Norðurslóð - 27.10.1992, Blaðsíða 4
4 — NORÐURSLÓÐ
Síldin var 1
- segir Björgvin Jónsson í viðtali
um árin sín á sjó sem skipstjóri
ins og fram kemur í þessu tölublaði Norðurslóðar eru
um þessar mundir liðin 15 ár frá því blaðið hóf göngu
sína. Fyrsta tölublaðið kom út í nóvember 1977. Það ár
var um margt merkilegt hér á Dalvík. Þá voru í bygg-
ingu þrjár stórar byggingar hér í miðbænum: Ráðhús-
ið, Heilsugæslustöðin og Dalbær, heimili aldraðra.
Fyrsta skíðalyftan hér var þá tekin í notkun en áður hafði verið notast
við frumstæða togbraut. Þá er síðast en ekki síst að geta þess að tveir
togarar bættust í flota Dalvíkinga. Dalborg EA-317, fyrsti rækjutogari
Islendinga og raunar fyrsti togarinn sem frysti aflann um borð kom
hingað um mitt ár. Fyrr á árinu kom Björgúlfur EA-312 til Dalvíkur.
Slippstöðin á Akureyri smíðaði skipið. Að vísu var skrokkurinn byggð-
ur í Noregi og dreginn til Akureyrar þar sem smíðinni lauk. Fram-
kvæmdastjóri Útgerðarfélags Dalvíkinga var þá Björgvin Jónsson.
Það er einmitt Björgvin sem er við-
mælandi blaðsins nú. Þó Björgvin
væri lengi framkvæmdastjóri ÚD þá
kynnti hann sig oftast á þeim árum,
ef hann þurfti slíks með, sem Björg-
vin Jónsson skipstjóra frá Dalvík.
Það er ef til vill ekki skrítið því hann
var skipstjóri frá 1930 til 1965 eða í
35 ár. Síðan varð hann fram-
kvæmdastjóri frá 1966 til 1982 og
eftir það stjómarformaður ÚD til
1990. En það em sjómennskuárin
sem hér verður rætt um. Björgvin
byrjaði til sjós fjórtán ára eða 1924.
Fyrst var hann þó spurður hinnar
klassísku spumingar hvar og hvenær
hann væri fæddur:
- Ég er fæddur í Framnesi við
Dalvík 24. mars 1910. Þar átti ég
heima í tíu ár þegar faðir minn
keypti Hólkot sem raunar er það
Framnes sem við þekkjum nú.
Gamla Framnes var torfbær talsvert
norðar en það sem nú er. Gamli bær-
inn var bara ein stofa og þar var
eldavél og síðan hlóðaeldhús með
moldargólfl. I stofunni bjó öll fjöl-
skyldan, foreldrar mínir Jón Jónsson
fiskimatsmaður og Kristjana Hall-
grímsdóttir og við fimm systkinin.
Ég var í miðið á systkinahópnum.
Eldri vom Steinberg og Tryggvi og
yngri Loftur og Þórhildur. Loftur dó
ungur, fórst með Þormóði ásamt
mörgum öðrum. Steinberg og
Tryggvi eru látnir en Þórhildur býr í
Kaupmannahöfn.
Með rauðmaganet átta ára
Talið berst að sjónum og segist
Björgvin hafa farið með rauðmaga-
oSfýrimannssfír/QÍni
fisSisSipi.
Cfi&d />v,- ad iCýpý/
sem er fœddur (fœdingat-síadur - dagur - og ar)
/tf/O.
ná Hf Ceimifis ....<'0. .
/iefir fyrir unditu’iudum fögxegfush’óxa fœti sönnur á ad fiann fuffnwqi sfifutdum íeim. sem seit
/«? ? Z
etu , Q gr. taga nr. 40, A náu. /9t5pim a/vinnu vid sigfingar, f>á veiiisi Æonum fijer med
samfvoem/ 15. gr. nefncfxa faga
tfeffur fif að veta sft/u’macfur á ísfenzfu fisfisftpi í innan- og ufanfanc/s—
sigfingum og xjeffur fif ac! ueia sfytimacfur í innanfanc/ssigfingum á
ísfenzfu verzfunatsfipi, oigi gfir fesfa ad sfcotd ftúffó, med peim
tjeffinc/um, er fögin finc/a vid sfítfeini peffa.
Jfög l (gfus/jó it’nn . Jas
7 f/. f//mán. 19.36.
0if t/a3/istu nafn mii/ og em£œ//isinntigfi
/ p
ff-<-
® j
Sjafef i fanassjóD 2 £r.
~ /oœr ítónur ~
Stýrimannsskírteini Björgvins frá árinu 1930.
net strax og hann hafði nægan þrótt
til að halda á ár. Hann segist muna
að ísaveturinn mikla 1918 eða þá um
vorið hafi hann verið með rauð-
maganet, þá átta ára. Sjórinn var svo
mikil matarkista fyrir fólk að allir
reyndu að taka þátt í því að draga
björg í bú. En hvað með sumartím-
ann:
- Pabbi var í kringum útgerð fyrst
hjá Þorsteini Jónssyni suður á Dal-
víkinni og síðar með bróður sínum
Þorleifi. Þeir höfðu sína bækistöð
niðuraf Hóli í Hólsnaustum. Við
unglingamir hjálpuðum strax og við
gátum við að stokka upp og beita. í
þá daga verkaði hver sinn fisk. Það
voru verbúðir á kambinum hér með-
fram ströndinni og þar fór verkun
aflans fram. Yfir verkunarplássun-
um var loft sem sjómennimir og þeir
sem í kringum þetta vom sváfu.
