Norðurslóð - 15.12.1989, Blaðsíða 8

8 - NORÐURSLÓÐ
Frá Baldvini Þorvaldssyni og konu hans Þóru Sigurðardóttur:
Hjónin á Böggvisstöðum
Hann hét fullu nafni Baldvin Gunnlaugur Þorvaldsson.
Fæddur var hann 23. sept. 1837 á Krossum á Árskógsströnd
og ólst þar upp til fullorðinsára. Hann lést á Dalvík 5. okt.
1919. Foreldrar hans voru Þorvaldur útvegsbóndi á Krossum,
fæddur 6. nóv. 1804, dáinn á Akureyri 11. aprfl 1880, Gunn-
laugsson útvegsbóndi á Hellu, Þorvaldss. b. á Ingvörum í
Svarfaðardal og konu Gunnlaugs, Þóru Jónsdóttur bónda á
Krossum, Jónssonar og Guðlaugar Vigfúsdóttur. Móðir
Baldvins Gunnlaugs og kona Þorvalds: Snjólaug, f. 27. febr.
1809, d. 13. des. 1890 á Krossum, Baldvinsdóttir prests á
Upsum 1813-51, dáinn á Upsum 28. des. 1858, Þorsteinsson
pr. í Stærra-Árskógi, d. 1791, Hallgrímssonar og konu hans,
Filippíu, d. á Upsum 5. mars 1838, Erlendsdóttur klaustur-
haldara, Hjálmarssonar. Frá þeim hjónum, Þorvaldi og
Snjólaugu á Krossum, er komin Krossaætt hin yngri. Þor-
valdur faðir Baldvins fer að búa á Krossum um 1835, til ævi-
loka 1880. Hann var mikill útvegshöldur og í góðum efnum.
Snjólaug kona hans var rómuð fyrir góðverk og hjartahlýju
og voru þau hjón, samtaka að ráðdeild og dugnaði, vinsæl og
vel látin.
Ungur fór Baldvin Gunnlaugur
til sjós, vart kominn af barns-
aldri, þegar hann fór fyrst í há-
karlalegur á vetrarskipi. Ungur
lærði hann stýrimannafræði og er
orðinn skipstjóri 23 ára gamall.
Ekki er vitað hvar hann nam þau
fræði.
Árið 1861 skipti sköpum í lífi
Baldvins. t>á kvæntist hann
heimasætunni á Böggvisstöðum,
Þóru, f. á Hellu 7. ágúst 1842, d.
á Böggvisstöðum 20. apríl 1933,
Sigurðardóttur útvegsbónda á
Böggvisstöðum 1848-71, dáinn á
Hálsi 28. júní 1880, Jónssonar b.
í Kálfsskinni og konu hans, Sig-
ríðar, dáin í Árgerði 24. júní
1872, Gunnlaugsdóttur útvegs-
bónda á Hellu og voru þau
Baldvin og Þóra, systkinabörn.
Þóra var mesta heiðurskona,
gestrisin og kærleiksrík og var
Böggvisstaðaheimilið rómað fyrir
gott atlæti í hennar tíð. Sagt er að
hún hafi verið fyrst á fætur og síð-
ust að ganga til náða á Böggvis-
stöðum í meira en hálfa öld.
En eins og þá var í alfara leið,
voru gestakomur tíðar á Böggvis-
stöðum og öllum tekið tveim
höndum.
Var póstleiðin milli Akureyrar
og Siglufjarðar um Reykjaheiði
eða Grímubrekkur og auk póst-
ferða margir sem þurftu þessa
fjallvegi að fara.
Baldvin Gunnlaugur verður
bóndi á Böggvisstöðum frá 1871
til æviloka 1919, en hafði talist
fyrir búi tengdaföður síns á
Böggvisstöðum árin 1864-67.
Baldvin rak stórbúskap á
Böggvisstöðum og var jafnan tal-
inn einn mesti bústólpinn í
Byggðarlaginu. Átti opin skip og
þilskip til hákarlaveiða.
Margir áttu viðskipti við
Baldvin, því umsvifin voru mikil
bæði á sjó og landi. Hann var
skráður einn fyrir þilskipi í tvö ár
1864-66. Seinna er hann skráður
fyrir ló. Árin 1879-1883, fyrir Vs.
Þetta mun hafa verið „Pólstjarn-
an“ og var hann þar skipstjóri um
sinn, með vissu vorið 1864.
„Pólstjarnan" rakst á boða
utarlega á Miðfirði og rak síðan
upp á Miðfjarðarsand. Skipstjór-
ann Jón Gunnlaugsson, frá
Sökku tók út og drukknaði hann.
Þetta var vorið 1887.
Sjó sótti Baldvin fram á efri ár
og þótti góð selaskytta.
Baldvin Gunnlaugur var mikill
og þéttur á velli, óvílinn og hélt
jafnan fast fram hlut sínum við
hvern sem hann átti.
Hreppstjóri varð hann 1867,
oddviti fyrstu hreppsnefndar
1874 til 1883 og var í nefndinni til
1895. Hann var einn af stofnend-
urn Sparisjóðs Svarfdæla, sem
stofnaður var á Böggvisstöðum 1.
maí 1884 og kosinn varaformað-
ur. Einnig var hann safnaðarfull-
trúi, meðhjálpari við Upsakirkju,
sáttasemjari og fiskimatsmaður
og var einn þeirra fimm manna er
stofnuðu Búnaðarfélag Svarfdæla
1885.
