Fréttir - Eyjafréttir - 29.11.2017, Blaðsíða 9

Eyjafréttir - 9Miðvikudagur 29. nóvember 2017
Fólk leiti sér aðstoðar
Aðspurð sagðist Vera Björk hafa
leitað sér aðstoðar tveimur árum
eftir að Árni Garðar lést. „Ég var
búin að vera í sjálfshjálparsam-
tökum sem Jóna Hrönn og Bjarni
voru með en var of fljót á mér. Var
orðin meira sem ráðgjafi, hjálpaði
hinum en svo þarna tveimur árum
seinna leið mér mjög illa og þá
benti vinkona mín mér á sálfræðing
í Reykjavík. Ég hitti hann tvisvar og
sagði honum sögu mína og þegar ég
kom út var eins og hundrað kíló
hefðu farið af mér. Þarna gat ég
talað við einhvern sem vissi ekkert
um málið sem var mjög gott.“
Ég fór á nokkra fundi hjá Nýrri
dögun sem eru sorgarsamtök og
talaði við sáfræðing á þeirra vegum
sem var mjög gott.“
„Prestarnir í Landakirkju voru með
sjálfshjálparhóp í kirkjunni, það
hjálpaði mér mikið að vera með
öðrum sem höfðu misst, finna
skilning og styrk hvers annars. Það
er svo gott að tala við þá sem
þekkja tilfinningarnar því að
tilfinningasveiflurnar eru svo
miklar,“ segir Oddný.
„Við fórum ekki formlega til
sálfræðings eftir að Sigurjón dó.
Það var ekki fyrr en 11 árum
seinna. Eftir að Steingrímur
veiktist. Þá fórum við í Hveragerði í
mánuð og fengum tíma hjá
sálfræðingi. Ég hélt að hann ætlaði
að tala um veikindin en þá kom
þetta með Sigurjón upp á yfir-
borðið. Þegar Rikki dó leitaði ég til
vina minna en Steingrímur talaði
við sálfræðinginn sem við kynnt-
umst í Hveragerði. Í bókinni
hvetjum við fólk til að leita sér
aðstoðar eins og hægt er, til
sálfræðinga og annarra sérfræðinga.
Tala við einhvern sem vill hlusta,“
segir Þóranna.
Vera Björk bendir á að í dag sé
þetta ekki svo mikið leyndarmál,
það viðhorf hafi breyst svo mikið.
„Þú varst talin klikkuð ef þú fórst til
sálfræðings. Núna er þetta allt öðru
vísi. Ég held líka að ef fólk gerir
ekki upp andlega streitu geti það
leitt af sér alvarlega sjúkdóma,“
segir Vera Björk.
Að læra að lifa með
En jafnar maður sig einhvern
tímann á þessu? „Það nýjasta í
sorgarfræðum er að læra að lifa
með þessu. Læra, að svona er þetta
en á meðan vaxa börnin inni í
manni. Það er rosalega erfitt og að
hugsa til þess að Sigurjón hefði
orðið 39 ára í gær. Það er gott að
geta sagt upphátt; þetta er afmælis-
dagur, gleðidagur og maður hugsar,
hvað hefði hann verið að gera í
dag? Hjá okkur kom þetta í þrepum.
Rúmum tveimur árum eftir að
Sigurjón dó skipulögðum við
gönguferð. Fórum Laugaveginn í
góðum hóp og morguninn eftir
föttuðum við Steingrímur að við
höfðum sofnað og vaknað án þess
að hugsa um það sem gerðist.“
Oddný fór að starfa sem með-
hjálpari í Landakirkju, byrjaði 1.
apríl 2006. „Verkefnin þar voru
bæði erfið og auðveld. Það var
gefandi að starfa í kirkjunni,
starfsfólkið þar hvert öðru yndis-
legra. Það var mitt lán að starfa með
þeim sr. Kristjáni Björnssyni, sr.
Þorvaldi Víðissyni og lengst með sr.
Guðmundi Erni Jónssyni. Það var
gott að geta talað um hlutina við þá.
