Norðurslóð - 13.12.1991, Síða 2

2 - NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLÓÐ
Útgefendur og ábyrgðarmenn:
Hjörtur Þórarinsson, Tjörn, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Umsjón, dreifing og innheimta:
Sigríður Hafstað, Tjörn. Sfmi 96-61555
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Jólakvöld
Nú skal leika á langspilið veika
og lífsins minnast í kvölcl,
hjartanu oma við hljóma forna
og heilagan jólaeld,
meðan norðurljós kvika og blástjarnan blikar
og boganum mínum eg veld.
Eg blundaði hljóður við brjóst þín, móðir,
sem blómið um lágnættið.
Pú söngst mér kvœði, við sungum bœði
um sakleysi, ástir og frið.
Pú gafst mér þann eld, sem eg enn þá í kveld
get ornað hjartanu við.
Pú hófst mína sál yfir hégóma og tál
og hug mínum lyftir mót sól.
Pú gafst mér þá þrá, sem ég göfgasta á.
og þá gleði, sem aldrei kól.
Ef eg Iwllaði mér að hjartanu á þér.
var mér hlýtt; þar var alltaf skjól.
En útþráin seiddi mig ungan og leiddi
á ótroðinn skógarstig.
Prestirnir sungu; þyrnarnir stungu
og þorstinn kvaldi mig;
Pá grœddi það sárin og sefaði tárin
að syngja og lutgsa um þig.
Og nú vil eg syngja og sál mína yngja
með söngvum um lágnœttið hljótt
og hvísla í norður ástarorðum,
meðan allt er kyrrt og hljótt,
og láta mig dreyma um Ijósin heima,
sem loga hjá mömmu í nótt.
Davíö Stefánsson
r
■\
Til lesenda
Norðurslóð sendir vinum og
vandamötmum um land allt
bestu óskir um
gleðileg jól
og gœfuríkt komandi cír
með þakklœti fyrir samskiptin
J
Aðalbjörg Jóhannsdóttir:
Minningar hennar mönnnu
Eftirfarandi grein er skrifuð og
send blaöinu af Aöalbjörgu
Jóhannsdóttur frá Sogni á
Dalvík. I‘aö eru ininningabrot
móöur hennar, Guölaugar
Baldvinsdóttur frá Böggvis-
stööum, sem á þeim árum var
jafnan ritað Böggversstaðir.
Guðlaug andaöist áriö 1964.
Skýringar í sviga eru eftir
mig. Ritstj.
Uppruninn
Eg er fædd og uppalin á Bögg-
versstöðum. dóttir Baldvins
bónda þar og Póru konu hans.
Við vorum 12. sent upp komumst
til fullorðinsára. hin 4 dóu ung.
Ég var 11. í röðinni af öllum 16.
fædd 1875.
Fyrst man ég vel eftir mér þeg-
ar Ingibjörg (kona Þorsteins
kaupmanns Jónssonar) systir mín
fæddist og ég var tekin frá
mömmu og látin í rúnr til Soffíu
(kona Hallgríms á Melum).
Húsakostur
(Hér hefur Guðlaug lýst gamla
bænum á Böggvisstöðum, en
Aðalbjörg sleppir því úr af því að
af honum er lýsing í Dalvíkur-
sögu.)
Sniðja stóð fremst á hlaðinu og
var hún sérstætt hús. Inni í smiðj-
unni var eldstæði hlaðið úr grjóti,
og fýsibelgur úr skinni og var
hann járnbentur við eldstæðið og
dreginn sundur og saman með
járnstöng. Par var líka steðji og
önnur smíðaáhöld. Oftast var
pabbi sjálfur við smíðar, finnst
mér.
Húsin viö sjóinn
Niður við sjóinn átti pabbi sjó-
búð og Ilúsið, sem kallað var.
Þau stóðu þar sem nú er hús Har-
aldar Guðmundssonar rafvirkja
og forstofa Ungmennafélagshúss-
ins. Búðin var hlaðin úr torfi og
grjóti með torfþaki og litlu risi.
Ilún var hólfuð í tvennt, ytribúð
og innribúð. í innri búðinni lögðu
sjómenn sig útaf, hituðu sér og
borðuðu, því þar var borð, bál-
kar til að sofa á og eldfæri til að
liita á. í frambúðinni var beitt og
gert að línu. Þegar kalt var, var
línan stundum flutt heim til upp-
gerðar.
Við búðina stóð Húsið en sund
á milli, sem vel var fært um með
hest. Húsið var timburhús með
risi, timburþili (stafni) og lofti.
