Norðurslóð - 28.09.1994, Side 4

Norðurslóð - 28.09.1994, Side 4
4 — NORÐURSLÓÐ Kveðja Jón Emil Stefánsson Fæddur 4. maí 1902 - Dáinn 5. september 1994 I>ann 10. september sl. var fyrsti og eini heiðursborgari Dalvíkur- bæjar til moldar borinn. Hann hét Jón Emil Stefánsson og starf- aði sem húsasmiður á Dalvík um hartnær hálfrar aldar skeið. Hús lians setja svip á bæinn og rísa þar hæst Dalvíkurkirkja, íþrótta- húsið og viðbyggingin við gamla skólann. Fyrsta húsið sem hann byggði var Hvoll þar sem hann bjó síðan. Eftir að liann fluttist á Dalbæ var Hvoli breytt í byggðasafn. Jóns var minnst á bæjarstjórnarfundi þar sem forseti bæjarstjórnar, Svanfríður Jónasdóttir, vitnaði ma. í viðtal sem birtist hér í Norðurslóð árið 1978 „þar sem hann lítur yfir farinn veg, sáttur við Guð og menn og segist hafa hlotið sem ævistarf iðn sem hann hafi líklega verið náttúraður fyrir og alltal' unnið sér til ánægju. Hann naut þess að fylgjast með og eiga svo drjúgan hlut að því að Dalvík breyttist úr fátæklegu þorpi í myndarlegan bæ, svo notuð séu hans eigin orð, en auk þess að byggja eða eiga hlut að byggingu 50 húsa á Dalvík og í SvarfaðardaL.þá var Jón veitustjóri hér á fjórða áratug og vann við að leggja fyrstu vatnsveituna. Bæjarbúar hafa sýnt aðþeir kunnu að meta uppbyggingar- og brautryðjendastörf Jóns E. Stefánssonar, en á fundi bæjarstjómar Dalvíkur þann II. september 1980 var hann kjörinn fyrsti heiðursborgari Dalvíkur." Bæjarstjórn samþykkti að taka að sér að sjá um útför Jóns og fór hún fram í Dalvíkurkirkju, sr. Svavar A. Jónsson jarðsöng. Hinn 10. september síðastliðinn var Jón Etnil Stefánsson, trésmiður og heiðursborgari Dalvíkur, best þekktur sem Jonni í Hvoli, jarð- settur frá Dalvíkurkirkju að við- stöddu fjölmenni. Trúlega hefur enginn maður sett meiri svip á Dalvíkurbæ en Jonni, bæði sem eftirminnilegur persónulciki og með verkum sín- um: byggingum, bæði stórum og smáum. Eg kynntist Jonna sem strákur heima á Jarðbrú, en þau kynni áttu eftir að verða enn nánari þegar ég vann á sumrum í vinnuflokki hans að byggingum á Dalvík, í Svarf- aðardal og raunar einnig utansveit- ar, þá nemi við Menntaskólann á Akureyri. Margt kentur í hugann er ég hugsa til Jonna nú, þegar hann er allur, og fæst af því kemst hér á blað. Efst í huga mér er þakklæti fyrir að hafa átt þess kost að kynn- ast honum, bæði sem yfirmanni og utan vinnu. Jonni var góður verk- stjóri Ijörugra stráka, sem á stund- um voru dálítið óstýrilátir og há- vaðasamir og höfðu í frammi ýmis prakkarastrik. Þeim reiddist hann aldrei, - þótt mér finnist nú, þegar ég lít til baka, full ástæða til. Eg minnist |ress til dæmis þegar við vorum að líma texplötur upp í loft Dalvíkurskóla að ég setti lím á tröppuna þar sem Jonni sat við verk sitt. Ekki tók hann eftir því þegar hann fór niður, en límið sat í buxunum hans. Eg bjó þá hjá hon- um í Hvoli, þar sem sú mæta kona, María Sigurjónsdóttir, var ráðs- kona hans. Þar var ég líka í fæði og ekki get ég neitað því að ég beið ress með nokkurri eftirvæntingu að Jonni stæði upp frá borðum. Ekki er að orðlengja það að þegar Jonni stóð upp fylgdi stóllinn með, límdur við sitjandann á honum. Það mun hafa verið auðséð á svipnum á mér að eitthvað vissi ég um ástæðuna, en hið eina sem Jonni sagði var: „Er þetta eftir þig, Hænsnó?" og hló við, en því nafni nefndi hann mig oftast. - Hænsa- Þóris saga hafði fyrir stuttu verið lesin í útvarpi og nærtækt var að tengja mig þessum forna nafna mínum. Það var gott að vinna með þeim félögunum, Jonna, Tona Sigur- jóns, Sveini í Efstakoti og Bjössa frá Hóli. Þeir urðu allir meira og minna fyrir