Mér finnst starf prestanna mikil-
vægt fyrir fólk sem hefur misst
ástvin og hvet fólk að leita til þeirra
og annarra fagaðila. Það er
nauðsynlegt að leita sér hjálpar. Það
er vont að vinna ekki úr erfiðum
tilfinningum.“
„Nú dóu Árni Garðar og Sigurjón
báðir í bílslysum og sunnudaginn
19. nóvember var minningardagur
þeirra sem farist hafa í bílslysum á
Íslandi. Þú spyrð hvort maður jafni
sig og ég hélt það en þegar ég
heyrði þetta í fréttum og séra
Guðmundur Örn
minntist á þennan
dag í messunni,
kom þetta við mig.
Maður jafnar sig
kannski aldrei 100
prósent, lærir að
lifa með því og
líður vel. Get tekið
þátt í lífinu og
glaðst þegar tilefni
er til en lífið
breyttist. Þetta
kom eins og högg
og í bókinni er
mynd af sorgar-
ferlinu sem mér
finnst lýsa því svo
vel sem ég
upplifði. Maður
dettur niður á botn
í einhverjum pytti.
Byrjar smásaman
að krafla sig upp,
það tekur fólk
mislangan tíma.
Sumir ná sér svo
aldrei,“ segir Vera
Björk.
„Ef að það er
undirliggjandi
þunglyndi hjá fólki
getur það festst þar þegar eitthvað
alvarlegt gerist,“ segir Þóranna. „Ef
fólk fer að nota lyf og áfengi til að
deyfa sársaukann er það komið í
vond mál sem getur verið erfitt að
komast út úr,“ bætir Vera Björk við.
„Nánasta fjölskylda og vinir veittu
okkur styrk, foreldrar og systkini
okkar Yngva hjálpuðu okkur mikið.
Margir komu til okkar með ýmsa
hluti til að votta okkur samúð og
við fundum að hugur bæjarbúa var
hjá okkur, það var huggun í
sorginni,“ segir Oddný.
Svo kom höggið
Allar hafa þær unnið í sínum
málum í gegnum trúna á Guð og
þar segist Vera Björk hafa búið að
sinni barnatrú. „Hún var góður
grunnur sem ég byggði á,“ segir
Vera Björk og Þóranna segir frá
reynslu sinni þegar Rikki dó í apríl
2016. „Við reyndum að hafa sem
mest að gera um sumarið og
haustið, okkur gekk þokkalega en
um miðjan desember kom höggið.
Það voru að koma jól og ég hafði
engan tíma til að undirbúa þau. Svo
komu upp nokkur atriði hvert á
fætur öðru. Símtal sem var erfitt og
þá hugsaði ég; ef ég gæti talað um
þetta við einhvern, væri það Rikki.
Hann hefði hlustað og gefið mér
ráð.
Á þessum tíma var verið að jarða
nágranna okkar á Hilmisgötu 3,
Ragnar Engilbertsson sem var á
tíræðisaldri, sem hreyfði við manni.
Þegar ég kom heim eftir útförina fæ
ég Fylki inn um dyralúguna með
myndum af látnum Eyjamönnum.
Þar var Rikki og þegar ég sá
myndina, hugsaði ég, þetta er í
alvörunni. Seinna um daginn hitti
ég konu í Krónunni sem búið hafði
erlendis. Hún faðmaði mig og
sagðist hafa verið svo mikið að
hugsa til okkar. Um kvöldið reyndi
ég að harka af mér en morguninn
eftir gat ég ekki komist fram úr.
Bara grét og grét. Fyrst eftir að
maður upplifir áfall lamast
líkaminn. Maður er utan við sig,
rúllar áfram og maður er hissa á að
allir séu grátandi í kringum mann.
En þarna, sjö mánuðum seinna er
ég algjörlega berskjölduð. Vika til
jóla og ég gat ekki hugsað mér að
fara að undirbúa jólin en ég náði að
fara í vinnu daginn eftir og tókst að
skrapa saman jólagjöfum.“
Niðurstaðan var að þau Stein-
grímur eyddu jólunum uppi á landi
hjá Daníel syni þeirra sem hjálpaði
mikið, að komast í nýtt umhverfi.
