Morgunblaðið - 17.04.2018, Blaðsíða 4

4 | MORGUNBLAÐIÐ
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
F
yrir bankahrun fór fram
vetrarhreinsun á götunum
þegar aðstæður leyfðu og
ég man ekki eftir að þá
hafi verið sams konar umræða og
í dag um svifryksmengun í borg-
inni,“ segir Lárus Kristinn Jóns-
son hjá Hreinsitækni ehf. „Við
vorum þá að ná fleiri rúmmetr-
unum af drullu og óhreinindum af
götunum með einni umferð í nóv-
ember, desember eða janúar.“
Mikið hefur verið kvartað yfir
svifryki í vetur og ástandið á köfl-
um orðið svo slæmt að ein-
staklingum sem veikir eru fyrir
hefur verið ráðlagt að vera innan-
dyra. Bætt þrif og betri vegir
gætu verið lykilinn að því að leysa
vandann.
Í svifryksumræðunni hefur ver-
ið bent á ýmsa sökudólga. Hefur
m.a. verið nefnt að umferð á höf-
uðborgarsvæðinu hefur farið vax-
andi og með því að meiri útblástur
fer út í loftið og fleiri dekk eru á
götunum til að slíta malbikinu.
Samkvæmt Skýrslu sem Efla
gerðir árið 2017 myndar umferð
bíla um 80% af svifryki í Reykja-
vík, en samsetning svifryksins
skiptist þannig: 48,8% malbik;
31,2% sót; 7,7% jarðvegur; 1,6%
bremsur og 3,9% salt.
Runólfur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri FÍB, segir þó of
einfalt að ætla að skella skuldinni
á bílaflota borgarbúa, og eðlilegt
að skoða að hvaða marki t.d.
ástand vega og lítil þrif stuðla að
meiri svifryksmengun. Hann nefn-
ir líka að umferð þungra vöru-
flutningabíla hefur aukist mikið
vegna byggingaframkvæmda í
miðborginni og kunni að eiga
stóra sök á vandanum.
„Svifryksmengunin í Reykjavík
hefur verið borin saman við Rot-
terdam og Helsinki sem eru marg-
falt fjölmennari borgir. Jafnvel þó
að bílaeign kunni að vera hlutfalls-
lega algengari í Reykjavík en þar
þá skýrir það ekki hvernig borgir
með liðlega 600 þús. og 1,4 millj-
ónir íbúa eru með álíka góð tök á
svifryksmengun og höfuðborg-
arsvæðið þar sem búa samtals um
200 þúsund,“ segir Runólfur.
„Fær ekki staðist að segja að
ástæðan sé of margir bílar á göt-
unum, eða of margir bílar á nagla-
dekkjum.“
Vantar rykbindingu í
kringum framkvæmdir
Runólfur telur að til að draga
úr svifyrki sé vert að skoða hvort
megi t.d. grípa til ráðstafana til að
minnka þá mengun sem verður af
ferðum flutningabíla með jarð-
vegsefni til og frá framkvæmda-
stöðum í miðborginni, og sem staf-
ar frá framkvæmdunum sjálfum.
„Í öðrum löndum eru gerðar mjög
strangar kröfur til verktaka um
rykbindingu þegar unnið er í þétt-
býli og myndi ekki leyfast, eins og
hefur t.d. mátt sjá á Hörp-
ureitnum, að hafa malarefni
óbyrgt, hvað þá þar sem sterkir
vindar geta blásið. Er þá rykbind-
ing gerð að skilyrði og t.d. not-
aður búnaður eins og litlir úðarar
á gröfum sem væta sand og jarð-
veg jafnóðum, og malarflutn-
ingabílar látnir fara í gegnum
vatnsgildru áður en þeir halda út í
almenna umferð.“
Runólfur nefnir líka ástand
gatnanna og telur næsta víst að
þegar saman fara slitnar götur,
sem salt og sandur eru borin á og
sjaldan þrifið, þá verði til n.k.
