Fréttablaðið - 13.11.2017, Blaðsíða 11

Bókabúð Forlagsins | Fiskislóð 39 | Opið alla virka daga 10–18 | laugardaga 11–15 | www.forlagid.is
LANDSINS MESTA ÚRVAL BÓKA
L Y G I L E G
LÍFSREYNSLUSAGA
Sönn saga um gleði og
glatað sakleysi
Jón Gnarr skrifar sögu
konu sinnar, Jógu
„Einstök saga af sjálfstæðri
stúlku. Hin unga Jóga er bæði
Lína Langsokkur og Salka
Valka – og svo miklu meira.“
Auður Jónsdóttir, rithöfundur
Meðal verkefna nýs Alþingis og næstu ríkisstjórnar verður að byggja upp
traust í samfélaginu. Ein forsenda
trausts er að menn segi deili á sér.
Þetta á við í viðskiptalífinu ekki
síður en í daglegum samskiptum
manna.
Íslendingar eru aðilar að alþjóð-
legu ríkjasamstarfi Financial action
task force um aðgerðir gegn pen-
ingaþvætti o.fl., en í því felst m.a.
að upplýsa beri um endanlegt
eignarhald lögaðila.1) En Ísland fær
þá umsögn að þessi skuldbinding
sé aðeins uppfyllt að hluta til (e.
„partially compliant“).1,2)
Átakanleg mynd af ástandi þess-
ara mála hefur verið að birtast
almenningi í fjölmiðlum, vegna
gagnaleka um huldufélög í skatta-
skjólum. Þær upplýsingar gefa bæði
tilefni og tækifæri til að færa þessi
mál til betri vegar. Fjölmiðlar hafa
þar mikilvægu hlutverki að gegna,
með því að leita svara og upplýsa
um eðli þessara mála og að styðja
við frjálsa og gagnrýna umræðu um
þau.
Bankar munu hafa stofnað til
fjölda eignarhaldsfélaga fyrir hönd
viðskiptavina sinna á aflandssvæð-
um, þar sem enginn virðist hafa átt
að geta vitað hver stæði á bak við
þau. Ráðherrar í ríkisstjórn Íslands
eru meðal þeirra sem hafa borið að
hafa fengið slíka þjónustu.3) Þar sem
fjármálastofnanir eru háðar starfs-
leyfi stjórnvalda, þurfa að fara að
íslenskum lögum og sæta eftirliti
Fjármálaeftirlitsins, ætti stjórn-
völdum að vera í lófa lagið að koma
þessum málum í lag. Leita ætti eftir
samstarfi um það við greinina, enda
mjög í hennar eigin þágu að byggja
upp traust almennings til fjármála-
fyrirtækja.
Þá virðist dulið eignarhald vera
mikil lenska í viðskiptalífinu.
Ákvæði ýmissa laga sem gilda um
viðskiptalífið virðast haldlítil á
meðan hægt er að dylja eignarhald;
s.s. ákvæði skattalaga, samkeppnis-
laga og laga gegn hringamyndun
eða innherjaviðskiptum. Svo virðist
sem berja þurfi í einhverja bresti í
lagaumhverfinu, s.s. í lögum um
eignarhaldsfélög. Með því að fullt
gagnsæi ríkti um eignarhald yrðu
aðilar markaðarins jafnir fyrir
slíkum lögum í reynd.
Opinberir aðilar munu jafnvel
hafa stofnað og átt í viðskiptum
við huldufélög á aflandssvæðum.
Það ættu að vera hæg heimatökin
fyrir stjórnvöld að setja sjálfum sér
og þeim stofnunum sem undir þau
heyra þá reglu að eiga ekki í slíkum
viðskiptum.
Loks hefur sumu venjulegu fólki
sem á peninga verið talin trú um að
réttmæt eign þess sé best geymd og
varin í skattaskjóli. Jafnvel þó svo
að þeir peningar verði þá lagalega
séð ekki í eigu viðkomandi, heldur
umrædds félags.4) (–„Peningarnir
eiga sig sjálfir“). Nokkuð virðist vera
um slíka tilhögun hér á landi.
Farvegur fyrir spillingu
Í fræðilegri úttekt Cooley og Sharm-
an2) er því lýst hvernig dulið eignar-
hald er ásamt fleiru farvegur fyrir
spillingu og peningaþvætti víða
um heim. Einnig hvernig aðilar í
bankastarfsemi, endurskoðun, fast-
eignasölu o.fl. löglegum og virtum
greinum hjálpa viðskiptavinum
sínum að dyljast og skaffa lagalega
staðgengla í þeirra stað, í því skyni
að veita þeim skjól frá eftirlits- og
löggæslustofnunum. Viðmælendur
höfundanna við eftirlits- og lög-
gæslustofnanir voru flestir á því að
sýndarfyrirtæki (e. shell companies)
með duldu eignarhaldi væru stærsta
hindrunin í viðureign þeirra við
alþjóðleg efnahagsbrot.2)
Samtökin Global witness hafa
um margt verið brautryðjendur í að
opna umræðuna um dulið eignar-
hald og andæfa því,5) en fleiri hafa
lagt þeirri baráttu lið. Skilningur
hefur vaxið og vitund aukist um
hvað við er að eiga. Og mikilvæg
skref hafa verið stigin til að stemma
stigu við duldu eignarhaldi, bæði í
löggjöf einstakra ríkja og í alþjóða-
samstarfi.
Það væri verðugt verkefni fyrir
Alþingi og næstu ríkisstjórn að hafa
forystu um að koma þessum málum
í lag. Hvernig væri að grunnur yrði
lagður að því í stjórnarsáttmála
næstu ríkisstjórnar, að losa samfélag
okkar undan þeirri meinsemd sem
dulið eignarhald er?
Heimildir
1) Heimasíða The Financial
Action Task Force (FATF)
http://www.fatf-gafi.org
2) Alexander Cooley, Jason C.
Sharman : Transnational Corrup-
tion and the Globalized Indivi-
dual Perspectives on Politics
(gefið út af APSA, Americal Polit-
ical Science Assocition) Volume
15, Issue 3 September 2017 , pp.
732-753 Published online: 18 Aug-
ust 2017 https ://doi .org /10.1017/
S1537592717000 937
3) Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son: Málalok. Vísir 2.10.2017 http://
www.visir.is/g/2017171009926
4) The Perfect Offshore Asset
Protecion Plan Structure - Belize
Trust, LLC w/ Offshore Bank Account
https ://www.youtube.co m/ watch?
v=DHNHas rOqdE&feature=y ou
tu.be
5) Charmian Gooch: My wish:
to launch a new era of openness in
business https://www.ted.com/talks/
charmian_gooch_ my_wish_to_launc
h_a_new_e ra_of_ope nness_in_bus-
iness
Meinsemdin dulið eignarhald
Sigurður
Magnason
læknir
S k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 11M Á n u D A G u R 1 3 . n ó v e M B e R 2 0 1 7
1
3
-1
1
-2
0
1
7
0
4
:4
0
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
E
3
2
-3
3
7
C
1
E
3
2
-3
2
4
0
1
E
3
2
-3
1
0
4
1
E
3
2
-2
F
C
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
4
8
s
_
1
2
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K