Skírnir - 01.04.2004, Blaðsíða 31

SKÍRNIR
SIÐFRÆÐILEG ORÐRÆÐA ...
25
reglur og verður sagan við það að nokkurs konar „Goðaskugg-
* /«
sja .
Rödd höfundar má einna helst greina hjá Þorgeiri goða en það
er augljóslega til fyrirmyndar hvernig hann gegnir starfi sínu
(hvernig hann fer með vald sitt). Bróðir hans Þorkell leppur hrós-
ar honum upp í hástert. Hann segir að hann sé „skprungr í skapi
ok drengr góðr ok í alla staði vel menntr, ungr maðr ok metnað-
argjarn.“ Þorkell hafði eftirlátið honum goðorð sitt áður en hann
hélt utan en krefst þess ekki aftur er hann kemur að utan enda
finnst honum það vera í góðum höndum. „Síðan hefi ek eigi við
tekit, fyrir því at mér þykkir vel komit, meðan hann varðveitir“
(bls. 112). „Svá sýnisk mér ... sem þá muni goðorð várt bezt
komit, er þú hafir sem lengst. Ann ek engum svá vel sem þér at
hafa, því at þú hefir marga hluti til menntar um fram alla oss
brœðr, en ek óráðinn, hvat er ek vil af mér gera at bragði" (bls.
115). Þorgeir er í fyrstu afar hikandi er hann stendur frammi fyrir
því að hjálpa Sámi. Einungis fyrir þrábeiðni Þorkels skerst hann í
leikinn.
Þorgeir fær ekki skilið hvers vegna Sámur þyrmir lífi Hrafn-
kels og telur að hann eigi eftir að iðra þess (bls. 121). Síðar nýr
Þorgeir Sámi því enn um nasir að hann hafi hlífst við að drepa
Hrafnkel og telur það heimsku (bls. 132). Hins vegar telur Þorgeir
það til merkis um visku Hrafnkels að hann drap ekki Sám heldur
Eyvind, öflugri manninn. Hann vill á engan hátt tengjast gæfuleysi
Sáms (bls. 133). Þetta er síðasta beina ræðan í sögunni og því á
Þorgeir síðasta orðið í orðsins fyllstu merkingu. Við sögulok
hrósar Þorgeir Hrafnkeli fyrir það hve viturlega hann hefur hald-
ið á málum. Það getur ekki farið á milli mála að þetta er vísbend-
ing til lesanda (og ekki sú eina) að í sögulok skuli litið á Hrafnkel
í jákvæðu ljósi.
Þegar alls er gætt snýst sagan því ekki um einstaklinginn
Hrafnkel. Með því að lýsa örlögum hans er öllu fremur varpað
ljósi á stjórnmálaleg vandamál, er varða goðorð sem stjórnunar-
lega einingu. Rauði þráðurinn í sögunni er umræða um lögmæti,
eðli og framtíð goðaveldis sem samfélagsforms fyrir sjálfstýrt Is-
land. í því samhengi kemur boðskapur sögunnar fram sem ein-