Morgunblaðið - 21.08.2017, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. ÁGÚST 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Katrín Jak-obsdóttir,formaður
VG, flutti ræðu á
flokksráðsfundi um
helgina og fór vítt
yfir hið pólitíska
svið. Þar var fátt
sem kom á óvart, sennilega helst
það að Katrín upplýsti að hún
hefði verið fylgjandi hvalveiðum
þegar hún var ellefu ára gömul.
Katrín hamraði mjög á and-
stöðu sinni gegn einkarekstri og
lét fá svið mannlífsins undan-
skilin í þeirri umfjöllun. Engum
sem les ræðu Katrínar dylst að
hún telur stórvarasamt að einka-
aðilar komi nærri rekstri fyr-
irtækja. Þá er ljóst að hún sér
samsæri auðvaldsins í hverju
horni, til að mynda í því að illa
innrættar hægristjórnir haldi
opinberum rekstri í fjárhagslegri
spennitreyju til að geta þvingað í
gegn einkarekstur á sviðum þar
sem hið opinbera hafi brugðist!
Þá er hún eindreginn tals-
maður hærri skatta og saknar
þess bersýnilega að Jóhanna og
Steingrímur skuli hafa misst um-
boðið til að halda áfram á skatta-
hækkunarbrautinni. Og hún er,
eins og forverar hennar í forystu
vinstrihreyfingarinnar síðustu
öldina eða svo, sannfærð um gildi
stéttarbaráttu til þjóðfélags-
umbóta og telur að réttlætið hafi
sjaldan náðst fyrr en eftir „langa
og stranga verkalýðsbaráttu“.
En hún er ekki bara í forneskj-
unni, hún víkur líka að flótta-
mannavandanum sem dynur á
Evrópu þessi miss-
erin. Af honum
dregur hún sér-
kennilegar álykt-
anir. Hún segir
öfgahreyfingar sem
ali á ótta við „út-
lendinga og ólíka
menningarheima“ hafa vaxið
undanfarin ár. Og hún segir að
hér á landi megi „sjá sömu orð-
ræðu þar sem reynt hefur verið
að stilla upp fátæku fólki og hæl-
isleitendum sem andstæðingum
sem berjist um þær krónur sem
eru til í kassanum“.
Katrín neitar með öðrum orð-
um að viðurkenna að óheftur
flóttamannastraumur, jafnvel frá
löndum þar sem ekkert bjátar á,
leggi fjárhagslegar byrðar á
þjóðir sem fyrir verða. Óraun-
sætt tal af þessu tagi gerir minna
en ekkert gagn því að vandinn er
fyrir hendi og milljarðar króna
sem fara til flóttamanna verða
ekki nýttir í annað. Í Frankfurt-
er Allgemeine Zeitung var til að
mynda um helgina fjallað um
þennan vanda í Þýskalandi, en
þar eru sveitarfélög víða að slig-
ast undan kostnaðinum. Blaða-
manni FAZ datt bersýnilega ekki
í hug að efnisleg umfjöllun af því
tagi væri ámælisverð.
Þó að formaður vinstri grænna
slái um sig með slagorðum úr for-
tíðinni dugar það ekki nema ef til
vill til að fá klapp á flokksráðs-
fundi. Alvörustjórnmálamenn
verða að treysta sér í alvöru um-
ræður, líka um erfið og viðkvæm
mál.
Formaður VG er
fastur á villigötum
fortíðar og
óraunsæis}
Furðutal
Á mbl.is var sagtfrá því í gær
að fram hefði komið
á blaðamannafundi
Stefan Löfven, for-
sætisráðherra Sví-
þjóðar, og dómsmálaráðherra
landsins að fjárframlög til lög-
reglunnar skyldu hækkuð veru-
lega. Og það kom fram skýring
á þessu óvænta örlæti í þessa
átt. Löfven hafði sagt að um
væri að ræða viðleitni til að
auka öryggi vegna nýlegra skot-
árása víða um landið:
„Þetta skapar hræðilegt óör-
yggi fyrir fólk í þessum íbúðar-
hverfum. Það er ekki ásætt-
anlegt, við verðum að takast á
við vandann rétt,“ sagði for-
sætisráðherrann. Bætti hann
við að margar sakamálarann-
sóknir væru felldar niður og á
sumum stöðum furðaði fólk sig
á því ef lögreglan kæmi yfir höf-
uð ef það hringdi.“ Það er dap-
urlegt að forsætisráðherra nor-
ræns réttarríkis þurfi að lýsa
öryggismálum lands síns með
þessum hætti.
Nýverið nefndi Trump forseti
ástandið í Svíþjóð og fóru þá
sænsk yfirvöld og fjölmiðlar
víða á límingunum og fordæmdu
forsetann. Nú er vitað að
ástandið er mun lakara en hann
tæpti á.
Gústaf A. Skúla-
son sagði í bloggi
sínu í liðinni viku:
„… skotárás var
gerð í Vallentuna
norðaustur af Stokkhólmi. Sl.
