Morgunblaðið - 08.02.2019, Side 10

10 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 2019
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
F
yrir skemmstu fékk Jens
Garðar Helgason tilboð
sem hann gat ekki hafnað.
Eftir mörg ár sem stjórn-
andi sölufélagsins Fiski-
miða ehf., dótturfélags Eskju, er
hann á leið í framkvæmdastjórastól-
inn hjá Löxum fiskeldi. Laxar reka
seiðaeldisstöð í Ölfusi, eru með
skrifstofu í Reykjavík, kvíar í Reyð-
arfirði og leyfi fyrir 6.000 tonna
eldi.
Jens, sem er jafnframt formaður
stjórnar Samtaka fyrirtækja í sjáv-
arútvegi (SFS), segist hafa fylgst
með uppbyggingu fyrirtækisins og
þótt mikið til koma að sjá hvernig
fiskeldi hefur reynst vítamínsprauta
fyrir byggðir á Austurlandi. „Ég hef
búið á Eskifirði alla ævi, að undan-
skildum sjö árum í Reykjavík, og
séð hvernig þessi spennandi iðnaður
hefur verið enn ein driffjöðrin í upp-
byggingu atvinnulífsins. Fjöldi
starfa hefur orðið til, bæði við fisk-
eldið sjálft en einnig í alls kyns
þjónustu í kringum greinina. Mér
þótti það ánægjulegt þegar tæki-
færi bauðst til að starfa innan þess-
arar greinar og vinna með beinum
hætti að þessari þróun,“ segir hann.
„Atvinnugreinin er spennandi, í ör-
um vexti og mjög áhugaverðir fram-
tíðarmöguleikar.“
Mikil verðmætasköpun
Íslenskt fiskeldi hefur vaxið mikið á
skömmum tíma og fyrirtækin í
greininni virðast búin að ná góðum
tökum á framleiðslunni. Bendir
Jens á að þar sem fiskeldið er kom-
ið lengst sé verðmæti eldisafurða í
sumum tilvikum orðið meira en út-
flutningsverðmæti þorskafurða
enda seljist hvert kíló af laxi á tvö-
falt til þrefalt hærra verði en þorsk-
kílóið. „Greinin er núna í
uppbyggingarfasa og er m.a. að laða
fólk með dýrmæta menntun aftur
heim í hérað, þökk sé spennandi at-
vinnutækifærum. Hefur komið á
daginn að fiskeldi er mikilvægur
hluti af sjálfbærri byggðastefnu
bæði á Vestfjörðum og Austfjörðum
og þar sem fiskeldi er farið af stað
ríkir bjartsýni í samfélögunum.“
Jens minnir þó á að fiskeldi sé
ekki leikur einn og mikil vinna fram
undan. Skemmst sé að minnast
eldri tilrauna með sjókvíaeldi sem
heppnuðust sumar miður vel og tók
t.d. faðir hans þátt í einni slíkri. „Að
ala fisk í náttúrunni verður alltaf
áskorun, en um leið er mikilvægt að
skilja að fiskeldið í dag fer fram
með allt öðrum hætti en áður, og
eftir fjármálahrun fengum við inn í
íslenskt fiskeldi bæði reynslu og
þekkingu frá Noregi sem varð til
þess að tókst að byggja upp fagleg-
an iðnað sem stendur jafnfætis því
sem best gerist erlendis..“
Á íslenskt fiskeldi mikið inni, að
mati Jens, enda atvinnugrein sem
framleiðir prótínríka og holla vöru
með lítið kolefnisspor og ekki von á
öðru en að eftirspurnin á heims-
markaði vaxi jafnt og þétt. „Íslensk
fiskeldisfyrirtæki hafa líka góða
sögu að segja þegar þau sækja inn á
erlenda markaði og allar forsendur
fyrir því að fá gott verð fyrir afurðir
okkar.“
Bæti umræðuna
Eins og Morgunblaðið fjallaði um í
janúar fengu aðildarfyrirtæki
Landssambands fiskeldisstöðva ný-
lega aðild að SFS og segir Jens það
ánægjuefni, enda greinileg samlegð-
aráhrif í því fólgin að fiskeldi og
fiskveiðar snúi bökum saman. Segir
hann að meðal þeirra verkefna sem
greinin þurfi að takast á við sé að
stuðla að eðlilegri og upplýstri um-
ræðu en eitthvað hefur borið á mis-
skilningi og upphrópunum um eðli
og áhrif fiskeldis:
„Gott samtal þarf að fara fram á
milli allra hagaðila og fiskeldisfyr-
irtæki þurfa að gyrða sig í brók
þegar kemur að því að uppfræða al-
menning betur með staðreyndum
um hvers lags iðnað er verið að
byggja hér upp,“ segir Jens. „Við
erum að skapa fjölda starfa og
byggja upp þekkingariðnað en auk
þess hefur fiskeldi framtíðarburði
til að stórauka útflutningsverðmæti
þjóðarinnar. Þá þjónar það
sameiginlegum hagsmunum okkar
allra ef öflugt fiskeldi styrkir sjáv-
arbyggðir landsins og getur orðið
framtíðarlausn á vanda margra
byggðarlaga sem stjórnvöld á hverj-
um tíma hafa lengi reynt að leysa.
Að ógleymdri þeirri staðreynd að
fiskeldi getur orðið að enn einni
efnahagslegri stoðinni undir efna-
hagslega farsæld þjóðarinnar.“
Ný störf, ný þekking og ný verðmæti
Jens Garðar hlakkar til
að fá að vinna með bein-
um hætti að uppbygg-
ingu fiskeldis, enda
grein sem hefur verið
kröftug vítamínsprauta
inn í atvinnulífið víðs
vegar um landið.
Morgunblaðið/Hari
„Að ala fisk í náttúrunni verður alltaf áskorun, en um leið er mikilvægt að skilja að fiskeldið í dag fer fram með allt öðrum hætti en áður,“segir Jens Garðar Helgason.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Myndin sýnir höfnina á Eskifirði. Þar, sem víða annars staðar, hefur fiskeldið
reynst mikilvæg lyftistöng fyrir atvinnulíf, og laðað fleira fólk til bæjarins.
Í umræðunni upp á síðkastið hafa
heyrst hugmyndir um að setja ætti
einhvers konar auðlindagjald á fisk-
eldi, svipað og gert hefur verið við út-
gerðirnar. Jens segir alls ekki tíma-
bært að leggja sérstök gjöld á greinina
á þessu stigi. „Fiskeldið er ennþá bara
að slíta barnsskónum. Við verðum að
fá ráðrúm til að byggja okkur betur
upp, fjölga störfum og ráðast í mjög
kostnaðarsamar fjárfestingar til að
geta orðið samkeppnis- og sam-
anburðarhæf við leiðandi fiskeld-
isþjóðir. Er hætt við að ef lagðir yrðu á
sértækir skattar á þessu stigi gæti
það hægt á uppbyggingunni. Ég segi
að við ættum fyrst að fá að byggja upp
og síðan er hægt að ræða auðlinda-
gjöld.“
Fái betra
svigrúm
til upp-
byggingar
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Mynd úr safni sýnir laxinn
sóttan í kvíarnar. Fiskeldi hér á
landi hefur eflst mjög að und-
anförnu, og lofar góðu um
framhaldið, en uppbyggingin
er rétt að byrja.