Morgunblaðið - 23.08.2018, Síða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2018SJÁVARÚTVEGUR
Óhætt er að segja að Donald Trump hafi tekist
að hleypa alþjóðaviðskiptum í uppnám. Við-
skiptastríð virðist vera við það að bresta á milli
Bandaríkjanna og Kína og hefur Trump líka í
hótunum við Evrópusam-
bandið um að hækka tolla.
Dr. Jón Þrándur Stef-
ánsson, stjórnarformaður
og yfirmaður greininga hjá
Sea Data Center (seadata-
center.com) segir inngrip
Trumps þegar vera farin að
hafa áhrif á viðskipti með
sjávarafurðir m.a. að því
leyti að stór sjávarútvegs-
fyrirtæki í Bandaríkjunum séu farin að huga
að því hvernig þau geti brugðist við breyttum
aðstæðum. Áhrifin munu ekki einskorðast við
Bandaríkin en hugsanlegt er að þróunin muni
koma sér vel fyrir íslenska seljendur, í það
minnsta til skemmri tíma litið.
Jón Þrándur bendir á að útgerðir á stöðum
eins og Alaska séu í vanda staddar vegna
hækkandi tolla bæði í Bandaríkjunum og Kína:
„Kínverjar eru ekki bara neytendur sjávaraf-
urða heldur líka framleiðendur og allstór hluti
af hvítfiski frá Alaska, þá einkum Alaskaufsi,
er fluttur til Kína heilfrystur þar sem hann er
unninn frekar og er svo jafnvel fluttur aftur til
Bandaríkjanna þar sem hann fer á markað. Ef
fram heldur sem horfir er þessi fiskur að bera
hærri tolla þegar hann kemur til Kína, og svo
aftur þegar hann kemur til Bandaríkjanna, og
þannig eru Bandaríkjamenn í raun að skjóta
sig tvisvar í fótinn,“ segir Jón Þrándur „Yfir
helmingur af útfluttum sjávarafurðum frá
Alaska var seldur til Kína á síðasta ári og
námu þessi viðskipti um 800 milljónum banda-
ríkjadala. Þannig er ljóst að hér er um veru-
lega hagsmuni að ræða og 25 prósenta tollur
kemur því sér mjög illa. Að auki munu um
70.000 tonn af fiskimjöli frá Alaska bera auk-
inn toll í Kína ef þessi þróun heldur áfram.“
Gæti þetta orðið til þess að gera sjávaraf-
urðir frá Íslandi samkeppnishæfari á Banda-
ríkjamarkaði enda geti þarlendir framleið-
endur ekki lengur látið verka fiskinn með
ódýrum hætti í Kína. „Sama á við um aðra
markaði þar sem þessi fiskur hefur endað, t.d.
í Evrópu, því að ef hærri tollar eru lagðir á
bandaríska fiskinn þegar hann kemur til Kína
verður sú vara ekki eins samkeppnishæf.“
Gæti aukið framboð í Evrópu
En það eru ekki bara útgerðir í Alaska sem
hafa látið verka fisk í Kína heldur hafa t.d.
Rússar og Norðmenn sent heilan frystan,
hausaðan og slægðan þorsk til Kína til flök-
unar og síðan selt áfram til Bandaríkjanna.
Segir Jón Þrándur að þar sem virðisaukning á
sér stað í Kína sé hætt við að þessi norski eða
rússneski fiskur beri hærri toll þegar hann
kemur til Bandaríkjanna eftir stutt stopp í kín-
verskri fiskvinnslu.
Á móti kemur að það gæti gerst að sumt af
þeim fiski sem farið hefur til Bandaríkjanna í
gegnum Kína leiti í staðinn inn á mikilvæga
markaði fyrir íslenskar sjávarafurðir. „Að vísu
er ekki um fyllilega sambærilega vöru að ræða
enda fiskur verkaður í Kína tvífrystur á meðan
fiskurinn frá Íslandi er einfrystur og fyrir vik-
ið í meiri gæðum, en ef við gerum ráð fyrir að
svo háir tollar verði lagðir á fisk frá Kína að
borgi sig engan veginn að flytja þá vöru til
Bandaríkjanna þá gæti það þýtt aukið framboð
á frystum fiski í Evrópu sem myndi vænt-
anlega hafa þau áhrif að verð fari lækkandi,“
segir Jón Þrándur. „Ef fiskur sem hefur farið í
vinnslu í Kína kemst ekki lengur til Bandaríkj-
anna og þarf að finna sér annan farveg þá eru í
raun fáir aðrir möguleikar í stöðunni en Evr-
ópumarkaður.“
Finna ekki jafngóðan
vinnslustað í bráð
Bent hefur verið á að hækkun Trumps á
tollum muni væntanlega verða til þess að inn-
flutningur til Bandaríkjanna færist einfald-
lega frá Kína til annarra Asíulanda, s.s. Víet-
nams eða Taílands. Gæti þá ekki vinnslan á
bandarískum fiski allt eins flust þangað líka?
