Norðurslóð - 27.07.1994, Qupperneq 2

2 — NORÐURSLOÐ
NORÐURSLOÐ
Útgefandi:
Rimar hf.
Ritstjórar og ábyrgðarmenrr.
Hjörleifur Hjartarson, Laugahlíð, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Framk væmdastjóri:
Sigrfður Hafstað, Tjörn. Sími 96-61555
Blaðamennska og tölvuumbrot:
Þröstur Haraldsson, Dalvík
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Grannar vegast á
Enn einu sinni ganga sjónvarpsfréttirnar fram af
okkur. Enn einu sinni slær veruleikinn við harð-
soðnustu hryllingsmyndum. Líkin hrannast upp á
árbökkunum í Rúanda og nágrannalöndum þessa
hrjáða ríkis í miðri Afríku. Þjóðin flýr ósköpin sem
eiga sér stað innan landamæranna og skapar ólýs-
anleg vandamál í nálægum héruðuin: aldrei hafa
eins margir flúið á jafnskömmum tíma og er ver-
öldin þó orðin harla vön því að hrekja fólk á flótta.
Þegar Berlínarmúrinn hrundi með eftirminni-
legum hætti fyrir fimm árum áttu margir von á að
nú myndi loksins verða hægt að skapa nýjan heim,
lausan úr viðjum þess fimbulkulda sem ríkt hafði
lengi í samskiptum ríkja austurs og vesturs, norð-
urs og suðurs. Og vissulega hefur margt gerst í kjöl-
farið, líka utan Evrópu: í Suður-Afríku er nú verið
að gera stórkostlega tilraun til að afmá kynþáttaað-
skilnaðinn og í Palestínu eru fyrstu skrefin stigin til
að sætta þjóðir Israela og Araba.
En eins og fyrri daginn bítur sagan í bælana á
okkur. í ríkjuin fyrrum Júgóslavíu Iosnaði þvílíkt
hatur úr læðingi að álfan hefur ekki upplifað annað
eins um langt skeið. Fólkið sem búið hafði saman
frá aldaöðli hóf skyndilega að rifja upp allar mis-
gjörðir nágranna sinna síðustu áratugi og aldir og
tími hefndarinnar rann upp. Og þar sannast á degi
hverjum hið fornkveðna að engin stríð eru eins
grinnn og miskunnarlaus og borgarastríð. Grannar
eru grönnum verstir má segja.
Það sannast líka í Rúanda, en þó með öðrum
hætti. Þar takast á fylkingar sem tilheyra tveim
kynþáttum eða þjóðum og voðaverkin eru hroða-
legri en hægt er að lýsa. Dauðasveitirnar virðast
leggja sig sérstaklega eftir því að fækka börnum af
andstæðum kynþætti og fréttir hafa greint frá því
að hjálparfólk og friðargæsluliðar hafi komið hóp-
um barna nauinlega undan mönnunum ineð sveðj-
urnar.
Og eins og hremmingar af mannavöldum séu
ekki nóg plága á þessu hrjáða fólki þá gýs upp kól-
era í flóttamannabúðunum og stráfellir þúsundir
manna á hverjuin degi. Viðtalið við írska hjálpar-
starfsmanninn í búðunum í Zaire sem birtist í sjón-
varpinu um helgina sagði mikla sögu. Hann var að
bugast í bókstaflegum skilningu undan því að grafa
þá látnu og hafði engan veginn undan, hvað þá að
hann gæti sinnt þeim sem eftir lifðu. Örvæntingin í
svipnum var alger. Það vantaði allt, mat, lyf, vatn,
húsaskjól og inannskap til að líkna fólkinu.
I næsta fréttatíma var greint frá því að banda-
rísk stjórnvöld hefðu rokið í að fleygja niður
súkkulaði og osti ásamt öðrum hjálpargögnum og
máttu teljast heppin að enginn yrði fyrir himna-
sendingunni.
