Morgunblaðið - 04.10.2018, Side 12

12 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. OKTÓBER 2018SJÓNARHÓLL
Grunnforsenda fyrir því að aðilar eigi viðskipti er súað báðir telji sig hagnast á þeim. Það gefur auga-leið að ef aðili metur það svo að hann muni ekki
hagnast á ákveðnum viðskiptum láti hann ekki verða af
þeim.
Við fjárfestingu í sprotafyrirtæki telur frumkvöðullinn að
sú virðisaukning sem á sér stað við innkomu fjármagns frá
öðrum réttlæti þynningu hlutar hans. Fjárfestirinn telur
einnig að sú aukning í virði sprotafyrirtækisins sé nægj-
anleg til að skila ásættanlegri ávöxtun miðað við þá áhættu
sem til staðar er.
Skipting þess virðisauka sem
skapast vegna innkomu fjármagns
í sprotafyrirtæki er þó almennt
óljós. Verðmat sprotafyrirtækja er
byggt á svokölluðu „Pre-money“
virði eða virði fyrirtækisins fyrir
fjárfestingu. Viðbótarfjármagn
skilar þá svokölluðu „Post-money“
virði fyrirtækisins eða virði þess
eftir fjárfestingu þar sem virði er í
þeim peningum sem fjárfest er
með.
Þar sem einfalt er að meta virði
peninga liggur áskorun verðmats
sprotafyrirtækja í því að meta
virði fyrirtækisins fyrir fjárfestingu. Ýmsar aðferðir eru
notaðar til þess og er algengt að meta slíkt út frá rekstr-
aráætlun fyrirtækisins, a.m.k. að hluta. Kemur þá upp sú
spurning hvort miða eigi rekstraráætlun við nýtingu þeirrar
fjárfestingar sem til stendur að sækja eða hvort eigi að miða
við þann rekstur sem telst líklegur ef fjárfestingarinnar nýt-
ur ekki við. Talsverður munur er þarna á milli, sérstaklega
hjá ungum sprotafyrirtækjum, þar sem innkoma fjármagns
getur jafnvel verið undirstaða áframhaldandi reksturs og
tekjuöflunar.
Fyrir liggur að virði sprotafyrirtækis, t.d. með sterk
einkaleyfi, en sem skortir fjármagn til framleiðslu, miðast
við rekstraráætlun með aðkomu aukins fjármagns. Á sama
hátt má segja að frumkvöðull sem metur virðið sem fjárfest-
ingin skapar samkvæmt „Pre-money“ virði fyrirtækisins og
bætir síðan við virði hins nýja fjármagns, tvítelji virði fjár-
festingarinnar í „Post-money“ virði fyrirtækisins.
Eðlilegt er að markmið rekstraráætlunar sé að gefa sem
nákvæmasta mynd af framtíðarrekstri félagsins. Þess
vegna er það skynsamlegt að áætlunin miðist við það virði
sem fjármunir fjárfesta skapa. Sé það gert getur verið við
hæfi að fjárfestirinn geri kröfu um afslátt af því verðmati, til
þess að því aukna virði sem skapast sé skipt af nákvæmni
milli frumkvöðuls og fjárfestis.
Ekki er nóg í öllum tilvikum að líta einungis til þess virðis
sem fjárfestar og frumkvöðlar skapa með innkomu fjár-
magns í félagið. Algengt er að reynslumiklir fjárfestar bjóði
sprotafyrirtækinu sem þeir fjárfesta
í aðstoð sína og ráðgjöf, opni dyr
fyrir félagið á nýjan markað og/eða
tengi félagið við lykilviðskiptavini og
-fjárfesta. Slík aðstoð getur skapað
gríðarleg verðmæti fyrir félagið.
