Morgunblaðið - 27.02.2019, Qupperneq 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR 2019
ROYAL KARAMELLUBÚÐINGUR
... OG FÆST Í ÖLLUM BETRI
MATVÖRUVERZLUNUM LANDSINS
A�taf góður!
Reykjavíkurborg
ætti að innleiða bif-
reiðastæðaklukkur í
þar til gerð merkt
stæði í miðbæ
Reykjavíkur og ná-
grenni hans. Bifreiða-
stæðaklukkur, eða
framrúðuskífa eins og
þetta er oft kallað,
gætu komið að gagni
ekki einungis í mið-
bænum heldur líka
nálægt Háskólanum
og víðar. Fram-
rúðuskífan er notuð
mjög víða á megin-
landinu, einmitt í
borgum á stærð við
Reykjavík. Fram-
rúðuskífa hentar sér-
lega vel, ekki ein-
ungis fyrir borgir af
þessari stærðargráðu
heldur einnig á svip-
aðri breiddargráðu og
Reykjavík. Misjafnt
yrði eftir stæðum
hversu lengi mætti
leggja, allt frá einni
upp í tvær klukku-
stundir eftir því hversu nálægt
miðbænum stæðið er. Leyfilegur
tími er tilgreindur á skiltum við
stæðin. Sé bifreið lagt lengur en
heimilt er, klukka rangt stillt eða
engin klukka sjáanleg í framrúðu
er lagt á stöðugjald skv. ákveðinni
gjaldskrá.
Framrúðuskífa sem hér um
ræðir kæmi í stað gjaldmæla. Eins
og flestir vita er þetta fyrirkomu-
lag á Akureyri og hefur reynst
vel. Um það ríkir almenn ánægja.
Hægt er að hafa þann tíma sem
fólk leggur frítt breytilegan eftir
staðsetningu. Reynslan á Akureyri
hefur jafnframt verið sú að tekjur
bílastæðasjóðs bæjarins hafa auk-
ist samfara þessu fyrirkomulagi.
Sé farið fram yfir tímann hefst
gjaldtaka. Með þessu fyrirkomu-
lagi nýtast stæðin betur og leiða
má sterkar líkur að því að verslun
í miðbænum muni taka fjörkipp,
verði þessu kerfi komið á. Því mið-
ur eru fjölmargar verslanir að
leggja upp laupana á Laugavegi
og Skólavörðustíg. Verslunar- og
þjónustufyrirtæki sem eiga sér
áratugalanga sögu eru mikilvægur
þáttur í menningu borgarinnar.
Margir kaupmenn á
Laugavegi eru veru-
lega uggandi yfir sam-
drætti sem orðið hefur
í verslun á þessu
svæði. Hinn almenni
borgari er farinn að
leita frekar annað, svo
sem í Kringluna og
Smáralind vegna bæði
slæms aðgengis að
miðborginni og einnig
hárra bílastæðagjalda.
Verið er að loka
mörgum verslunum
við Laugaveg og flytja
þær annað. Ef fram
heldur sem horfir
munu einungis minja-
gripaverslanir standa
við Laugaveginn og
Skólavörðustíg.
Aðrir möguleikar
Það er löngu tíma-
bært að skoða til hlít-
ar möguleika á að
taka upp bifreiða-
stæðaklukkur mið-
svæðis í Reykjavík í
stað gjaldmæla. Skor-
að er á borgaryfirvöld
að koma á samstarfs-
hópi borgarinnar og
hagsmunaaðila í miðborginni sem
myndu kynna sér betur kosti
þessa kerfis með það fyrir augum
að innleiða það. Með þessu fyrir-
komulagi eykst sparnaður umtals-
vert við gjaldmælakostnað og við-
hald á þeim. Með tilkomu nýrra
gjaldmæla hefur bifreiðaeigendum
eða leigjendum bifreiða reynst
auðvelt að taka stæði í gíslingu
dögum saman án þess að hægt
verði að beita sektarákvæðum.
Það hefur borið við að á bifreiða-
stæðum fyrir framan hótel við
Laugaveginn hafi bifreið staðið í
sama stæðinu dögum saman, lík-
lega meðan leigjandi/eigandi
bifreiðarinnar hefur brugðið sér í
nokkurra daga ferð út fyrir borg-
ina. Þetta þarf að hindra að geti
gerst og besta leiðin til þess er að
taka upp bifreiðastæðaklukku.
