Morgunblaðið - 30.10.2017, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. OKTÓBER 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það má margtsegja umnýliðnar
kosningar. Og er
gert víða. Margir
úrskurða að smekk
hvað réði því að úr-
slitin urðu þau sem
nú liggja fyrir.
Fæst af því tali verður sann-
reynt. Ýmsar aðferðir hafa ver-
ið notaðar hér, ekki síst af
„RÚV,“ til að útnefna sigur-
vegara. Iðulega var einhver
smáflokkur lýstur sigurvegari
kosninga. AfD, Annar kostur
fyrir Þýskaland, fékk 13% at-
kvæða þar og fékk 94 þing-
menn. Ríkisfjölmiðlum Þýska-
lands datt ekki í hug að segja
flokkinn sigurvegara kosning-
anna.
Sjálfstæðisflokkurinn er enn
stærstur flokka eftir kosningar
á laugardag og því sem slíkur
sigurvegari kosninganna. Því
fer þó fjarri að flokkurinn, sem
fékk aðeins 25,2% atkvæða og
16 þingmenn og missti 5, sé í
sigurvímu. Þetta var næst-
versta kosning flokksins. Sú
versta var í ólgunni eftir
„hrun“ og skipulagðar árásir á
Alþingi og fleiri stofnanir og
jafnvel á heimili einstaklinga
sem skipuleggjendurnir vildu
klína sök á. Í þeirri ógnaöldu
fékk flokkurinn 23,7% atkvæða
og 16 þingsæti eins og nú. En
þá bættist við að hann missti í
fyrsta og eina sinn þá stöðu að
vera stærsti flokkur landsins.
Þjóðin var sem í losti eftir hið
mikla áfall og hinar vel skipu-
lögðu óeirðir og árásir á Al-
þingi. Nú er gósentíð. Atvinnu-
leysi er ekkert og kaupmáttur
hefur aukist meira en nokkru
sinni áður á jafn skömmum
tíma. Og þrátt fyrir það fær
flokkurinn jafn marga þing-
menn og á mánuðunum eftir
„hrun“.
Margir flokksmenn hafa þó
þá tilfinningu að þessi útkoma
sé samt varnarsigur. Eftir
ótrúlegar árásir sorprita og
Ríkisútvarpsins á flokks-
formanninn í aðdraganda kosn-
inga bentu kannanir til að
Vinstri grænir stefndu í stór-
sigur og fast að 30 prósentum
atkvæðanna. Þetta jafnaðist í
kosningabaráttunni en þó var
það mat flestallra að VG myndi
vinna mjög á og eiga þess
vegna kröfu til að leiða þjóðina.
En flokkurinn tapaði kosninga-
baráttunni með óskiljanlegum
hætti. Ekki þurfti hann að sitja
undir árásum sorpmiðla og
Ríkisútvarpsins. Öðru nær.
Silkihanskar settir upp við öll
tækifæri.
Skipting atkvæða lagðist illa
fyrir Sjálfstæðisflokkinn nú.
Hann tapaði 3,8 prósentustig-
um og þar með 5 þingmönnum.
Viðreisn, sem tapaði einnig 3,8
prósentustigum,
missti aðeins 3
þingmenn og Pír-
atar sem töpuðu
5,3 prósentustigum
misstu aðeins 4
þingmenn. Stað-
reyndin er þó sú að
núverandi kosn-
ingakerfi tryggir allvel jafn-
ræði á milli framboða.
Framsóknarflokkurinn er
enn með veika stöðu eins og
eftir síðustu haustkosningar.
En hann vann þó varnarsigur í
þessum kosningum og kom bet-
ur frá þeim en stefndi í. Flokk-
urinn lagði höfuðáherslu á að
tryggja varaformanninum
Lilju Alfreðsdóttur sæti sitt á
þingi. Sú barátta virtist vonlítil
en tókst, sem eykur sjálfs-
traust flokksins og styrkir
stöðu hans til framtíðar.
Það var ótrúlegt útspil af
flokksins hálfu að setja fram-
bjóðanda til höfuðs Sigmundi
Davíð, fyrrverandi formanni, í
kjördæmi hans. Fáum datt þó í
hug að Sigmundur myndi telja
raunhæft að stofna flokk,
manna hann í kjördæmunum
og heyja baráttu sem gæti skil-
að árangri. Það þurfti kjark til.
Ríkisútvarpið reyndi að
sparka í Sigmund strax í byrj-
un eins og hafinn væri seinni
hálfleikur misnotkunar Kast-
ljóssins fyrir rúmu ári. Árang-
ur Sigmundar er eftirtektar-
verður og á miklu veltur fyrir
Sigurð Inga að hann stígi skref
til þess að milda andrúmsloft á
milli manna, skapa skilyrði um-
ræðna og takist það sæmilega
að sjá hvort vilji vakni til að
snúa bökum saman á ný. Þessir
tveir formenn Framsóknar
geta lesið úr úrslitunum að
sameiginlega fengu þeir tæp
22% atkvæða og eru frá þeim
punkti horft næststærsta
stjórnmálaaflið á þingi.