Þó að með fjárfestingu virkra
fjárfesta í sprotafyrirtæki skapist
fjárhagslegur hvati fyrir þá fjárfesta
að auka virði félagsins er eðlilegt að
sprotafyrirtæki skapi viðbótarhvata
fyrir slíka fjárfesta. Hægt er að
bjóða þeim hagstæðari kjör umfram
aðra fjárfesta sem leggja einungis til
fjármagn til þess að koma til móts
við það virði sem þeir skapa. Hafa
ber í huga að fjárfestar sem aðstoða félagið eru í raun ekki
einungis að fjárfesta sínu fjármagni heldur má einnig líta á
þann tíma sem þeir nota í þágu félagsins sem fjárfestingu í
því.
Mikilvægt er fyrir frumkvöðla að sækja fjármagn til fjár-
festa sem geta aðstoðað félagið. Heimamarkaður okkar Ís-
lendinga er lítill og fara mörg sprotafyrirtæki fljótt að horfa
út fyrir landsteinana. Sókn á erlenda markaði er flókin,
kostnaðarsöm og tímafrek. Það að hafa reynslumikinn aðila
sem náð hefur árangri á erlendum markaði innan handar er
ákaflega mikilvægt og getur skilið milli árangurs og ósigurs.
Slíkt virði ber að meta til fjár.
Nauðsynlegt er að bæði frumkvöðlar og fjárfestar í
sprotafyrirtækjum geri sér grein fyrir hver skipting þeirrar
virðisaukningar sem skapast af þeirra samvinnu er, þegar
samið er um fjárfestingu. Slíkur skilningur er hornsteinn að
samningi sem er hagkvæmur og sanngjarn fyrir báða aðila.
SPROTAR
Helga Viðarsdóttir og Jökull Jóhannsson
sérfræðingar í fjármögnun fyrirtækja.
Hvort kemur á undan
hænan eða eggið?
”
Algengt er að reynslu-
miklir fjárfestar bjóði
sprotafyrirtækinu sem
þeir fjárfesta í aðstoð
sína og ráðgjöf, opni dyr
fyrir félagið á nýjan
markað og/eða tengi fé-
lagið við lykilviðskipta-
vini og -fjárfesta.
VEFSÍÐAN
Við mælum árangur okkar á ýms-
um sviðum. Í skólanum fáum við ein-
kunnir til að sjá hvar við stöndum.
Við höldum bókhald utan um hvað
við borðum og hve mikið við hreyf-
um okkur til að losna hraðar við
aukakílóin. Við kíkjum á launakann-
anir til að bera okkur saman við aðra
í sömu stétt.
En gleymum við að mæla það sem
mestu máli skiptir?
Lyfescore.com er vefsíða sem
hjálpar fólki að reikna út n.k. ein-
kunnablað fyrir lífið sjálft. Byggist
vefsíðan á þeirri hugmynd að okkur
hættir til að hundsa það sem ekki er
mælt, en vinna samviskusamlega að
því að bæta það sem við mælum.
Kannski er öll orkan og einbeitingin
að fara í það að klifra upp met-
orðastigann og fá meiri pening inn á
bankareikninginn um hver mán-
aðamót því árangurinn er mælan-
legur á meðan samverustundum
með ástvinum fer fækkandi og heils-
an er látin sitja á hakanum.
Fyrst er notandinn beðinn um að
forgangsraða ýmsum þáttum í lífi
sínu og ákveða hvaða vægi þeir eiga
að hafa. Notandinn gefur síðan sjálf-
um sér einkunn fyrir hvern þátt og
reiknar Lyfescore því næst út heild-
areinkunn til að sýna hvar notandinn
stendur.
Niðurstöðurnar má nota sem eins
konar áttavita, til að vinna markvisst
að því sem bæta þarf, hvort sem það
er fjárhagurinn, félagslífið eða ein-
faldlega það að njóta lífsins oftar og
skemmta sér. ai@mbl.is
Hvernig stendur
þú þig í lífinu?
Loftpressur - stórar sem smáar
KRISTINN MAGNÚSSON