I þessu stríði er sök Vesturlandabúa mikil. Það
fór engum sögum af miklum ófriði milli þessara
kynþátta fyrr en nýlenduveldin fóru að deila og
drottna og siga landsmönnum hverjum gegn öðr-
um. Fyrir þann sögulega arf hefur Afríka mátt þola
margt og súkkulaði og ostur nægja engan veginn til
að lækna þau sár.
Þau verða heldur ekki læknuð með hervaldi eða
sveðjum. Tíminn er besti læknirinn, að sögn, en
þegar atburðirnir á Balkanskaga eru skoðaðir efast
maður líka um það. Og hvað er þá til ráða? -ÞH
Komið grænum skógi að skrýða...
Þegar maður leggur augu og eyru
við þjóðarumræðunni, sem svo er
kölluð og ekki þarfnast skýringa
við, hlýtur maður að taka sérstak-
lega eftir einu stórmerku málefni,
sem ekki hefur spillst af snertingu
við íslenska flokkapólitík. Ég á hér
við landgræðslu og sér í lagi
eflingu og útbreiðslu skóga í okkar
kalda landi.
Þetta málefni er svo fyrirferðar-
mikið í heild sinni „á landsvísu“ í
blöðum og útvarpi að varla hefði
það nokkra minnstu þýðingu þó
reynl væri að láta heyrast hljóð úr
svo litlu horni, sem þetta héraðs-
blað er, með meginútbreiðslu sína
í innan við 2000 manna byggðar-
lagi.
Það mundi því teljast rökrétt
vilji maður á annað borð leggja
málefninu lið, að Italda sig við
heimaslóðina, þ.e. norðurslóðina.
Mikið hefur okkur Islendingum
sviðið skógleysið, á umliðnum
öldum, ekki síður okkur Svarfdæl-
um heldur en öðrum.
Guðjón Baldvinsson á Böggvis-
stöðum segir orðrétt í mikilli
ádeiluræðu á landnámshátíðinn á
Dalvík í júní 1910: „Engin ein-
asta skógarhrísla í öllum daln-
um“. Aðeins mun þetta vera ofsagt
hjá þeim ágæta kennara og hug-
sjónamanni. Ein og ein hrísla
fannst í árgljúfrum og klettum, ef
vel var að gáð, eins og hríslurnar í
Hofsárgilinu bera vott um enn í
dag. En í stórum dráttum var þó
þessi ádrepa „nakinn sannleikur".
Einmitt þá voru Svarfdælir samt
að ranka við sér í trjáræktarmálum.
Einir sér eða bundnir samtökum
fóru menn og ekki síður konur að
verða sér úti um garðplöntur af
íslensku tegundunum. birki og
ekki síður reyni, sem leyndust hér
og þar í klettum og öðrum óað-
gengilegum stöðum, t.d. í Urða-
Hrauninu. Frá þessum árum eru
líklega mjög fornleg tré af ofan-
nefndum tegundum, sem enn hjara
á einstaka bæ, t.d. í Árgerði, á Mel-
um, í Vallakirkjugarði og víðar.
Upp af þessari áhugaöldu spratt
líka fyrsti trjáreiturinn í sveitinni.
Það er „Gróðrarreiturinn", sem ný-
stofnað Unfmennafélag Svarfdæla
plantaði út, fyrst vorið I9l l. Reit-
urinn lifir enn þótt ekki sé hann
neitt yndi í sumra augum vegna
krækluvaxtar gömlu trjánna og
fleiri vankanta.
