Feykir - 17.03.2016, Blaðsíða 10

10 11/2016
Óvenju mikið af heillegum
minjum í Fljótum
Síðasta sumar fóru fram
fornleifarannsóknir í Hrol-
leifsdal, Sléttuhlíð, Flókadal og
víðar í Haganeshreppi.
Rannsóknirnar voru hluti af
verkefninu Eyðibyggð og
afdalir Skagafjarðar, sem er
samstarfsverkefni Byggðasafns
Skagfirðinga og Byggðasögu
Skagafjarðar. Sumarið var hið
afkastamesta síðan rannsóknar-
innar hófust árið 2003. Alls
voru 23 staðir aldursgreindir
með notkun kjarnabors og
gjóskulaga en auk þess var
óvanalega mikið mælt upp af
selstöðum í sumar, alls 13 sel í
Flókadal, sex sel í Hrolleifsdal,
tvö sel á Brunnárdal, tvö sel á
Skálárdal og eitt sel á Stafárdal,
samtals 24 sel.
Margt forvitnilegt kom í ljós við
rannsóknirnar 2015. Elstu minj-
arnar sem fundust voru á Kappa-
stöðum í Sléttuhlíð og á Minni-
Bakka í landi Bakka á Bökkum en
á báðum stöðum hefur byggð
verið hafin fyrir árið 1000.
Hrolleifsdalur býður upp á
merkilegt minjaumhverfi í fallegri
náttúru. Þar eru jarðirnar Klón,
Geirmundarhóll og Þverá í
auðveldu göngufæri. Á jörðunum
má finna fjölmargar minjar, tóftir
og garðlög sem mynda skemmti-
lega minjaheild. Geirmundarhóll
og Þverá hafa byggst fyrir 1104
og við túnið á Þverá fundust skáli
og aðrar tóftir sem telja má
upphafsbýlið eða mjög fornt
afbýli.
Í Flókadal er einnig að finna
margar áhugaverðar minjar. Í
landi Neskots fannst skálatóft,
skammt frá veginum fram dalinn.
Hún hefur verið reist fyrir árið
1100 en verið í notkun eitthvað
fram á 12. öld. Í landi Neskots
voru einnig skoðuð fornbýlin
Blikárkot og Sólheimar. Sólheimar
voru í byggð á 11. öld en Blikárkot
er líklega eitthvað yngra.
Tvö fornbýli til viðbótar voru
könnuð í Haganeshreppi, Vatns-
leysa í landi Haganess og
Grindilskrókur í landi Stóra-
Grindils. Vatnleysa liggur upp við
fornt garðlag sem liggur frá
Miklavatni heim að túni í
Haganesi. Tóftir býlisins lágu
innan bogadregins túngarðs og
voru nokkuð jarðsokknar og
óljósar, byggð kann að hafa verið
aflögð þegar á 12. öld. Yngri
útihúsatóftir lágu ofan á fornum
Fornleifarannsóknir í Fellshreppi og Fljótum og hinsvegar garðlag í svo-
kölluðum Þrælshólum við Flóka-
dalsá hafa verið hlaðin á 12. öld.
Flókagarður liggur
tólf kílómetra leið
Flókagarður er mikill og stæði-
legur garður sem hefur legið allt
frá Illugastöðum fremst í Flókadal
og allt út að bænum Bakka á
Bökkum, um tólf kílómetra leið.
Sumstaðar liggur garðurinn ofan
byggðar, sumstaðar á milli túna og
á nokkrum stöðum hefur hann
fengið hlutverk sem partur af
túngarði bæja. Garðurinn reyndist
erfiður til aldursgreiningar og ljóst
að ekki dugir kjarnabor til. Þar
sem aldursgreining fékkst, var um
12. aldar torfhleðslu að ræða en
könnunarskurð þarf til að
staðfesta aldur með meiri vissu.
Ljóst er að í Fljótum er óvenju
mikið af heillegum minjum enda
hafa þar margir bæir lagst
snemma í eyði og bæjarstæði
verið flutt til á jörðum. Einnig er
þar að finna fjöldann allan af
virkjamiklum garðlögum, sem
þarf að kanna frekar. Garðar þessir
hafa gegnt hlutverki túngarða,
upphlaðinna vega, brúa auk þess
að skilja að jarðir og afmarka og
verja nytjalönd.
Það eru því spennandi
rannsóknir framundan, en
ætlunin er að verkefnið haldi
áfram með svipuðu sniði a.m.k.
næstu tvö sumur.
Skýrslu um rannsóknina má finna á
heimasíðu Byggðasafnsins á hlekknum:
http://www.glaumbaer.is/static/files/
pdf/Rannsoknarskyrslur151-200/
bsk-2016-162-eydibyggd-og-afdalir-
skagafjardar-ix-byggdasogurannsokn.pdf
bæjartóftunum og við túngarð-
inn.