Björt framtíð setti á kosn-
inganótt upp þá senu að flokk-
urinn hefði sýnt einstakan sið-
ferðisstyrk með fíflafiðringi
sínum nóttina góðu. Kjósendur
hafa augljóslega skömm á því
tali. Þvert á gengi í könnunum
ákváðu þeir hins vegar að fela
Flokki fólksins raunhæft verk-
efni og veltur á miklu að hann
rísi undir því. Ef ekki þá er
framtíð hans jafn björt og
Björtu framtíðarinnar. Bene-
dikt, formanni Viðreisnar, var
fórnað eftir stutt forystuskeið.
Nýr formaður tók við á auga-
bragði og voru allar reglur Við-
reisnar brotnar eins og ekkert
væri. Lítt hefur verið um það
fjallað. Augljóst er orðið að
Viðreisn á sér ekki viðreisnar
von og línuritin benda til þess
að flokkur Pírata sé á förum og
enn hefur hann ekki sett neitt
mark á íslensk stjórnmál og er
nú fullreynt.
Íslensk stjórnmál
eru tætingsleg og
óstöðug. Það hefur
kostað sitt. Kannski
er nú hægt að stíga
skref í rétta átt}
Úrslitin
N
ú hefur þjóðin ráðið 63 þingmenn á
Alþingi Íslendinga. Atvinnuviðtöl
og leðjuglíma í bland átti sér stað
um nokkurra vikna skeið, þar sem
hver umsækjandi reyndi að sýna
fram á eigið ágæti sem og ágæti samflokksfólks
en um leið sýna fram á galla annarra sem eftir
starfinu sóttust. Þessi atvinnuviðtöl voru óvenju-
snörp og snerust í raun alfarið um það sama, út-
gjöld og tekjur íslenska ríkisins. Sáralítið var
rætt um gildi, traust eða vinnusemi sem þó hlýtur
að vera það sem vinnuveitandi kannar í atvinnu-
viðtölum. Það undarlega við þessi viðtöl er að um-
sækjendur keppast við að setja sjálfir mál á dag-
skrá atvinnuviðtalana og ræður þá sá sem hæst
hrópar en ekki vinnuveitendurnir sjálfir. Þess
vegna var sáralítið fjallað um vinnusemi, aga,
prúðmennsku og siðferði í aðdraganda ráðningar
eða það hvernig við viljum birtast alþjóð sem og alheimi.
En nú liggur ákvörðun vinnuveitenda fyrir og þá er að
horfa fram á veginn. Á þessum tímamótum er nauðsynlegt
að taka með sér skýra ákvörðun um hvernig skuli standa
að verki á næsta kjörtímabili. Að strengja með sjálfum sér
þess heit að vanda til verka eftir fremsta mætti. Að hinn
nýráðni íhugi í hvert sinn sem ákvarðanir eru teknar hvort
þær gagnist meirihluta þeirra sem starfað er fyrir. Hvort
verið sé að gæta hagsmuna almennings eða sérhagsmuna
fárra á kostnað hinna sem og hvort hugað sé að hags-
munum meirihlutans til framtíðar en ekki bara til eins
kjörtímabils.
Þá liggur einnig á að íslensk stjórnmál
verði reist upp að nýju. Óþol hefur myndast í
íslensku samfélagi fyrir leyndarhyggju og
samtryggingu stjórnmálafólks sem skrikar á
svelli heiðarlegra vinnubragða. Erlendir fjöl-
miðlar hafa ítrekað lýst furðu sinni á því
ástandi sem ríkir í íslenskum stjórnmálum
en einnig persónum og leikendum þar innan-
borðs. Því er nú nauðsynlegt að staldra við
og endurstilla kúrsinn. Því langar mig að
stinga upp á að við gerum með okkur sátt-
mála um að vanda okkur í hvívetna í störfum
okkar á næsta kjörtímabili? Að við íhugum
alltaf, við hvert verk, hvernig við getum
breytt rétt og hvernig þetta verk gæti birst
öðrum sem á horfa? Hvernig við verðum
sjálfum okkur, Alþingi og þjóðinni til sóma í
störfum okkar. Nú kunna margir að hrökkva
við og segja, ósköp setur nýliðinn sig á háan hest gagnvart
okkur reyndara fólki, en nýliðinn talar samt í fyllstu ein-
lægni og án ásakana. Það er einfaldlega bráðnauðsynlegt
að við hefjum íslensk stjórnmál upp til virðingar að nýju
og það gerist ekki nema fyrir okkar eigin tilstilli. Vöndum
okkur við að koma íslenskum stjórnmálum aftur á rétt
spor, hvort tveggja fyrir okkar vinnuveitendur, íslensku
þjóðina, sem og fyrir þá sem á horfa að utan. Það er okkar
brýnasta verkefni.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Vöndum okkur
Höfundur er héraðsdómslögmaður og þingmaður
Samfylkingarinnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Hlutfall kvenna í hópi kjör-inna þingmanna hefurekki verið lægra í tíu ár.Unnur Brá Konráðs-
dóttir, þingmaður Sjálfstæðisflokks-
ins, sem féll út af þingi, segir þetta
„svekkjandi“ og Gunnar Bragi
Sveinsson, þingmaður Miðflokksins,
segir flokkinn vilja leita allra leiða til
að jafna hlut kvenna.