Verður nú fariö í smiðju
Björns R. Árnasonar, fræði-
manns, d. 1972:
„Var og aldrei matfátt á
Böggvisstöðum, enda Baldvin
og Þóra bæði stórmenni og
rausnsöm er ekki létu sér í
augum vaxa að seðja svangan
gest ef að garði bar. Jeg sem
þessar línur rita (B.R.Á.) var
enn á barnsaldri þá er jeg sá
Baldvin á Böggvisstöðum í
fyrsta sinn og Baldvin þá kom-
inn nær sextugu. Hann var
mjög hávaxinn maður og
sýndist vera sívalur nokkuð
vöxturinn, grannholda í and-
liti og dökkur á hár og skegg.
Allar hreyfingar svo og gang-
lag sjálfstæðar og persónuleg-
ar. Var og fas allt og fram-
koma hiklaús og djarfmann-
legt og líkast því að maðurinn
þyrði að horfast í augu við allt
og alla. Kendi þó hvergi frekju
eða ofstækis í látbragöi
mannsins og það ætla eg víst
að hvergi héldi Baldvin sér
fram til ráðríkis eöa metnaö-
ar. Eitthvert nokkurskonar
drengilegt hikleysi fylgdi
manninum jafnan og hvar-
vetna vakti hann traust, eftir-
tekt og góðan þokka og jafn-
vel við l'yrstu sýn. þó að hann
væri staddur meðal ókunnugra.
Baldvin á Böggvisstöðum var
maður framúrskarandi hisp-
urslaus og hreinskilinn. Lítt
gerði hann mun á mönnum og
sagt er mér af kunnugum að
aldrei færi hann með „þéring-
ar" eða önnur fleirtöluávörp
og lét um það hiö sama yfir
alla ganga og við hvern sem
hann átti erindi að rcka. Bjó
ekki yfir launráðum, þýlýndi
eða heigulshætti. Fór ekki
fram með viðhöfn eða dekri
viö einn fremur en annan, en
þó hjálpsamur og fyrirgreiðslu-
sarnur svo að orð fór af. Um
langt árabil hafði Baldvin við-
skipti við flesta bændur í sveit-
inni. Langoftast var það ein-
hverskonar sjávarafli er til
hans var sóttur, svo sem selur,
hnýsa, hrognkelsi, fiskur
margskonar. nýr, siginti, salt-
ur eða hertur o.fl. Vegið flest
og til verðs metið, en sjaldan
skráð á pappír hjá Bögg-
visstaðabóndanum. Ekkert
orð fór af fjárheimtu hans
enda sjaldan ákveðinn gjald-
dagi. Margir tóku af honum
kindur í fóður og þá helst
lömb. Mun sá fóörapeningur
hafa verið rekinn að Bögg-
visstöðum í nokkuð misjöfnu
ástandi, svo að ef til vill mátti
segja að hvortveggja væri.
scint og illa goldið. En hvað
um það. Baldvin hjálpaði um
matbjörg næsta vetur eða vor,
þó að viðskiptin frá fyrra ári
virtust ekki vera búinn lians
með öllu hagstæð. Aö sjálf-
sögðu voru víða skylríkir
bændur í Svarfaðardal er
greiddu vel og skylvíslega af
höndum öll aökeypt verðmæti
og mun Baldvin hafa virt og
kunnað vel að meta. En hann
mun liafa séö að einnig þeini
er minna máttu sín þurfti að
hjálpa og manninum eigi inn-
gróið að halda yfir öðrum siða-
lærdómspredikanir og um-
vöndunarræður í ádeilústíl.
Hvert gott málefni í samfé-
lagsins þarfir og þágu studdi
Baldvin af mikilli rausn og
ætíð handvís liðsmaðúr þar
sem greiða þurfti götu þeirra
er þungfærari voru í vegleiðsl-
unni."
Eins og fyrr segir varð Baldvin
oddviti fyrstu hreppsnefndar
1874 til 1883 og heldur Björn R.
Árnason áfram: Þótti liann gegna
þessu hlutverki meö hinni mestu
sæmd. Vildi hlífa fátækum gjald-
endum við of háu útsvari. „Bætiö
heldur svo sem 5 eða 10 krónum
við mitt útsvar" voru þau ummæli
höfð eftir Baldvini og bárust um
sveitina. Var ekki gjarnt til að
hlífa sér við framlögum í alrtienn-
ings þarfir. Flest bendir til þess
að Baldvin hafi aldrei ætlað sér
að veröa ríkur maður. En vegna
atorku sinnar og raunar þeirra
hjóna beggja, hlaut fjárhagur
þeifra að standa allföstum fótum.
Baldvin Gunnlaugur og Þóra
eignuðust sextán börn og komust
tólf til fullorðins ára. Þeirra
yngstur var Guðjón, fæddur á
Böggvisstöðum 1. júlí 1883,
dáir.n á ísafirði 10. júní 1911.
stúdent og kennari, þjóðkunnur
h.ugsjónamaður. Þá átti Baldvin
tvö börn framhjá Þóru konu
sinni. Fyrra barnið með mágkonu
sinni, hálfsystur Þóru konu sinn-
ar og var barniö Þóra Sigríður.
fædd á Böggvisstöðum 21. apríl
1872 og varð hún seinni kona
Jóhanns Gunnlaugssonar hákarla-
skipstjóra á Sauðanesi Upsa-
strönd. Seinna barnið átti Baldv-
in með vinnukonu sinni og fædd-
ist það andvana. Baldvin Gunn-
laugur var svipmikill, hæglátur og
náttúrugreindur.
Þau Böggvisstaðahjón voru
bæði stórgjöful og má með sanni
segja, sannköllaðir sveitarhöfð-
ingjar:
Niðjar þeirra Böggvisstaða-
hjóna, eru á Dalvík og dreifðir
um allt land og út um heim.
Páll Kristjánsson.
Kvenl'élagskonur ár sveitinni uiidirliiia jólin.
Á liasar hjá Dalvíkurkonum.
Handavinna vistmanna á Dalbæ.