„Það er vissulega möguleiki, og lengi hefur
verið bent á að hækkandi launakostnaður í
Kína muni verða þess valdandi að hluti af
þeirri framleiðslu sem fer þar fram í dag muni
flytjast til annarra landa, og Víetnam einkum
verið nefnt í því sambandi. Samt hefur það
ekki ennþá gerst að framleiðsla hafi færst frá
Kína í stórum stíl og ef vinnsla á bandarískum
fiski á að færast eitthvað annað í Asíu þá mun
það þurfa að gerast á löngum tíma. Eins og
staðan er í dag þá er það hreinlega ekki raun-
hæfur möguleiki að finna annan vinnslustað í
þessum heimshluta fyrir það mikla magn af
fiski sem hefur hingað til verið unninn í Kína.“
Veikir alla markaði
Jón Þrándur segir líka brýnt að íslensk út-
flutningsfyrirtæki séu meðvituð um að tolla-
stríð Bandaríkjanna, Kína og ESB geti haft
neikvæð áhrif á allar atvinnugreinar óháð því
hvort þær verða fyrir beinum áhrifum af
hækkun tolla. „Ég hef litla trú á að allt fari á
versta veg þannig að haftastefna og vernd-
artollar verði allsráðandi, en ef það gerist þá
mun það snerta öll fyrirtæki því allir munu
finna fyrir lakari viðskiptakjörum. Tollar
skapa erfiðleika í aðfangakeðjum og leiða allt-
af til lakari rekstrarútkomu heilt á litið. Átök-
in á milli Bandaríkjanna og Kína skapa líka,
eðli málsins samkvæmt, mikinn óróleika og
óvissu, sem er alltaf slæmt sama í hvaða grein
fyrirtæki starfa.“
Hamagangur Trumps
bitnar á bandarískum fiski
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Tollastríð Kína og Bandaríkjanna
gæti skapað tækifæri fyrir íslensk-
ar sjávarafurðir, a.m.k. til skemmri
tíma litið. Útgerðir í Alaska eru í
vanda því þær hafa reitt sig á
ódýrar fiskvinnslustöðvar í Kína.
Morgunblaðið/Ernir
Mynd úr safni af fiskverkunarfólki að störfum hjá HB Granda. Bandarískur sjávarútvegur
hefur lengi sent fisk til vinnslu í Kína en tollastríð Trumps gæti sett strik í reikninginn.
Jón Þrándur
Stefánsson
SJÁVARÚTVEGUR
Fiskútflutningsfyrirtækið Icemar,
sem er í eigu Gunnars Örlygssonar
og eiginkonu hans Guðrúnar Hildar
Jóhannsdóttur, hagnaðist á síðasta
ári um 98 milljónir króna fyrir skatta,
en árið á undan var hagnaður félags-
ins 104 milljónir króna fyrir skatta.
Gunnar segir í samtali við Við-
skiptaMoggann að félagið sé skuld-
laust, og það hafi styrkt markaðs-
stöðu sína á hverju ári allt frá
stofnun árið 2003. „Við höfum reynt
að velja til samstarfs góð og öflug fé-
lög sem hafa sýnt okkur mikið traust
í gegnum árin,“ segir Gunnar.
Tekjur félagsins hafa síðustu ár
verið 2-3 milljarðar króna á ári, að
sögn Gunnars.
Á síðasta ári keypti Icemar helm-
ingshlut í framleiðslufyrirtækinu
ELBU í Barcelona á Spáni, en félag-
ið vinnur árlega úr 2.800 tonnum af
þorskafurðum frá Íslandi.
Þá keypti Icemar nýlega hlut í Ís-
fiski sem hyggur á fiskvinnslu í
frystihúsi HB Granda á Akranesi.
„Sjálfur er ég einnig stór hluthafi í
AG SEAFOOD ehf. í Sandgerði sem
er leiðandi í framleiðslu á flatfisk-
afurðum á Íslandi.“
Aðspurður segir Gunnar að þorsk-
urinn sem ELBU vinnur á Spáni
komi að tveimur þriðju hlutum í
gegnum Icemar, en hitt komi að
mestu frá GPG á Raufarhöfn, með-
eiganda Icemar í ELBU.
Styrkja sig í fullunnum afurðum
Hver eru helstu markaðssvæði
Icemar og hverjar eru helstu afurð-
irnar sem þið seljið?
„Markaðssvæðin eru Spánn, Eng-
land, Kanada og Bandaríkin, og við
seljum þorsk-, ýsu- og flatfiskafurðir
í ýmsu formi, bæði ferskar og fryst-
ar. Þá erum við að styrkja okkur
Hagnaður
Icemar
98 milljónir
Gunnar Örlygs-
son ásamt Joan
Armengol, fram-
kvæmdastjóra
ELBU.