sandpappírsáhrif sem auki slitið
enn frekar og svifryksmengunina
um leið. Ættu betri götur úr
sterkari efnum að hjálpa. „Raunar
er ástand gatnanna orðið svo
slæmt að við höfum ákveðið að at-
huga, fyrir hönd nokkurra um-
bjóðenda okkar, hvort ekki hafi
skapast skaðabótaábyrgð af hálfu
hins opinbera. Hefur enda verið
upplýst að dregið var úr þykkt yf-
irborðsslitlags í sparnaðarskyni,
en vegirnir fyrir vikið gerðir veik-
byggðari og gjarnari á að skemm-
ast með tilheyrandi hættu á grjót-
kasti og skemmdum á bílum.“
Myndi samt hjálpa mest af öllu
ef göturnar væru þrifnar oftar og
betur. Segir Runólfur að þær göt-
ur sem heyra undir Reykjavík-
urborg séu aðeins þrifnar tvisvar
á ári sem sé alls ekki nóg. Þá sé
ný tegund hreinsibíla komin til
landsins sem þrífi göturnar mun
betur en áður hefur þekkst svo að
varla situr arða af óhreinindum
eftir.
Spúlað og ryksugað
Lárus hjá Hreinsitækni, sem
vitnað var í hér að framan, flutti
inn einn slíkan bíl. Bíllinn er bú-
inn háþrýstisprautum við hlið-
arbursta að framan og getur spúl-
að veginn alveg út að kantsteini.
Að aftan er síðan háþrýstiknúin
ryksuga sem nær yfir alla akrein-
ina. „Með þessum hreinsibíl er í
raun verið að háþrýstiþvo og
þurrka götuna, og nánast allt ryk
tekið upp. Víða í Evrópu eru
svona bílar ekki aðeins notaðir við
daglega götuhreinsun, heldur er
sett sem skilyrði við lagningu
vega að hreinsað sé með svona bíl-
um áður en yfirborðslagið er lagt
og má jafnvel leggja samdægurs
því gatan er snertiþurr eftir
hreinsunina. Fullyrðir framleið-
andinn að með því að hreinsa
svona vel og fjarlægja allt rykið
fyrir lagningu fáist 30-40% betri
líming og ætti vegurinn að endast
betur sem því nemur.“
Lárus segir að í dag séu þjóð-
vegir í þéttbýli sem heyra undir
Vegagerðina, s.s. Kringlumýr-
arbraut, Sæbraut og Miklabraut,
þrifnir fjórum sinnum á ári, en
vegir borgarinnar aðeins tvisvar; á
vorin og haustin. Á það sama við
um flest önnur sveitarfélög á höf-
uðborgarsvæðinu. Er þetta allt of
lítið að mati Lárusar og óhreinindi
á götum farin að valda bæði ama
og tjóni, að ekki sé talað um svif-
rykið sem valdið getur heilsutjóni.
„Steinkast er orðið vandamál í
borginni og hitti ég t.d. nýlega
mann sem hafði fengið stein í ann-
að framljósið svo það mölbrotnaði.
Óhreinir vegir þýða líka að erf-
iðara er fyrir bílaeigendur að
halda bílunum sínum hreinum og
fallegum. Eftir ferð á bílaþvotta-
stöðina þarf ekki nema örlitla
vætu á göturnar og þá er eins og
bíllinn hafi aldrei verið þrifinn.“
Fengi Lárus að ráða myndi
hann telja eðlilegt að þvo helstu
götur vandlega tvisvar á ári og
sópa að lágmarki fjórum sinnum.
Sum svæði, þar sem umferð er
mikil og þar sem óhreinindi virð-
Hvernig má losna
við svifrykið?
Eru léleg loftgæði óhjákvæmilegur fylgifiskur vorkomunnar í Reykjavík og nágrenni?
Strangari kröfur um
efnisval og munu
smám saman skila
betri götum sem ætti
að draga úr svifryki.
Tíðari og betri þrif
myndu hjálpa stórlega
og hjálpa til að halda
bílunum hreinum.
Morgunblaðið/RAX
Morgunblaðið/Heiddi
Það eykur á vandann þegar grasið vex hátt upp fyrir götukantinn. Grasið
safnar óhreinindum sem leka, með moldinni, út á götu þegar rignir.
Runólfur
Ólafsson
Lárus
Jónsson
Glíman við svifrykið er ekki auðveld. Ný kynslóð
hreinsunarbíla gæti hjálpað til að hreinsa enn
betur, en það er erfitt að finna frostlausar glufur
yfir vetrarmánuðina til að ráðast í þrif.