Hagkvæmni hennar er ótvíræð.
Flokkur fólksins í borgarstjórn
hefur lagt fram í Skipulags- og
samgönguráði tillögu um að tekn-
ar verði upp bifreiðastæðaklukkur
í miðborg Reykjavíkur.
Innleiðum bifreiða-
stæðaklukkur í mið-
borg Reykjavíkur
Eftir Kolbrúnu
Baldursdóttur
Kolbrún Baldursdóttir
» Verið er að
loka mörg-
um verslunum
við Laugaveg og
flytja þær ann-
að. Ef fram
heldur sem
horfir munu ein-
ungis minja-
gripaverslanir
standa við
Laugaveginn.
Höfundur er sálfræðingur og
borgarfulltrúi Flokks fólksins.
Varla er hægt að
fletta blaði eða opna
sjónvarp eða útvarp í
dag án þess að þurfa að
hlusta á fréttir af
veggjaldamálum og
mikið talað um slit á
vegum og mikilli um-
ferð ferðamanna yfir-
leitt kennt um.
Af hverju er ekki
minnst á stærsta skað-
valdinn á vegunum okkar? Jú, líklega
vegna þess að það hangir of mikið á
spýtunni og þar liggja miklir hags-
munir í útflutningi okkar á fisk-
afurðum.
Við reynum og þurfum að koma af-
urðum okkar sem fyrst á markaði
okkar erlendis en er ekki einhvers-
staðar skakkt gefið? Þessum þunga-
flutningi er hleypt inn á vegina að því
er virðist ótakmarkað og það vita allir
sem eitthvað vilja vita um þau mál að
stór hluti af vegakerfi okkar er alls
ekki hannaður eða
byggður fyrir þessa
þungu bíla sem aka dag-
lega um vegina og slíta
þeim ótæpilega. Svo er
látið líta svo út að þetta
sé af völdum umferðar
frá ferðamanninum og
umferð einkabíla um
landið kennt um. Það
mætti kannski benda
áhugamönnum um þessi
mál á að kynna sér vel
hvað þessir þungu bílar
slíta vegunum óhemju
mikið meira en vanalegir fjölskyldu-
bílar landsmanna.
Það er ekkert út í hött að þjóðir
víðsvegar um heiminn nota frekar
vatnaleiðir, járnbrautir og yfirleitt
aðrar aðferðir en að beina þunga-
flutningum sínum á vegi sem oft á tíð-
um eru aðeins byggðir fyrir létta um-
ferð almennings.
Það er kannski aðferð til að sætta
almenning við auknar álögur í veg-
gjöldum? Væri ekki ráð að skoða að-
eins hvernig þetta var gert hér áður
fyrr, þ.e. hvort ekki mætti nota sjó-
leiðina.
Úti í hinum stóra heimi er vatnið
notað til að flytja þungavöru milli
staða, þ.e. skip og prammar fara
þvers og kruss um alla Evrópu sem
og um allan heiminn þar sem ár og
vötn eru notuð til flutninga á flestri
þungavöru sem flutt er hingað og
þangað um heiminn en við Íslend-
ingar sem höfum sjó allt í kringum
landið okkar við þurfum ekkert að
vera að spá í slíkt, við bara setjum
þungaflutningana á vegina okkar og
finnum svo leið til að reyna að sætta
almenning við óskapnaðinn og borga
slit veganna. Af hverju ekki að koma á
laggirnar strandflutningakerfi eitt-
hvað í líkingu við það sem tíðkaðist
hér áður fyrr. Það þarf sjálfsagt gott
og mikið skipulag en við eigum mikið
af vel menntuðu fólki til að taka til
hendinni.
Kannski er þörf á algjörri byltingu í
flutningamálum okkar, alla vega dug-
ir ekki að búa til vegi sem gert er ráð
fyrir að þoli umferð léttra bíla en
skella svo þungaflutningum á þá eins
og það sé bara sjálfsagður hlutur og
svo þegar allt er orðið gatslitið þá á
bara að finna leið til að láta almenning
í landinu borga brúsann! Væri ekki
meiri reisn yfir því að fá vel valinn
hóp sérfræðinga til að fara vandlega
yfir málin og leita leiða til að koma
okkar góðu afurðum fljótt og skil-
merkilega til markaða sinna á þann
máta að ekki þurfi að plata almenning
í landinu til að borga brúsann?