hrekkjum okkar strák- anna, og ekki man ég til þess að við þægjum skammir að launum, hvort heldur við negldunt rand- saumaða skó Tona við stillansinn án þess hann tæki eftir eða ríg- negldum kaffitösku Sveins við uppsláttinn svo liann var óratíma að losa hana. Jonni hafði gott lag á að halda okkur að verki og verkstjórn hans var okkur góður skóli. Hjá honum lærði ég síst minna en í skólanum, þótt á öðrum nótum væri, því hann lét okkur bera ábyrgð á verkum okkar, þótt hann liti eftir því að allt væri í lagi. I flokki hans voru gjarna skóla- strákar, sent voru að vinna fyrir skólakostnaði næsta vetrar, en einnig aðrir, sem ekki síður voru sprelligosar og fundvísir á prakk- arastrik en hafa nú lagt allt slíkt á hilluna og eru ráðsettir borgarar, bæði innan lands og utan. Eg býst við að hugur Jonna hafi staðið til frekara náms en hann átli kost á og því hafi liann viljað greiða götu námsmanna með því að taka þá í vinnuflokkinn sinn. Hann lét okkur skólastrákana jafn- an í sérstök verk, sem drýgðu tekj- urnar, til dæmis við að hreinsa skolpræsi í næturvinnu. Hann var þá veitustjóri á Dalvík og þurfti að sjá um allar aðveitu- og fráveitu- lagnir. Skolpræsahreinsunin var auðvitað engin óskavinna, en laun- in fyrir hana komu sér vel og það vissi Jonni. Addi bróðir hans var þá gjarna með í verki og oft var glatt á hjalla „í skolpinu", því Addi var glettinn eins og Jonni og hafði gaman af uppátækjum okkar. Af ofanrituðu má ætla að Jonni hafi verið einkar lundgóður maður, og víst var hann það. Eg man varla eftir að hann hafi skipt skapi. Þó varð okkur einu sinni eilítið sund- urorða út af því að hann lánaði ntig, og raunar fleiri stráka, í síld- arvinnu að okkurforspurðum. Eitt- hvað snuggaðist í mér og við yrt- um ekki Itvor á annan lengi dags. Við vorum þá að vinna að hús- byggingu sem ég held að Jonni hafi talið með þeim erfiðari: fisk- verkunarhús Aðalsteins Loftsson- ar. Húsið er á tveimur hæðum og steypt plata milli hæða, gríðarlega járnbent og með steyptum bitum járnbentum í plötu svo hólf verða milli. A einum stað þurfti að klippa gat í járnalögnina fyrir op inilli hæða. Við strákamir vorum orðnir slíkir „sérfræðingar" Jonna í jáma- lögnum að hann treysti okkur fyrir lögnum eftir teikningum. Það var því raunar okkar verk að klippa gatið, en þar sem stirð voru sam- skiptin milli stráka og meistara yrti Jonni ekki á okkur en tók sjálfur að klippa og kepptist við. Sem gatið er komið verður honum litið á teikninguna og sér þá að það er í röngu hólfi. Þá sagði Jonni, sem lengi var í minnum haft: „Hana, æi, Hænsnó, komdu og hjálpaðu mér!“ Þar með var ísinn brotinn og allt ósamkomulag gleymt. Við bættum svo gatið í sameiningu og klipptum nýtt á réttum stað. Fjölmörg íbúðarhús á Dalvik og stærri byggingar eru verk Jonna og flokks hans. Auk fyrmefnds fisk- verkunarhúss má nefna Dalvíkur- kirkju og íþróttahúsið/Víkurröst. Bæði þessi hús voru erfið í bygg- ingu, en þeim skilaði Jonni með sóma eins og hans var von og vísa. I Svarfaðardal byggði Jonni mörg íbúðar- og útihús og einnig heimavistarskólann á Húsabakka. Þar bjó vinnuflokkurinn í tjöldum þegar eldra húsið var byggt og oft var þar glatt á hjalla að loknum vinnudegi - og raunar í vinnunni líka. Eg var þá stráklingur heima á Jarðbrú og það var ekki laust við að ég öfundaði þá sem unnu á Húsabakkanum og varð oft litið úteftir þegar við vorum að heyja á Sléttunum, norðurtúninu á Jarð- brú. Jonni vann einnig að byggingu liins nýstárlega húss Gunnars Gunnarssonar, rithöfundar, á Skriðuklaustri, og rifjaði gjarna upp minningar þaðan. Sent ég sat í kirkjunni við útför Jonna riijuðust