Af þeim 63 þingmönnum sem
náðu kjöri í alþingiskosningunum á
laugardaginn voru 24 konur, sem eru
38,1%. Það er talsvert lægra hlutfall
en á síðasta þingi þegar það var
47,6% og hafði aldrei verið jafn hátt.
Þegar litið er á einstaka þing-
flokka sést að hlutfall kvenna er afar
misjafnt. Hæst er það í Framsóknar-
flokknum, 62,5%, og lægst í Mið-
flokknum, 14%. Konur eru 54,5%
þingmanna VG, í Viðreisn er hlut-
fallið 50% og konur eru tæp 43%
þingmanna Samfylkingarinnar.
Þriðjungur þingmanna Pírata eru
konur og 25% þingmanna Sjálfstæð-
isflokksins og Flokks fólksins.
Konur ekki nógu ofarlega
Unnur Brá Konráðsdóttir, frá-
farandi forseti Alþingis, var í 4. sæti á
lista Sjálfstæðisflokksins í Suðurkjör-
dæmi, en náði ekki inn á þing. „Skýr-
ingin á þessu kynjahlutfalli er ein-
faldlega að konur eru ekki nógu
ofarlega á listum,“ segir Unnur Brá.
„Þetta er niðurstaða í lýðræðislegum
kosningum, en því er ekki að neita að
auðvitað er svekkj-
andi að sjá kynja-
hlutföllin fara
svona langt til
baka.“
Flestir flokk-
ar, sem buðu fram,
héldu sig að mestu
við óbreytta fram-
boðslista síðan fyr-
ir kosningarnar í
fyrra. Sjálfstæðis-
flokkurinn var þá talsvert gagnrýndur
fyrir rýran hlut kvenna. Spurð hvort
ekki hafi komið til umræðu að endur-
skoða listana núna með tilliti til kynja-
hlutfalla segir Unnur Brá að það hafi
komið til tals í Suðurkjördæmi, þar
sem hún var á lista. „En það var
ákveðið að listarnir myndu halda sér.“
Silja Bára Ómarsdóttir stjórn-
málafræðingur segir þetta verulegt
bakslag. „Hlutur kvenna hefur aukist
stöðugt undanfarin 30 ár eða svo. En
þetta kemur ekki á óvart miðað við
hvernig margir framboðslistar voru
skipaðir.“
Þeir þrír flokkar, Sjálfstæðis-
flokkur, Miðflokkur og Flokkur fólks-
ins, þar sem hlutfall kvenna er lægst,
hafa verið nefndir sigurvegarar kosn-
inganna. Spurð hvort kynjahlutfall
frambjóðenda sé kjósendum hugs-
anlega ekki ofarlega í huga segir Silja
Bára erfitt að segja til um það.
„Kannski er það bara mat formanna
þessara flokka að þetta skipti litlu
máli,“ segir Silja Bára.
Niður um 15 sæti
Eftir niðurstöðu kosninganna í
fyrradag fellur Ísland úr 4. sæti í það
19. á lista yfir þau ríki sem eru með
hæst hlutfall kvenna á þingi. „Þetta
er sá alþjóðamælikvarði sem m.a. er
litið til varðandi árangur í jafnréttis-
málum. Það er áhugavert að oddvitar
þeirra flokka, þar sem hlutur kvenna
er verstur, hafa ítrekað komið fram á
alþjóðavísu þar sem þeir stæra sig af
framgöngu Íslands í jafnréttismálum.
En það virðist ekki vera til heima-
brúks, heldur aðallega til ímyndar-
smíðar,“ segir Silja Bára.
Gunnar Bragi Sveinsson, þing-
maður Miðflokksins, er einn af forvíg-
ismönnum alþjóðlega jafnréttisátaks-
ins #heforshe. Spurður hvort hann
telji kynjahlutföll í þingflokki sínum
ásættanleg í ljósi starfa sinna í þágu
jafnréttis segir hann það vera sína
skoðun að þau ættu að vera sem jöfn-
ust, en konur voru í efsta sæti á list-
um flokksins í tveimur kjördæmum.
„Við höfðum lítinn tíma til að undir-
búa framboðið. Við töluðum við fjölda
kvenna og karla og það reyndist því
miður erfiðara að fá konur til að taka
sæti ofarlega á listum. Vonandi get-
um við bætt úr því næst,“ segir Gunn-
ar Bragi.
Er jafnrétti kynjanna
ekki til heimabrúks?
Hlutfall kvennaaf kjörnumþingmönnum íalþingiskosningum1987-2017
100%
75%
50%
25%
0%
1987 1991 1995 1999 2003 2007 2009 2013 2016 2017
Heimild: Alþingi.is
20,6 23,8
25,4
34,9
30,2 31,7
42,9 39,7
47,6
38,1
KOSNINGAR 2017
Gunnar Bragi
Sveinsson
Silja Bára
Ómarsdóttir
Unnur Brá
Konráðsdóttir