Morgunblaðið - 07.06.2018, Blaðsíða 10

10 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2018FRÉTTIR
Vatnagörðum 22 | 104 Reykjavík | Sími 585 8300 | sala@postdreifing.is | postdreifing.is
FJÖLPÓSTUR
SEM VIRKAR
*könnun Zenter apríl 2016.
61% landsmanna lesa fjölpóst
70% kvenna lesa fjölpóst
58% neytenda taka eftir tilboðum á
vöru og þjónustu í gegnum fjölpóst*
Dreifum sex daga vikunnar inn á 80.000 heimili
MARKHÓPURINN ÞINN BÍÐUR
EFTIR TILBOÐI FRÁ ÞÉR
Hafðu samband og við gerum þér tilboð í þá þjónustu sem þér hentar
©The Financial Times Limited 2014. Öll réttindi áskilin. Ekki til endurdreifingar, afritunar eða endurritunar með neinum hætti. Öll ábyrgð á þýðingum er Morgunblaðsins og mun Financial Times ekki gangast við ábyrgð á þeim.
Af síðum
Þegar gestir La Scala streymdu út úr
óperuhúsinu og kveiktu á símunum
sínum að sýningu lokinni síðastliðinn
fimmtudag í Mílanó, komust þeir að
því að Ítalía virtist loksins hafa eign-
ast nýja ríkisstjórn.
Óperan sem þeir höfðu séð þetta
kvöld, Aída, endar með því að tveir
dauðadæmdir elskendur láta lífið,
innilokaðir í neðanjarðardýflissu.
Sumum meðlimum ríkisstjórnar Ítal-
íu gæti þótt þetta táknrænt fyrir ör-
lög landsins innan evrópska mynt-
svæðisins. Paolo Savona, sem mun
verða Evrópumálaráðherra, hefur
kallað evruna „þýska prísund“.
En nýju valdhafarnir hafa lofað að
hreyfa sig ekki úr prísundinni um
fyrirsjáanlega framtíð. Raunar féllst
forseti Ítalíu ekki á að samþykkja
stjórnarsamstarf Norðurbandalags-
ins (ít. Lega Nord) og Fimm stjörnu
hreyfingarinnar (ít. Movimiento 5
Stelle) nema tryggt væri að hinum
evru-fælna Savona væri ekki veitt
ennþá viðkvæmara embætti, starf
fjármálaráðherra. Annað merki þess
að Norðurbandalagið sé farið að
draga úr langvarandi daðri við þá
hugmynd að segja skilið við evruna,
sást í síðustu viku þegar málað var
yfir skilti sem hafði staðið fyrir fram-
an höfuðstöðvar flokksins með áletr-
uninni „Basta Euro“.
Þessi frásögn ætti að hljóma kunn-
uglega í eyrum þeirra sem eru vel að
sér um stjórnmálasögu Evrópu. Enn
eina ferðina hefur lýðskrumsrík-
isstjórn verið knúin til að sætta sig
við ESB, eftir að Brussel, Berlín og
markaðirnir hafa lagst á eitt. Það
eina sem er öðruvísi að þessu sinni er
að allt var þetta afstaðið áður en að
rikisstjórnin hafði verið svo mikið
sem svarin í embætti.
„Ólýðræðislegur verknaður“
Gagnrýnendur ESB hafa lengi
haldið því fram að mynstur af þess-
um toga sýni að sambandið er, undir
niðri, ólýðræðislegt. Savona færði
rök fyrir þessu í nýlegri bók, þar sem
hann hélt því fram að það hefði verið
þrýstingur frá Frökkum og Þjóð-
verjum sem steypti ríkisstjórn Silvio
Berlusconi af stóli árið 2011, og að
það hefði verði „ólýðræðislegur
verknaður, og dæmigerður fyrir
þann hugsunargang sem einkennir
aðgerðir ESB.“
Rök af þessu tagi heyrast æ oftar í
suðurhluta Evrópu, eftir því sem
evrukrísunni vindur fram. Yanis
Varoufakis, fyrrum fjármálaráðherra
Grikklands, líkti þrýstingi ESB og
AGS á ríkisstjórn Kýpur árið 2013
við „valdarán“. Í huga Varoufakis var
þar á ferð æfing fyrir þann fjárhags-
lega og efnahagslega þrýsting sem
Grikkland var beitt til að fá landið til
að breyta um stefnu, eftir að lands-
menn ákváðu í kosningu árið 2015 að
hafna skilmálum björgunarpakka
ESB.
Það er óhjákvæmilegt að slík um-
ræða um hvort ESB er andlýðræð-
isleg stofnun komi til með að fljóta
aftur upp á yfirborðið á Ítalíu. Jafn-
vel þó að ríkisstjórnin láti það alveg
vera að gera tilraun til að losa sig við
evruna, þá virðist samt líklegt að hún
muni eiga í deilum við stofnanir ESB
um bæði ríkisfjármál og innflytjenda-
mál. Matteo Salvini, leiðtogi Norður-
bandalagsins og nýskipaður innan-
ríkismálaráðherra Ítalíu, hefur heitið
því að hraða brottvísunum og varð-
haldsvistunum allt að 500.000 ólög-
legra innflytjenda. Slíkt gæti valdið
uppnámi í Berlín og mögulega stang-
ast á við lög ESB.
