Fréttablaðið - 23.11.2017, Blaðsíða 20

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
Veruleg
fjártjónshætta
blasti við.
Íslensk stjórnvöld skrifuðu undir Samning Sam-einuðu þjóðanna um líffræðilegan fjölbreytileika árið 1992. Hluti þeirrar íslensku náttúru sem fellur undir
ramma hans eru húsdýrakynin sem bárust hingað með
landnámsmönnum fyrir meira en þúsund árum; geitin,
kýrin, sauðféð, forystuféð og íslenski hesturinn.
Einstæðir og viðkvæmir stofnar
Það er alþjóðlega viðurkennt að íslensku húsdýrakyn-
in sem hafa lifað hér í einangrun eru einstök og framlag
þeirra til erfðafræðilegs fjölbreytileika í veröldinni er
ómetanlegt. Þau hafa aldrei komist í tæri við bróður-
part þeirra sjúkdóma sem herja á dýr annars staðar og
eru því mjög viðkvæm. Einungis 15% þeirra 119 dýra-
sjúkdóma sem Alþjóðadýraheilbrigðisstofnunin (OIE)
fylgist með hafa fundist hér. Um 75% þessara sjúk-
dóma er hins vegar að finna á meginlandi Evrópu.
Árið 2016 brutust fyrrnefndir sjúkdómar 5.595
sinnum út í Evrópu (e. outbreaks). Eitt tilfelli greindist
á Íslandi það ár. Dýrasjúkdómar breiðast út með
ýmsum hætti en innflutningur á hráu kjöti er einn
af þeim þáttum sem auka áhættuna. Við Íslendingar
höfum brugðist við með innflutningsbanni og erum
þar í hópi eyríkja eins og t.d. Nýja-Sjálands sem taka
mjög hart á áhættuþáttum vegna dýrasjúkdóma. Bæði
ríki hafa gert sér grein fyrir því að nýir sjúkdómar geta
haft mjög alvarleg áhrif á einangraða og viðkvæma
dýrastofna.
Verðmæti komandi kynslóða
Kæruleysi getur haft óafturkræf áhrif á náttúru, samfélög
og efnahag. Hættan er raunveruleg en síðustu hundrað
ár hafa um eitt þúsund húsdýrastofnar dáið út sam-
kvæmt Matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna. Sumir
vegna sjúkdóma sem bárust með innflutningi á dýrum
eða dýraafurðum. Hverfi dýrategundir verður það ekki
tekið til baka. Íslensk náttúra, menningarlandslag og líf-
fræðilegur fjölbreytileiki eru raunveruleg verðmæti sem
ekki ætti að spila með. Skammsýni má ekki koma í veg
fyrir að við getum skilað einstæðri náttúru og erfðaauð-
lind Íslands til komandi kynslóða.
Óafturkræf náttúruspjöll
Svavar
Halldórsson
framkvæmda-
stjóri Markaðs-
ráðs kindakjöts
og Icelandic
lamb
Dýrasjúk-
dómar
breiðast út
með ýmsum
hætti en
innflutning-
ur á hráu
kjöti er einn
af þeim
þáttum sem
auka áhætt-
una.
Á síðustu árum hafa fyrrverandi stjórn-endur fallinna fjármálafyrirtækja verið dæmdir fyrir umboðssvik vegna óábyrgra lánveitinga fyrir hrunið.Umboðssvik eru hegningarlagabrot og koma fram í auðgunarbrotakafla laganna.
Brotið felst í því að maður sem hefur aðstöðu á hendi,
þannig að annar aðili verði bundinn af ráðstöfun hans,
misnotar þessa aðstöðu og samfara þessari misnotkun
er veruleg fjártjónshætta. Það er eingöngu hægt að refsa
mönnum fyrir brot gegn ákvæðum í auðgunarbrotakafla
hegningarlaga ef brotin eru framin í auðgunarskyni.
Jónatan Þórmundsson segir í fræðigrein sinni um
umboðssvik frá 2007 að það sé „fortakslaust“ skilyrði
að sýna þurfi fram á auðgunarásetning ef sakfella eigi
mann fyrir umboðssvik. Þrátt fyrir kröfu laganna sjálfra
um auðgunarásetning og afstöðu fræðimannsins hefur
lögskýring Hæstaréttar Íslands á umboðssvikum verið
fljótandi.
Í Exeter-málinu (Hrd. 442/2011) var sakfellt fyrir
umboðssvik. Ekki er fjallað sérstaklega um auðgunar-
ásetning í forsendum Hæstaréttar en í málinu nutu
ákærðu hins vegar fjárvinnings af broti því þeir losnuðu
undan persónulegum ábyrgðum vegna lánveitingar.
