Morgunblaðið - 29.10.2018, Síða 21

spurningunni svona löngu eftir
barnaskólann. Hvar eru hálf-
þróuðu dýrategundirnar í stein-
gervingasögunni eða umhverfi
okkar? Allar dýrategundir spretta
fram fullskapaðar sama hvar þær
finnast. Hvar er t.d. týndi hlekk-
urinn á milli eðlu og fugls? Fiðruð
eðla með vísi að vængjum?
Þegar talað er um þróun er allt-
af vísað í microevolution, ekki
macroevolution. Microevolution er
þróun/breytingar innan sömu
dýrategundar, t.d. allar þessar
undirtegundir sem við höfum af
hundum. Macroevolution er hug-
tak sem hefur verið búið til yfir
það þegar dýrategund breytist í
aðra dýrategund. Engar sannanir
er hins vegar að finna í dýraríkinu
eða steingervingasögunni að mac-
roevolution hafi nokkru sinni átt
sér stað. Þetta er einn af horn-
steinum þróunarkenningarinnar.
Hún gerir ráð fyrir því að með
tímanum hafi dýrategundir, þökk
sé tilviljanakenndum stökkbreyt-
ingum, breyst í aðrar dýrateg-
undir. Hvílir þróunarkenningin
ekki á brauðfótum þegar engar
sannanir finnast um macroevolu-
tion?
Af hverju höfum við sjálfsvit-
und? Lífið á að hafa kviknað fyrir
ótrúlega tilviljun fyrir löngu síðan
og með tímanum byggt sig upp í
þessa gríðarlega flóknu heild, okk-
ur. Ættum við ekki samkvæmt
þessu bara að vera vitundarlitlar
vélar? Jú, nú veit ég að vísindin
telja sig reyndar hafa „svar“.
Sjálfsvitundin er blekking. Fram-
tíðar vélmenni munu öðlast sjálfs-
vitund og ættu að njóta mannrétt-
inda á borð við okkur. Semsagt
„líf“ sem við sköpum. Nú dæmir
hver fyrir sig hvort honum finnst
þessi skýring vísindanna sannfær-
andi.
Þróunarkenningin stendur sem
sagt frammi fyrir erfiðum spurn-
ingum. Af hverju er börnunum
okkar þá ekki kennt að hugsa á
gagnrýninn hátt um hana?
Helsta heimild greinarinnar:
Shattering the Myths of Darwin-
ism, höf. Richard Milton.
Höfundur er tónlistarmaður
og félagsliði.
gaufi2@yahoo.co.uk
alvarlegra sjúkdóma, allt yfir í
dauða, og eins er með þessi eitur-
efni og áfengið að þrátt fyrir radd-
ir þeirra sem gerst mega þekkja,
aðvaranir þeirra og leiðsögn á
margan veg þá er eins og hið kalda
kæruleysi sé allsráðandi og stund-
um er eins og menn þurfi að verða
fyrir barðinu sjálfir á þessum
dauðavaldi með einhverjum hætti
svo þeir láti rödd sína heyrast
gegn ósómanum.
Og þarna gildir það svo ofan á
öll ósköpin að dómar í þessum
fíkniefnamálum ná sjaldnast til
þeirra sem mesta ábyrgðina bera
eða eigum við að segja ábyrgðar-
leysið, glæpamenn gróðans sem
sjaldnast næst í heldur eru það
oftast vesöl burðardýr sem blæða
fyrir úrþvættin sem öllu ráða í
raun.
Það er mikið rætt og af mikilli
speki um núvitund hvers konar og
eins og ég skil þetta tískuorð þá er
það svo að þegar að þessum mál-
um kemur þá þurfum við núvitund-
arvakningu í samfélaginu, því allir
hugsandi menn, og eigum við ekki
að segja að það séu flestir, vita um
voðann og vita einnig að það þarf
alvöruaðgerðir gegn þessum geira
auðvaldsins þar sem alls staðar
fljóta fjármunir í vasa þeirra sem
engu mannlegu eira, enda innsti
tilgangurinn aðeins sá að græða og
græða meira og sannar það hve
ríka andstyggð þessi öfl hljóta að
hafa á öllu siðgæði.
Og í lokin bið ég unga fólkið
okkar að segja svipað og ég sagði
við menn á æskuárum mínum, að-
eins enn alvarlegri og fjölbreyttari
í dag: Ég ætla ekki að prófa eitur-
efnin, hvorki áfengið né káin þrjú,
ég veit nefnilega aldrei til hvers
það leiðir.
Höfundur er form.aður
fjölmiðlanefndar IOGT.
UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. OKTÓBER 2018
Suðurlandsbraut 26 Sími: 587 2700
Opið 11-18 virka daga www.alno.is
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • tengi@tengi.is
Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15
Gæði, þjónusta, ábyrgð - það er Tengi
ALLT Í BAÐHERBERGIÐ
Tengi hefur mikla og góða reynslu af niðurföllunum frá Unidrain.
Unidrain eru margverðlaunuð dönsk hágæðahönnun.