Fermingarárið réðst ég síðan til út-
gerðarinnar á Erlingi sem þeir bræð-
ur áttu Friðleifur og Jóhann Jóhanns-
synir. Ég átti að vera í landi en raun-
in var sú að ég var meira og minna á
sjó og síðan upp frá því. Þeir bræður
höfðu sína útgerðarstöð á eyrunum
norðan við Brimnesá neðan við
bakkann hjá Arhóli.
Tvítugur skipstjóri
Næstu árin segist Björgvin stunda
sjó á sumrin héðan frá Dalvík, lengst
af á bát sem Sigvaldi Þorsteinsson
var skipstjóri á. Hann segist hafa far-
ið tvo vetur á vertíð suður með sjó
þegar hann var átján og nítján ára.
En þegar hann var á tuttugasta árinu
verða þáttaskil:
- Þá fór ég í skóla á Akureyri sem
Sigurður Sumarliðason hélt fyrir
nemendur sem vildu læra til skip-
stjómar. Þessi skóli gaf 60 tonna
réttindi sem vom auðvitað stór skip
á þessum tíma. Þetta var fimm mán-
aða skóli. Skólagangan hjá mér fyrir
þann tíma var eins og unglingum var
boðið upp á hér. Frá tíu ára aldri og
fram yfir fermingu gengum við í
skóla hér á Dalvík annan hvom dag.
Tryggvi Kristinsson var með skól-
ann öll árin sem ég sótti hann. En ég
lauk skipstjómamáminu á Akureyri
árið 1930 og fékk þar skírteini sem
ég varðveiti raunar enn.
Um sumarið 1930 verður Björg-
vin síðan skipstjóri á bát sem Þor-
steinn Jónsson hafði keypt frá Siglu-
firði og hét Asgrímur SI-50. Þor-
steinn átti þann bát ekki nema í tvö
ár. Eftir það var Björgvin skipstjóri á
bát frá Siglufirði eða þar hann til tek-
ur við bát hjá Þorleifi á Hóli 1934.
Byrjar í útgerð
- Já, Þorleifur bað mig að vera skip-
stjóri á báti sínum. Ég, sem var um
það bil að verða tengdasonur hans,
gat nú ekki annað en orðið við þessu.
Þar með hófst okkar samstarf sem
leiddi meðal annars til þess að við
fómm í útgerð saman og létum
byggja skip á Akureyri sem hlaut
nafnið Leifur Eiríksson. A þeim
árum, það er 1935 til 1940, fékkst
ekki leyfi fyrir innflutningi á skipum
en hins vegar ákváðu stjómvöld að
byggð yrðu 10 skip hér innanlands.
Við Þorleifur fengum eitt þessara
leyfa. Það var nú ekki mikið af pen-
ingum á þessum ámm, hvorki hjá
okkur né í landinu yfirleitt. Ríkis-
sjóður eða Ríkisábyrgðasjóður sá
um að fjármagna smíði skrokksins
en vélina þurfti maður að kaupa og
sjá fyrir sjálfur.
Björgvin segir að á ýmsu hafi
gengið við smíðina. Gunnar Jónsson
skipasmiður á Akureyri hafi ætlað
að sjá um smíðina en Kaupfélagið
seldi efnið. Gunnar hafi síðan orðið
gjaldþrota en þá hafi orðið úr að
Kaupfélagið tók smíðina að sér. En
hvemig gekk að fjármagna vélina?
- Fyrst er kannski að segja frá því
að dísilvélar vom þá nær óþekktar
hér en við höfðum mikinn áhug á að
kaupa þannig vél. Dísilvélin var dýr,
átti að kosta 12.000 krónur sem var
mikill peningur þá. Við höfðum
enga peninga sjálfir svo það var ekk-
ert að gera annað en að fara í banka
og reyna að fá lán. Ég ákvað að fara
í Útvegsbankann því nafnsins vegna
hlaut það að vera í verkahring hans
að lána í svona verkefni. En þar fékk
ég bara algjöra neitun. Nú, það var
til fárra að leita með svona stórar
fjárhæðir. Ég fór þá til Ólafs
Thorarensen bankastjóra Lands-
bankans á Akureyri. Ólaf hafði ég þá
aldrei hitt. Hann hlustar fámáll en
þolinmóður á raunir mínar þangað til
hann segir: „Björgvin, láttu vélina
koma“. Ég var bæði hissa og ánægð-
ur með þetta svar. Ég flutti öll mín
viðskipti til bankans og hef alla tíð
haldið mikilli tryggð við hann síðan
vegna þessa svars.
, Ja, þar fór hún“
Leifur Éiríksson kom til Dalvíkur í
ágúst 1939 og þar með byrjar út-
gerðarsaga Björgvins Jónssonar.
Björgvin var alltaf í samstarfi við
aðra um útgerð og verður lítillega
vikið að því síðar. En hvemig gekk
útgerð Leifs Eiríkssonar:
- Útgerðin gekk alveg þokkalega.