þriðjudag voru 5 skotárásir
sama sólarhringinn í Svíþjóð.
Einn drepinn í skotárás í Öst-
berga suður af Stokkhólmi og
annar særður og er á sjúkra-
húsi. Lögreglan kölluð út til að
verja starfsfólk sjúkrahússins
vegna árásar 40 manna hóps á
sjúkrahúsið. Skotárásir í Lin-
köping, Eskilstuna og Skarp-
näck suður af Stokkhólmi. Lög-
reglan kölluð til að stöðva
barsmíðar og slagsmál við fé-
lagsmálastofnun í Hultsfred.
Svo kom miðvikudagur með
réttarhöldum yfir 50 ára göml-
um manni sem drap annan
mann með skærum sem hann
stakk mörgum sinnum í háls
hins myrta. Hinn myrti elskaði
dætur sínar tvær og neitaði að
myrða þær vegna lauslætis
þeirra að taka í hendur stráka á
sama aldri. Skotárás í Hels-
ingborg, einn særður á sjúkra-
hús. Skotárás í Stokkhólmi í
íbúðarhverfi.“
Ekkert af þessu rataði í
íslenskar fréttir!
Það sem hætt er að
þykja fréttir segir
því stærri sögu}
Löfven dómharðari en Trump
R
annsóknir á kannabisneyslu sem
sýna skaðsemi hennar hafa
hrannast upp við sjóndeild-
arhringinn síðustu árin, sér-
staklega hvað varðar andlega
heilsu. Með hverri nýrri rannsókn koma fram
ný atriði og það síhallar á kannabis, afleiðing-
arnar eru miklu alvarlegri en nokkurn óraði
fyrir. Enn sem komið er er þó stór hópur sem
þykist hafa meira hyggjuvit en vísindin og
„peppa“ smá hassreykingar eins og íslenskur
rappari komst að orði í viðtali á dögunum.
Persónulega hef ég, líkt og svo margir, séð
þetta sem vísindarannsóknir segja einmitt að
kannabisneysla geri; séð einstaklinga missa
námshæfni, missa frumkvæði og fram-
kvæmdagetu og verð því nokkuð vonsvikin yf-
ir svona tali. Ég hef líka fylgst með fólki veikj-
ast alvarlega á geði eftir að hafa notað
kannabis um lengri tíma. Að ógleymdu því að enda í
harðari efnum. Ég hef áður skrifað um þetta og tilgang-
urinn er ekki að taka annan hring á það sama heldur
langar mig að benda á niðurstöður mjög merkilegra
rannsókna sem greint var frá í vikunni.
Hingað til hefur staðið svolítið sterkur hringur í kring-
um kannabis sem verkjalyf, sérstaklega vestanhafs.
Bæði fyrir sjúklinga með króníska líkamlega verki og
svo við andlegri vanlíðan eftir áföll, þar sem sjúklingar
með áfallastreituröskun hafa notað kannabis.
Nýjustu fréttir benda til að það sé alvarlega van-
hugsað að nýta maríjúana sem meðferð-
arúrræði.
Breska Business Indsider greindi í vikunni
frá tveimur rannsóknum sem leiða í ljós að
meirihluti þeirra rannsókna, sem hefur hing-
að til verið byggt á til að koma maríjúana inn
í heilbrigðisþjónustuna, sé verulega gallaður.
Í þeim séu svo litlar sannanir fyrir jákvæðum
áhrifum á heilsu sjúklinga að sú vinna sé í
raun og veru eftir; að framkvæma vandaðar
alvörurannsóknir til að hægt sé að mæla með
þessu úrræði við verkjum og áfallastreitu-
röskun, nú eða ráða frá því.
Það er hópur vísindamanna við Veterans
Health Adiministration, sem er eitt stærsta
samþætta heilbrigðiskerfi Bandaríkjanna
sem stendur að baki þessum rannsóknum en
farið var í gegnum 27 fyrri rannsóknir sem
gerðar hafa verið á maríjúana í læknis-
fræðilegum tilgangi og engin þeirra reyndist skotheld.
Kannabis í lækningaskyni er löglegt í 28 ríkjum
Bandaríkjanna. Vísindamenn ytra segja að brýn þörf sé
á því að rannsaka hvort of geyst hafi verið farið í að leyfa
efnið á þessum forsendum. Þetta er svo sem það sama og
hefur verið að bent á í þessari umræðu hér heima, að
flestar rannsóknir á kannabis í læknisfræðilegum til-
gangi sýni ekki fram á nægilega gagnsemi. Það er von-
andi að í bígerð séu betri og dýpri rannsóknir svo hægt
sé að fá áreiðanlegri niðurstöður.
julia@mbl.is
Júlía Margrét
Alexand-
ersdóttir
Pistill
Lögleiðing á lélegum forsendum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Arnar Þór Ingólfsson
athi@mbl.is
Aðsókn að kennaranámi viðHáskóla Íslands eykst ámilli ára og munu alls 166nemendur hefja grunn-
nám til kennsluréttinda í leik- og
grunnskólum nú í haust. Þá munu
42 hefja grunnnám við Háskólann á
Akureyri. Ásóknin í kennaranám er
þó ekki nægileg og við blasir að
skortur verði á menntuðum kenn-
urum á næstu árum, þar sem marg-
ir innan stéttarinnar nálgast eft-
irlaunaaldur og fjöldi kennara
virðist kjósa að gera eitthvað allt
annað en að kenna.