Grindilskrókur hefur verið
afmarkarður af túngarði en
svokallaður Blákápugarður liggur
að túngarðinum á tvo vegu og
hefur verið byggður sem
upphlaðinn vegur. Býlið og
túngarðurinn eru frá 12.-14. öld
en utan og austan túngarðs fannst
mannabústaður, eða skáli. Hann
hefur verið aflagður í lok 11. aldar.
Hvort þessi tóft hefur verið elsta
bæjahúsið á Grindilskróki er óvíst
en þó var ljóst að tún var ekki
afmarkað umhverfis hana.
Í túni á Illugastöðum í Flókadal
fundust ummerki mannvistar frá
því á 11. öld en forn garðlög,
annarsvegar landamerkjagarður
Á myndinni má sjá tóftir fornbýlisins Melkots í landi Fells í Sléttuhlíð. Ógleggri tóftirnar neðarlega fyrir miðri mynd tilheyrðu býlinu
en ofan á því hafa svo verið reist garðahús með hlöðu, beitarhús frá Felli. Býlið hefur líklega verið í byggð 16.-17. öld. Myndin
er tekin úr flygildi sem var í fyrsta sinn notaður til myndatöku við rannsóknirnar í fyrra. Með flygildinu má með lítilli fyrirhöfn fá
góðar yfirlitsmyndir en á þeim má oft sjá betur staði sem eru ill- eða ógreinanlegir á yfirborði. MYND:BSk.
Soroptimistakonur fjölmenna í Skagafjörð
Fjölþjóðlegur marsfundur og landssambandsfundur framundan
Undanfarinn tíu ár hefur Soroptimistaklúbbur
Skagafjarðar boðið á erlendum konum búsettum í
firðinum á fund til sín í marsmánuði. Að sögn Ásdísar
Sigurjónsdóttur formanns klúbbsins hafa fundirnir
alltaf verið vel sóttir en einstaklega vel var mætt á
síðasta fund, sem haldinn var á Kaffi Krók þann 3.
mars sl. Yfirleitt hafa á bilinu tíu til tuttugu erlendar
konur komið á fundinn en að þessu sinni voru þær 29
talsins, frá 14 þjóðlöndum. Þá eru klúbbsystur einnig í
óða önn að undirbúa landssambandsfund sem haldinn
verður í Skagafirði helgina 22.–24. apríl nk.
Ásdís segir hugsunina á bak við að bjóða erlendum
konum á fund til sín þá að konur sem búa vítt og breitt
um fjörðinn fái tækifæri til þess að hittast, kynnast hverri
annarri og einnig klúbbsystrum. „Upprunalega hugsunin
var að tengja saman þessar konur og líka að okkur langaði
til að kynnast þeim konum sem búa innan okkar svæðis.
Það er svo skemmtilegt við þetta að það koma konur sem
hafa búið hér í mörg ár til að kynnast samlöndum sínum
á svæðinu eða miðla sinni reynslu við að búa í landinu.
Sumar konur koma ár eftir ár,“ segir Ásdís. Á fundinum
eru konur dregnar saman á borð til að blanda saman
hópnum til að kynnast frekar. „Það virtust allir hafa nóg
að segja við öll borðin þó þær væru misvel talandi á
íslensku þá voru allir að reyna að tala saman,“ segir hún.
Fundurinn fellur vel að markmiði Soroptimista, sem er
að vinna fyrir konur. Sérstakur gestur fundarins var
forseti Landssambandsins, Þóra Guðnadóttir, en þetta var
16. klúbburinn sem hún heimsótti frá því hún tók við
embættinu.
Á landinu eru starfandi 19 Soroptimistaklúbbar og í
þeim eru um 600 konur og er verið að skipuleggja
landssambandsfundinn sem að þessu sinni verður
haldinn í Skagafirði. „Við erum ekki komnar með
endanlegar tölur á komufjölda en við reiknum með að
þær verði um 200 sem mæta á þingið. Gististaðirnir í
fram firðinum eru allir að verða fullir þessa helgi auk þess
sem margar hafa tekið sér bústaði í leigu í Varmahlíð.
Dagskráin hefst með móttöku í Kakalaskála á
föstudagskvöldinu. Þar verða smá uppákomur og
skemmtilegheit. Á laugardeginum verða hefðbundin
þingstörf í Miðgarði og að þeim loknum ætlar Dr.
Hólmfríður Sveinsdóttir að halda erindi fyrir okkur um
framleiðslu Iceprotein. Um kvöldið verður hátíðar-
kvöldverður og skemmtidagskrá. Á sunnudeginum er
þeim boðið upp á gönguferð upp á Reykjarhólinn og á
eftir býðst þeim að heimsækja Alþýðulist í Varmahlíð,
vinnustofu Skrautmens í Áshildarholti og Gestastofu
Sútarans,“ segir Ásdís um það sem framundan er hjá
konunum. /BÞ
Frá vel heppnuðum marsfundi. MYND: EVELYN ÝR