upp fyrir mér ýnris atvik frá byggingu hennar, til dæntis þegar við vorum að korna altaristöflunni fyrir. Hún var býsna þung og erfið í vöfum og ég held okkur hafi hrokkið orð af munni, sem ekki hæfa slíkum stað, hvað ég vona blessað almættið hafi nSparisjóður Svarfdæla Dalvík - Árskógi - Hrísey sendir Út-Eyfirðingum til sjós og lands bestu kveðjur og þakkir fyrir traust viðskipti á sumri því sem senn er liðið í aldanna skaut Nú er komið hrímkalt haust og horfin sumarblíða en sjá Sparisjóðnum eru engin árstíða- skipti, þar er jafnan hlýju að mæta Viðskiptavinir, gerið svo vel að ganga í bæinn! Sparisjóður Svarfdæla Dalvík 61600 - Árskógi 61880 - Hrísey 61785 löngu fyrirgefið. En upp fór hún og ég veit ekki hvort hún hefur verið tekin niður síðan. Jonni var víkingur til verka, metnaðarfullur, útsjónarsamur og verklaginn. Hann fékk þrátt fyrir allt ekki fullnægt athafnaþörf sinni til fulls með stórbyggingum á Dal- vík og í Svarfaðardal. Brúasmíði - stórbrúasmíði - var draumur hans. Þegar hann fór eitt sinn með vinnuflokkinn í skemmtiferð aust- ur í Herðubreiðarlindir hafði hann orð á því, þegar við fórum yfir brýrnar á Jökulsá á Fjöllunt, að gantan hefði nú verið að byggja þær þessar. Hann hefði verið í ess- inu sínu við smíði stórbrúnna á hringveginum yfir stórárnar sunn- an jökla, eða annarra, enn stærri. Skoðanir hafði Jonni fastmót- aðar á flestu því sem bar á góma í samræðum, en einsýnn var hann ekki. Þegar bygging safnaðar- heimilis við Dalvfkurkirkju var ákveðin, hygg ég að Jonni ltafi verið vantrúaður á að slík viðbygg- ing við kirkjuna gæti farið vel. Þegar honurn voru sýndar teikn- ingar skipti hann þó um skoðun og þótti vænt um þegar hann var feng- inn til að taka fyrstu skóflustung- una að því húsi. Hann hafði orð á því við mig eitt sinn þegar ég leit inn til hans í Dalbæ, að vel færi safnaðarheimilið við kirkjuna. Jonni var skemmtilegur sögu- maður og hafði glöggt auga fyrir því spaugilega. Hann sagði okkur margar sögur af ýmsum Dalvík- ingunt, lífs og liðnum, og hermdi þá gjaman eftir þeim. Allt var það græskulaust og gaman höfðum við af - og hann h'ka, sem og hinir smiðimir. Það var engin lognmolla yfir vinnuflokki Jonna, en verkin gengu vel, krydduð gáska og hrekkjum. Lífið var Jonna enginn dans á rósum. Konu sína, Fanneyju Stef- aníu Bergsdóttur frá Hofsá og barn þeirra, missti Jonni eftir stutta sambúð. Hann kvæntist ekki aftur, en fékk sem ráðskonu Maríu Sig- urjónsdóttur, sem áður er getið. Hún stóð myndarlega fyrir heimil- inu meðan bæði héldu heilsu. Síð- ustu árin var Jonni í Dalbæ, og þar býr María nú, öldruð orðin en vel em. Stefán, faðir Jonna, bjó hjá þeim í Hvoli þar til hann dó. Þar ólst einnig upp fósturdóttir Jonna, Elín Skarpéðinsdóttir. Nú hýsir Hvoll stórmerkt byggðasafn þar sem getur að líta muni bæði úr Svarfaðardal og af Dalvík. Jonni seldi húsið til þess brúks, og hefi ég fyrir satt að verð- ið hafi ekki verið ýkja hátt. Síðustu árin var heilsa Jonna tekin að bila og sjónin döpur svo Itann gat ekki lesið, en tengdason- ur hans, Gylfi Björnsson, las inn á segulband bækur og blaðagreinar, honum til skemmtunar og fróð- leiks. Jonni fylgdist því vel með fréttum og það var honum mikils virði. Mér er ntinningin um Jonna kær og er forsjóninni þakklátur fyrir að hafa fengið að vera honum um stund samferða á lífsleiðinni. Við hjónin sendum þeim sem hon- um standa næst innilegar samúðar- kveðjur. Þórir Jónsson frá Jarðbrú

x

Norðurslóð

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðurslóð
https://timarit.is/publication/1253

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.