Fjárlagaviðmið í hættu
Norðurbandalagið vill líka setja
flatan 15% skatt á tekjur. Fimm
stjörnu hreyfingin, samstarfsflokkur
þeirra, hefur talað fyrir því að taka
upp borgaralaunakerfi. Þessar tvær
stefnur saman væru uppskrift að því
að rústa þeirri reglu ESB að ekki
megi vera meira en 3% halli á fjár-
lögum aðildarríkjanna.
Ef ríkisstjórnin í Róm hundsar
fjárlagaviðmið ESB, þá munu ráða-
menn í Brussel og Berlín bregðast
við af hörku. Þegar Ítalía fer að finna
fyrir þrýstinginum á skuldabréfa-
mörkuðum, þá munu menn á borð við
Varoufakis og Savona enn á ný tefla
fram þeirri röksemd að ESB-elítan
sé að leggja á ráðin um að hafa vilja
kjósenda að engu.
Í sinni einföldustu mynd þá virðist
ekki mikið vit í þessari sýn. Stærsta
hindrunin sem stendur í vegi fyrir því
að Ítalía lækki skatta og auki ríkis-
útgjöld er hvað landið er skuldsett,
fremur en það hvaða reglur ESB hef-
ur sett. Skuldir Ítalíu nema meira en
130% af landsframleiðslu. Fjárhæð
skulda landsins er sú þriðju hæsta í
heiminum, á eftir Bandaríkjunum og
Japan. Ef minnstu grunsemdir vakna
um að Ítalía ætli að hætta að sýna
aga í ríkisfjármálum, hvað þá að
ganga svo langt að hyggast taka aft-
ur upp líruna, myndi það vafalaust
leiða til ítalskrar skuldakreppu, sama
hvað ESB hefði að segja.
Evran setur takmörk
En það eru aðrar hliðar á evruaðild
sem í raun og veru takmarka frelsi
Ítalíu til að stjórna eigin hagkerfi
eins og henni sýnist. Með því að ger-
ast aðili að evrópska myntsvæðinu
missti Ítalía möguleikann á að fella
gengi eigin gjaldmiðils til að bæta
samkeppnishæfni atvinnulífsins, eða
að stuðla að verðbólgu til að saxa á
eigin skuldir.
Sumir myndu halda því fram að
þetta hafi verið ósiðir sem Ítalía
þurfti að venja sig af. En eftir heilan
áratug af litlum hagvexti hugsa
margir Ítalir nú með fortíðarþrá til
„gömlu vondu daganna“ með verð-
bólgu og gengisfellingum.
En slík stefna verður ekki tekin
upp nema Ítalía segi skilið við evr-
una. Og hvers kyns tilraunir til að
gera það og taka líruna upp að nýju,
myndu að öllum líkindum hleypa af
stað fjármagnsflótta frá Ítalíu, og
stuðla að fjármálakreppu. Að því
leyti er evran „prísund“. En prísund-
in er áskapaður hluti af því hvernig
myntin var hönnuð. Ríkisfjármála-
reglur ESB eru bara viðbót við það.
Það sem meira er, þá eru Þjóð-
verjar fastir í sömu prísund með Ítöl-
um. Þó svo að þýska hagkerfinu hafi
greinilega vegnað vel, borið saman
við hagkerfi Suður-Evrópu, þá flétt-
ast framtíð Þýskaland saman við
framtíð minna farsælla nágranna-
ríkja. Ef myntsamstarfið myndi lið-
ast í sundur og leiða til fjár-
málakreppu, þá yrði hún ekki bara
bundin við Suður-Evrópu. Þýskir
bankar og sparifjáreigendur myndu
óðara finna á eigin skinni áhættuna.
Það ófremdarástand sem myndi
fylgja í kjölfarið gæti ekki bara gert
út af við evruna, heldur Evrópusam-
bandið sjálft, og með því gert að engu
utanríkisstefnu Þýskalands til und-
anfarinna 50 ára.
Á þeim tímapunkti væri það ekki
lengur Aída eftir Verdí sem þætti
viðeigandi ópera, heldur frekar
Götterdämmerung (Ragnarök) eftir
Richard Wagner, uppáhalds-
tónskáld Angelu Merkel.
Ítalía, lýðræðið og evru-prísundin
Eftir Gideon Rachman
Evan hefur kannski ekki
reynst Ítölum sérlega vel
en hvers kyns tilraunir til
að taka líruna upp að nýju
myndu að öllum líkindum
hleypa af stað fjármagns-
flótta og stuðla að fjár-
málakreppu.
AFP
Giuseppe Conte, forsætisráðherra, og Matteo Salvini, innanríkisráðherra og aðstoðarforsætisráðherra, ræða saman.