Matarkostur
Uppi á lofti voru geymdar matar-
birgðir til heimilisins svo sem
Guölaug Baldvinsdóttir.
kornmatur, sykur, kaffi og allt
harðmeti eins og harðfiskur og
harðir þorskhausar eða yfirleitt
sá matur, sem ekki mátti geymast
í raka. Þetta var svo flutt heim
eftir þörfum, og oft var matarlegt
á loftinu. Laus stigi var upp á
loftið og á stafninum var hleri,
sem hægt var að opna, og taka út
um gatið. Niðri í húsinu var
geymt sjómeti til heimilisþarfa.
Þar voru rár, sem á hékk hákarl,
siginn fiskur og grásleppa. Með-
fram veggjunr var röð af tunnum,
en í þeim var saltað sjómeti:
selspik, grásleppa, síld, kóð,
hnísuspik, og stundum heilag-
fiski.
Svokallaður saltfiskskúr var
fram á kambi. Þar var saltaður
fiskur til útflutnings. Tveir hjallar
voru, annar var torfhjallur nreð
þaki opinn í gegn, hinn vargrinda-
hjallur, sami veggur en hlaðnir
torfstólpar yndir ránum og grind-
ur í stöfnum. Svo voru þarna
hlaðnir torfveggir tveir, senr kall-
aðir voru naust. Þar á var bátum
hvolft í hríðarveðri, var það kall-
að að nausta.
Eins og kemur fram var alltaf
nógur matur á Böggversstöðum.
Man ég aldrei eftir matarskorti
þótt margt væri í heimili, enda
hamast í því að afla matar bæði á
sjó og landi allt árið. Finnst mér
maturinn hafa verið bæði mikill
og margbreytilegur. Það var salt-
fiskur, nýr fiskur, siginn fiskur og
oft voru verkaðir kúttmagar og
lifur og greppir. þ.e. gota, yfir
þann tíma. Pabbi sagði okkur að
borða vel af þessum mat því hann
væri svo hollur fyrir okkur krakk-
ana.
Svo var oft borðaður fugl, oft-
ast svartfugl. Pabbi skaut oft
bæði hnísu og sel og var það kjöt
borðað bæði saltað og nýtt. Svo
voru auðvitað hinar hefðbundnu
landbúnaðarvörur í kjöti og
ntjólk og unniö úr þeim. Og af
grænmeti, kartöfflur rófur og
rabbarbari.
Máltíðir
Borðað var þrímælt og þá
skammtað hverjum fyrir sig á
disk og í skál. En þegar Soffía
kom heim úr Laugalandsskóla í
Eyjafirði unt tvítugt, vildi hún
láta borða saman við borð og var
það gert á hátíðum til að byrja
með. Þegar farið var á fætur var
drukkið kaffi eða mjólk, stund-
um bara molakaffi á vetrum, en
með því eitthvað á sumrin þegar
unnið var úti. Svo var borðað kl.
10. Þá var harðfiskur og brauð og
hræringur og mjólk og stundum
súrmatur með. Ég man ekki eftir
hádegiskaffi fyrr en eftir að eg fór
að stækka.
Middagsmatur var kl. 3-4, þá
var alltaf kjöt eða fiskréttur og
kartöfflur eða rófur og brauð. Kl.
9 var borðaður kvöldmatur, sem
var oftast hræringur, þ.e. skyr og
hafragrautur hrært saman, og
mjólk. Á sumrin þegar unnið var
úti var eftirmiddagskaffi.
Á jólanóttina voru skammtaðir
fullir diskar af brauði, snrjöri og
hangikjöti, og geymdi fólkið sér
þetta fram yndir föstu. Yfirleitt,
mcðan skammtað var, gat fólkið
geymt sér það, sem það ekki
torgaði, og hægt var að geyma.
Lýsingin
Þegar fyrst eg man eftir voru lýs-
islampar: einn við dyrnar á bað-
stofunni, og annar inni í hjóna-
húsi fyrir stafninum. Ef þurfti að
bregða upp ljósi var kveikt á
týru. Eg man ekki hvenær fyrst
kom olíulampi, en þegar eg var
að læra að lesa, og kennarinn,
Jónas Þórarinsson, kenndi
okkur, var kominn olíulampi í
stað lýsislampans í dyrunum, en
notaður lýsislampi áfram í fjósið.
í fjósinu var notaður sem kall-
að var Ijósberi. Það var tréstokk-
ur með gati, sem lýsislampanum
var stungið í, og hald var til þess
að bera hann með. Minnir mig að
ljósið væri haft lifandi á leiðinni.
Fífukveikur var notaður og var
þá fífan táin niður, og snúin sam-
an í höndunum og kveikurinn svo
lagður saman tvöfaldur. Fífu-
kveikur var bestur en það mátti
notast við druslukveik. Eg gæti
hugsað mér, að það hafi að mestu
verið hætt að nota lýsislampa
þegar ég var unr fermingu.
Seinni hluti i næsta blaöi.
Baldvinsbúö (Böggvisstöðuin), síðar Sigfríðarbúð.
I'cikning: Svcinhjörn Stcingrímsson.