Í Vafningsmáli (Hrd. 88/2013) var líka ákært vegna
lánveitingar. Þar var talið að skilyrðum um misnotkun
aðstöðu og auðgunarásetning væri fullnægt. Hins vegar
ekki talið sannað að veruleg fjártjónshætta væri fyrir
hendi og því sýknað. Í dómi Hæstaréttar í Imon-mál-
inu (Hrd. 456/2014) var sakfellt fyrir umboðssvik en í
dómnum segir: „Hlutu ákærðu að hafa gert sér grein fyrir
að með því að veita lán á þessum forsendum við þær
aðstæður, sem ríktu á fjármála- og verðbréfamörkuðum
á þessum tíma og lýst hefur verið að framan, væru þau
að víkja á freklegan hátt frá því sem af þeim var krafist í
störfum þeirra fyrir Landsbanka Íslands hf. Með því móti
misnotuðu þau aðstöðu sína.“ Síðan fjallar Hæstiréttur
um skilyrðið um auðgunarásetning en segir: „Nægir í
því sambandi að sýnt sé fram á að háttsemin hafi valdið
verulegri fjártjónshættu fyrir þann sem bundinn varð
af henni.“ Hér virðist Hæstiréttur ganga út frá því að
veruleg fjártjónshætta dugi. Ekki verður annað séð en
að þarna hafi rétturinn slakað á kröfunni um auðgunar-
ásetning.
Morgunblaðið birti á laugardag samtal Davíðs Odds-
sonar og Geirs H. Haarde frá 6. október 2008 þegar tekin
var ákvörðun um að lána Kaupþingi banka 500 milljónir
evra. Fram kemur að Davíð hafi vitað að peningarnir
sem stóð til að lána myndu tapast. „Ég býst við því að við
fáum ekki þessa peninga til baka,“ sagði Davíð. Þarna
var ákveðið að lána nær allan tiltækan gjaldeyrisforða
íslenska ríkisins, þótt menn teldu öruggt að peningarnir
myndu tapast, gegn veði í dönskum banka á tímum
alþjóðlegrar fjármálakreppu. Veruleg fjártjónshætta
blasti við.
Héraðssaksóknari skoðaði útprentun af símtalinu á
sínum tíma og taldi ekki ástæðu til að aðhafast. Annað
hvort er lögskýring Hæstaréttar Íslands á umboðssvikum
röng eða það skiptir máli hver á í hlut þegar héraðssak-
sóknari tekur ákvörðun um saksókn efnahagsbrota. Sitt
er hvað Jón og séra Jón.
Umboðssvik
Atvinnuleitendur
Nú styttist væntanlega í að ný
ríkisstjórn taki til starfa og þá
þurfa þeir ráðherrar sem ekki
hlutu kjör á Alþingi að fara að
huga að því hvað þeir vilja gera
í framhaldinu. Það sama á við
um aðstoðarmenn þeirra. Sumir
eru alveg rólegir en aðrir eru
farnir að horfa meira fram á við.
Þannig mátti til dæmis sjá að
Þorbjörg Sigríður Gunnlaugs-
dóttir, aðstoðarmaður Þorsteins
Víglundssonar, var á meðal
umsækjenda um stöður saksókn-
ara hjá Ríkissaksóknara sem
auglýstar voru á dögunum. Hinn
aðstoðarmaður Þorsteins, Karl
Pétur Jónsson, hefur nú sótt um
starf skrifstofustjóra menningar-
mála hjá Reykjavíkurborg. Þor-
steinn virðist hins vegar sjálfur
vera farinn að búa sig undir starf
stjórnarandstöðuþingmanns.
Nýr formaður
En það eru fleiri stjórnmála-
menn en ráðherrar og pólitískir
ráðgjafar þeirra sem eru að
yfirgefa pósta sína þessa dagana.
Ilmur Kristjánsdóttir, for-
maður velferðarráðs Reykja-
víkurborgar, hefur ákveðið að
draga sig í hlé frá störfum og í
hennar stað verður Elín Oddný
Sigurðardóttir formaður. Gerð
sjónvarpsþáttanna Ófærð 2
stendur yfir og á óskipta athygli
Ilmar, sem er eins og flestir vita
ekki bara stjórnmálamaður
heldur líka afbragðs leikkona.
jonhakon@frettabladid.is
2 3 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 F I m m T U D A G U r20 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð
SKOÐUN
2
3
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:2
0
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
4
D
-6
C
C
4
1
E
4
D
-6
B
8
8
1
E
4
D
-6
A
4
C
1
E
4
D
-6
9
1
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
7
2
s
_
2
2
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K