Kennari sé: Valinn
og mikilhæfur dreng-
skapsmaður. Þannig
hefjast siðareglur Ís-
aks Jónssonar, stofn-
anda og skólastjóra
Ísaksskóla, frá árinu
1926. Hann heldur
áfram: „Kennari sé:
lærður, fjölmennt-
aður, sannleiksleit-
andi, síbætandi, allt
reynandi. Sinnugur,
minnugur, einbeittur, úrræðagóð-
ur, ósérhlífinn, glöggur mann-
þekkjari og einlægur barnavinur.“
Svo mörg voru þau orð.
Það er eðli siðareglna að vera
skrifaðar inn í tíðaranda hvers
tíma. Siðareglur Ísaks bera því
keim af ungmennahreyfingunni
sem var sterk í samfélaginu árið
1926. Siðareglur kennara voru
skrifaðar og samþykktar á þingi
KÍ árið 2011. Þær eru því skrif-
aðar inn í okkar samtíma. Þar er
meðal annars minnst á jafnrétti,
vinnu gegn fordómum og einelti.
En til hvers eru siðareglur al-
mennt skrifaðar og fyrir hverja?
Ef flett er upp siðareglum á net-
inu kemur í ljós að ýmsar starfs-
stéttir hafa sínar siðareglur. Þar
eru t.d lögmenn, blaðamenn, ljós-
mæður, fasteignasalar og kenn-
arar. Það sem þessar stéttir eiga
sameiginlegt er vinna fyrir og með
fólk.
Það er því áhugavert að skoða
fyrstu siðareglu nokkurra stétta
og bera saman við siðareglur
kennara.
Lögmenn: „Lögmanni ber að
efla rétt og hrinda órétti.“
Blaðamenn: „Blaðamaður leitast
við að gera ekkert það, sem til
vanvirðu má telja fyrir stétt sína
eða stéttarfélag, blað eða frétta-
stofu. Honum ber að forðast hvað-
eina sem rýrt gæti álit almennings
á starfi blaðamanns eða skert
hagsmuni stéttarinnar. Blaðamað-
ur skal jafnan sýna
drengskap í skiptum
sínum við starfs-
félaga.“
Fasteignasalar:
„Starf fasteignasala
er opinbert trúnaðar-
starf í þágu sam-
félagsins sem snýr al-
mennt að milligöngu
um aleigu fólks þar
sem algert traust
verður að ríkja. Vand-
aður félagsmaður býr
í senn yfir góðri
þekkingu og heiðar-
leika. Félagsmenn gera sér grein
fyrir því að traust almennings á
stétt þeirra byggist á að hver fé-
lagsmaður sé reiðubúinn að hafa
faglegar og siðferðilegar hugsjónir
að leiðarljósi í starfi. Félagsmenn
skulu ávallt hafa hagsmuni við-
skiptavina í fyrirrúmi.“
Þá er það fyrsta siðaregla kenn-
ara: „Menntar nemendur“. Fyrsta
siðaregla kennara lætur ekki mik-
ið yfir sér, en í henni er mikið fal-
ið. Að mennta er ekki það sama og
að kenna. Með því að mennta
nemendur gefum við þeim verk-
færi sem þeir geta notað til að
taka þátt í samfélagslegri um-
ræðu. Við sýnum þeim fram á að
skoðun þeirra sé mikilvæg og
rödd þeirra skipti máli.
Siðareglur hafa það hlutverk að
skilgreina það sem okkur finnst í
raun vera svo sjálfsagt. Þær eru
leið til að koma þeim sem þær
eiga við á sömu blaðsíðu þannig að
við sem tilheyrum sömu stétt
fáum sama skilning á starfi okkar.
Þær eru til þess fallnar að efla
fagvitund og vekja okkur til um-
hugsunar um það sem felst í því
starfi sem við höfum valið okkur
að vinna. Þá sést einnig í siðaregl-
unum hvaða gildi eru mikilvægust
í hverri starfsstétt, hjá lögmönn-
um er það löghlýðni, fasteigna-
sölum heiðarleiki og blaðamönnum
trúverðugleiki.
Síðasta siðaregla kennara er
áhugaverð.
Kennari: Gætir heiðurs og hags-
muna stéttar sinnar. Setjum þetta
í samhengi. Ef höfð er í huga
fyrsta siðaregla blaðamanna þar
sem trúverðugleikinn er í aðal-
hlutverki getum við séð að stétt
blaðamanna bíður hnekki ef ein-
hver í þeirri stétt missir trúverð-
ugleika, það getur orðið til þess að
almenningur hættir að treysta
fjölmiðlum. Á sama hátt geldur öll
kennarastéttin fyrir ef einhver í
henni verður fyrir ærumissi sem
kennari. Hagsmunir stéttar kenn-
ara eru að fagmennska og sjálf-
stæði með mennskuna sé í fyrir-
rúmi. Starf kennarans byggist á
samskiptum og mannleg samskipti
eru flókin.
Eftir Sigrúnu Lilju
Guðbjörnsdóttur » Að mennta er ekki
það sama og að
kenna.
Sigrún Lilja
Guðbjörnsdóttir
Höfundur er framhaldsskólakennari
og situr í stjórn Félags framhalds-
skólakennara (FF).
Hvers vegna siðareglur?
SMARTLAND
MÖRTUMARÍU