* * X X X
Langur tími er nú liðinn síðan
þessum fyrstu smásprotum af birki
og reyni og íslenskum víðitegund-
um var fyrst plantað í svarfdælska
jörð. Og tíminn hefur ekki fetað
sig fram, hvorki í þessum né öðr-
um þjóðþrifamálum. Heldur má
segja, að hann hafi fleygt sér fram í
risastökkum. Nú er ekki langt að
fara til að finna gömlu, íslensku
trén. Víðirinn er að taka völdin á
stórum svæðum þar sem búfjárbeit
hefur létt af. Lítil birkitré finnast
nú hér og þar út um hlíöar og haga,
og ástæðan er sú sama, léttara beit-
arálag allan ársins hring. Þessi
„skóggræðsla" hefur eiginlega
komið af sjálfri sér og öllum á
óvart. Jafnánægjuleg er hún fyrir
það og skal mönnum til leiðbein-
ingar bent á Grundarengjar (fyrir
neðan Jarðbrú), sem allar eru löðr-
andi af gul- og grávíði. Og sam-
svarandi aragrúa af varpfuglum:
grátittling, þresti, lóuþræl, jaðrak-
an, rjúpu, ýmsum andategundum
og grágæs, svo aðeins séu nefndar
fáar tegundir fugla - í vaxandi
stærðarröð.
En þetta var útútdúr, manni er
svo tamt að hoppa mili plönturíkis
og fuglaríkis en ætlunin var að
fjalla í þessum greinarstúf um um-
ræðuefnið landgræðsla og skóg-
rækt í Svarfaðardal.
Sem bctur fer hel'ur Eyjafjarðar-
hérað næsta lítið af alvarlegri
gróðureyðingu að segja. Hinsvegar
voru fá héruð um síðustu aldamót
jafn gereydd af fornum skógarleif-
um og var Svarfaðardalur ekki
barnanna bestur í því el'ni.
En nú er sókn hafin og sigur-
merkin sjást hvarvetna: Á mörgum
bújörðum sveilarinnar eru skóg-
ræktarsvæði, sem þegar eru farin
að setja svip á landið. Hánefs-
staðir, Hofsá, Dæli, Laugahlíð auk
Ytra-Holtsreitsins eru elst þessara
skógarreita, en á mörgum fleiri
bæjum eru skógarreinar skemmra
á veg komnar en munu opinbera
sig á allra næstu árum.
Dalvík sjálf, hinn svarfdælski
höfuðstaður, er að sínu leyti til
fyrirmyndar með trjárækt við hús
og opin svæði bæjarins. Einnig er
nú komið vel á legg fallegt og fjöl-
breytt skógarsvæði sunnan og ofan
við bæjarmörkin, skógarsvæði sem
tengt er nafni Soffaníasar Þorkels-
sonar Vestur-íslendings frá Hofsá.
Að lokum vil ég svo geta
tveggja sneiða, þar sem fornt, inn-
lent birki og víðikjarr er að mynda
samfelldan skóg. Það er Kóngs-
staðaháls í Skíðadal og skógur í
Karlsárseta og upp á dal. Þetta eru
helstu leifar þeirra skóga, sem án
efa þöktu hlíðar Svarfaðardals og
Upsastrandar í öndverðu. Slíkir
skógar munu á næstu öld j)ekja stór
svæði í okkar norrænu heima-
byggð. Jafnvel þótt sauðfjárrækt
aukist til muna. HEÞ
Innilegar þakkir til allra þeirra sem glöddu mig
meö heimsóknum, gjöfum og heillaóskum á
80 ára afmæli mínu 4. júlí síðastliðinn.
Lifið heil.
Kristín Sigurhjartardóttir
Sparisjóður Svarfdæla
Dalvík - Árskógi - Hrísey
sendir Út-Eyfirðingum og öðrum
viðskiptavinum bestu sumarkveðjur.
I hönd fer mesta ferðahelgi ársins:
Verslunarmannahelgin
Minnist hins fornkveðna að
betri er krókur en kelda
og að
gott er jafnan heilum vagni heim að aka
Starfsmönnum sínum sendir sjóðurinn bestu
kveðjur með ósk um fararheill á sjó og landi.
Hittumst öll heil að lokimii langri farsælli helgi
Sparisjóður Svarfdæla
Dalvík 61600 - Árskógi 61880 - Hrísey 61785