„Það er alveg ljóst að þó að við
myndum þre- eða fjórfalda aðsókn í
kennaranám myndi það ekki duga
til að mæta fækkun kennara á
næstu árum. Það kemur til með að
vanta svo mikið af kennurum, vegna
þess að meðalaldurinn er kominn
hátt í fimmtugt núna og það eru
stórir hópar að fara á eftirlaun á
næstu árum,“ segir Ólafur Loftsson,
formaður Félags grunnskólakenn-
ara, í samtali við Morgunblaðið.
„Það þarf að draga kennara til
starfa. Við þurfum núna um það bil
fimm þúsund kennara til þess að
mæta þeim stöðum sem eru þarna
úti, en það hafa tíu þúsund kennarar
menntað sig til starfans. Það eru
fimm þúsund kennarar þarna úti
sem eru ekki að kenna og það er
eiginlega stærsta vandamálið í bili,
annarsvegar að ná í þetta fólk og
líka að halda þeim sem eru að störf-
um,“ segir Ólafur.
Hann segir vandamál að nýút-
skrifaðir kennarar yfirgefi stéttina
eftir skamman tíma. „Margir stoppa
bara stutt, eftir tvö, þrjú eða fjögur
ár eru þeir bara farnir að gera eitt-
hvað annað. Þetta tengist að því er
virðist laununum og vinnuaðstæð-
unum og þá er ég kominn hringinn í
málinu, því ef launin og vinnuað-
stæðurnar væru góðar myndi líka
fjölga í kennaranámi, kennararnir
sem byrja að kenna myndu vera
lengur og menntaðir kennarar sem
vinna önnur störf, gætu hugsað sér
að koma að kenna,“ segir Ólafur.
Skoða lausnir
Kristján Þór Júlíusson mennta-
málaráðherra og Áslaug Arna Sig-
urbjörnsdóttir, formaður allsherjar-
og menntamálanefndar Alþingis,
hafa á síðustu vikum reifað hug-
myndir um framtíð mennta-
kerfisins. Menntamálaráðherra hef-
ur skipað starfshóp til að skoða
stöðuna og meðal annars nefnt end-
urskoðun laga um kennaramenntun
og möguleikann á einhvers konar
þrepaskiptu kennaranámi.
Áslaug Arna hefur mælt fyrir
auknum einkarekstri í mennta-
kerfinu og í umfjöllun um það hefur
verið bent á að einkaskólar eigi auð-
veldara með að manna sínar stöður
en skólar sem reknir eru af hinu op-
inbera.
Ólafur segir að stytting á
kennaranáminu sé engin ávísun á að
fleiri kennarar fáist til starfa. „Ef
einhverjum dytti í hug að fara að
stytta kennaranám myndi það ekki
leysa neitt. Það eru fimm þúsund
kennarar nú þegar með menntun,
sem eru að gera eitthvað allt annað.
Þessir fimm þúsund eru allir með
þriggja ára nám á bakinu, en eru
samt ekki að kenna.“
Hann segir helstu lausnina til
að bregðast við vera þá að hækka
laun kennara. „Launin miðað við
aðrar háskólamenntaðar stéttir hafa
verið að lagast en hafa ekki lagast
nóg. Birtingarmyndin af því er sú
staða sem við erum að horfa upp á.“
Morgunblaðið/Eggert
Skólabörn Fjölmargir kennarar eru komnir að lokum starfsferils síns. Of
lítil aðsókn er í kennaranám og nýútskrifaðir kennarar tolla illa í stéttinni.
Kennaraskortur er
yfirvofandi hérlendis
Dvínandi aðsókn hefur verið að
kennaranámi við Háskóla Ís-
lands og Háskólann á Akureyri
síðan námið var lengt úr þremur
árum í fimm árið 2009.
Á árunum 2001-2008 hófu að
meðaltali 598 nemendur grunn-
nám til kennsluréttinda við
Kennaraháskólann (sem síðar
varð hluti Háskóla Íslands) og
Háskólann á Akureyri. Flestir
voru þeir árið 2002, eða 848
samtals við opinberu há-
skólana.
Frá 2009-2017 hafa nýnemar
í námi til kennsluréttinda við
þessa skóla verið 265 að meðal-
tali. Fæstir voru þeir í fyrra, eða
175 samanlagt við HÍ og HA.
Þess ber að geta að inni í þess-
um tölum eru ekki þeir sem
hefja nám í íþrótta- og heilsu-
fræðum við HÍ, sem veitir
kennsluréttindi.
Lengra nám,
færri nemar
AÐSÓKNIN Í TÖLUM