vísindalegan hátt.
Tvennt er einkum athyglisvert
í þjóðtrúarheimi Svarfdælinga. í
fyrsta lagi, hvað þessi fyrirbæri
eru ennþá algeng og trúin á þau
rótgróin a.m.k. meðal eldra
fólks, og kom það vel í Ijós í ferð
okkar Þóris Haraldssonar um
svæðið í ágúst 1984. Raunar
finnst mér hálf vandræðalegt að
kalla þetta trú, því það er hjá
mörgum miklu fremur vissa.
Menn líta á þetta eins og hvert
annað fyrirbæri í náttúrunni eða
mannlífinu, og svo mun lengst af
hafa verið gert, þar til „efnis-
hyggjan“ tók hugsun vestur-
landamanna þeim þrælatökum,
sem ætlar að reynast torsótt að
losa um.
í öðru lagi er merkilegt, hvað
dultrúarheimur Svarfdælinga er
frábrugðinn því sem gerist innar í
Eyjafirði, t.d. hvað snertir
álagablettina, sem varla eru til
innan við mörk Svarfaðardals og
Árskógshrepps. Hins vegar er
áberandi líking við vættatrú
útsveitanna, Olafsfjarðar og
Hvanneyrarhrepps, og útsveitir
Skagafjarðar, eða Skagafjörð
yfirleitt. Segja má að vættatrú
Svarfdæla sé angi af þjóðtrúar-
heimi keltanna, sem var og er
ríkjandi um sunnan- og vestan-
vert landið, þar sem búseta
„vestmanna" var mest, eins og
kunnugt er.
Það skemmtilega við þessa
niðurstöðu er það, að hún
stemmir allvel við mína reynslu
og margra annarra, af þeim
mismun sem greina má, á
almennum karakter fólks í
útsveitum og innsveitum Eyja-
fjarðar, en það má eflaust skýra
með fólksflutningum og því
hversu umhverfi og náttúrufar er
gerólíkt á þessum svæðum.
Ýmsum þáttum í vættatrú
Svarfdæla hefur ekki verið gerð
skil í þáttum þessum, svo sem
tröllum, nykrum og sjóskrímsl-
um, en ég reikna ekki með að
spinna þetta efni lengra, þar sem
ég er nú að flytjast í annan
landshluta.
Að lokum vil ég þakka Svarf-
dælingum og Árskógsstrending-
um fyrir prýðilega viðkynningu
þann aldarfjórðung sem ég hef
átt heima í þessu héraði.
H. Hall.
Þakkarorð
Norðurslóð þakka hér með
Helga Hallgrímssyni fyrir mikils-
vert og skemmtilegt framlag í
blaðið með þessum greinaflokki
og hinum um álagastaðina, sem
áður birtust hér.
Það mun sjaldgæft að ágætur
náttúrufræðingur, sem Helgi er,
sé reiðubúinn að fjalla fordóma-
laust og með opnum huga um
„ónáttúruleg" fyrirbæri, sem
almenningur telur sig hafa reynt.
Blaðið óskar Helga heilla og
hamingju við skógrækt og fræði-
mennsku á æskuslóðum á Fljóts-
dalshéraði á komandi árum.
Ritstj.
4 - NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLÓÐ - 5