Því í ósköpunum er ekki reynt að
skoða það hvort hægt væri einhvern
veginn að nýta sjóinn til flutninga á
afurðum okkar. Hugsanlega mætti
gera þetta með sérhönnuðum litlum
skipum sem væru sérlega fljót í för-
um og gætu skilað vörunni fljótt og
örugglega sem næst þeirri flughöfn
sem best hentaði á hverjum tíma.
Vissulega gætu komið upp tilvik sem
krefðust þess að varan væri flutt
landleiðina, en það væri væntanlega
aðeins í undantekningatilfellum
þannig að ekki þurfi að koma til auk-
inna veggjalda fyrir almenning í land-
inu.
Skora ég hér með á ráðherra þess-
ara mála að taka veggjaldamálin til
alvarlegrar endurskoðunar og virki-
lega að kynna sér hve gríðarlega
miklu meira slit verður á vegunum
við þessa þungu umferð sem sett er á
vegina okkar að því er virðist hugs-
unarlaust.
Og kannski hugsunarlaust af þeim
sem helst ættu að vita hvað þetta fer
svakalega með vegina okkar.
Eftir Hjálmar
Magnússon »Ekki dugar að búa til
vegi sem gert er ráð
fyrir að þoli umferð
léttra bíla en skella svo
þungaflutningum á þá
og svo þegar allt er orð-
ið gatslitið þá á bara að
finna leið til að láta al-
menning í landinu borga
brúsann. Hjálmar Magnússon
Höfundur er fv. framkvæmdastjóri.
borgarvirki@simnet.is
Veggjöld og hverjir slíta vegunum?
Frábær er sú forna
hefð Ríkisútvarpsins
að útvarpa lestri
Passíusálma Hallgríms
Péturssonar fimmtíu
sinnum fram að
páskum. Lesturinn
hófst að þessu sinni
miðvikudaginn 20.
febrúar og Pétur
Gunnarsson rithöf-
undur les af mikilli
næmni og list. Hefð er fyrir því að
helstu andans menn þjóðarinnar lesi
sálmana í útvarpið, nægir að nefna
Jón Helgason, Halldór Laxness og
Sverri Kristjánsson auk annarra
frábærra túlkenda. Rödd flytjand-
ans þarf auðvitað að hæfa efninu, en
framsögn og hrynjandi í flutningi
sálmanna skiptir ekki minna máli.
Ég hef oft furðað mig á eltingaleik
sumra lesenda við atkvæði og hrynj-
andi eins og við þekkj-
um nú, en voru greini-
lega önnur þá.
Ég hef notið þessara
lestra í útvarpinu eins
lengi og ég man og
meira að segja lengur.
Hið síðara er ekki síst
vegna síendurtekins
flutnings bestu manna á
sálmunum. Sennilega er
það í sparnaðarskyni, en
gengur í þverhögg við
tilgang Ríkisútvarpsins.
Ég geri þá kröfu til út-
varpsins að það fái á hverju ári hina
færustu menn til að lesa Passíusálm-
ana og varðveiti lesturinn.
Lestur Péturs Gunnarssonar er í
þessum anda. Hann lýkur hverjum
lestri með ameni, en það er ekki al-
gengt. Síðast man eg eftir kommún-
istanum Sverri Kristjánssyni sem
alltaf endaði á ameni, en eflaust hafa
aðrir haft þann sið þótt eg hafi ekki
tekið eftir því.
Fáum Gerði Kristnýju, Kristínu
Ómarsdóttur, Einar Kárason, Þór-
arin Eldjárn, Davíð Oddsson, Ólaf
Gunnarsson, og fleiri til að lesa
Passíusálmana og hvetjum til túlk-
unar nútímahöfunda á íslenskri
klassík sem annars varðveitist ekki
nema á bók. Ég hef þann fyrirvara á
að kannski hafa sumir ofannefndra
þegar lesið sálmana í Ríkisútvarp-
inu.
Eftir Hafliða Pétur
Gíslason » Frábær er sú fornahefð Ríkisútvarpsins
að útvarpa lestri Passíu-
sálma Hallgríms
Péturssonar. Fáum
unga andans menn til að
lesa sálmana í útvarpið.
Hafliði Pétur Gíslason
Höfundur er prófessor.
haflidi@hi.is
Lestur Passíusálma í útvarpinu