Nýr kafli sem enginn
óskaði eftir
„Hún er algjör hetja,“ segir Vera
Björk. „Þegar við erum að klára
bókina 2016 gerist þetta með Rikka
og þá hugsuðum við Oddný, nú
verður ekkert úr bókinni. Þóranna
er bara ónýt, að lenda í þessu aftur
en hún sagði, nú bætist nýr kafli í
bókina. Og hún gerði það. Upp-
leiðin getur tekið mörg ár og það
koma dagar sem maður dettur niður.
Þá kemur alltaf eitthvað sem hjálpar
manni, einhver sem hringir eða
maður hittir. Ég hef þá trú að það
sé Guð sem er að hjálpa manni. En
það koma dýfur og tónlist og sum
lög hafa sterk áhrif á mig. Fyrst gat
ég ekki grátið, kannski fyrir framan
Hjalta og vinkonu mína en alls ekki
fyrir framan ókunnuga. En þegar ég
var ein í bílnum og það kom lag
sem sló mig þá fengu tárin að
streyma,“ segir Vera Björk.
„Maður lærði að brynja sig gegn
ákveðnum hlutum en svo er kannski
eitthvað eitt atriði sem pikkar í
mann. Eitthvað sem einhver segir
eða gerir,“ segir Þóranna. „Já, eins
og með daginn í dag þar sem kemur
fram að 1549 manns hafi dáið í
bílslysum á Íslandi,“
segir Vera Björk og
Þóranna bætir við:
„Svo fer maður að
hugsa að allt þetta
fólk átti foreldra,
systkini, börn og
maka þannig að
þetta hefur haft áhrif
á tugi þúsunda.“
„Trúin var
algerlega mitt
haldreipi í gegnum
þetta allt. Ég efaðist
stundum um
nærveru Guðs þegar
mér leið sem verst,
en þegar ég lít til
baka veit ég að Guð
var alltaf með mér,“
segi Oddný.
Að deila
reynslunni
Og þar kemur
tilgangur þeirra með
bókinni, að deila
reynslu sinni og
uppleggið er að fólk
er ekki tilbúið að
lesa mikið þegar
sorgin bankar upp á.
Hver saga er ekki nema 30 síður og
skipt niður í kafla. Þær eru mjög
ánægðar með samvinnuna við
Skálholtsútgáfuna, þar hafi allir
verið boðnir og búnir að leggja
þeim lið og leiðbeina en bókin er
þeirra og líka nafnið, Móðir Missir
Máttur. Og þær nálgast þetta frá
mörgum sjónarhornum, ekki bara
þeirra þriggja heldur upplifun
fjölskyldna, skólans og samfélags-
ins.
„Um tíma leit út fyrir að ekkert
yrði úr þessu,“ segir Vera Björk.
„En þá hugsuðum við, þetta er alla
vega búið að hjálpa okkur og okkar
nánustu. Vonandi verður þetta til að
hjálpa öðrum.“
Algengustu hlutir eins og að borða
gat verið stórmál og að sinna
fjölskyldunni kostaði stórátak en
þær höfðu ekkert val. Lífið varð að
hafa sinn gang og margir tilbúnir að
hjálpa þegar mest lá við. „En þó að
við séum að segja okkar sögu og frá
okkar börnum erum við ósköp
venjulegar fjölskyldur sem lendum í
þessum aðstæðum. Ég held að
engin okkar hefði ein farið að skrifa
þessa bók. En af því að við erum
þrjár sem erum að vinna úr þessu
og getum stutt hver aðra gátum við
gert þetta,“ segir Þóranna.
Minningarnar lifa
„Það segir í gömlum kennslubók-
um í læknis- og hjúkrunarfræðum
að sorg vegna andláts eigi að ganga
yfir á nokkrum mánuðum og vera
búið eftir tvö ár. Ef þetta er eitthvað
að trufla þig þá, áttu að fara til
geðlæknis. Þetta er bara ekki svona
en fólk er misjafnlega lengi að ná
sér og sumir gera það aldrei,“ segir
Vera Björk og Þóranna tekur undir
það og það koma dýfur eins og Vera
Björk nefndi.
„Ég fór út til Dublin með
leikskólanum í vor þegar akkúrat
var eitt ár frá því Rikki dó. Ég var
með hnút í maganum en á starfs-
mannafundi stuttu áður sagði ég að
þetta yrðu mér erfiðir dagar en ég
ætlaði að fara með. Bara það, að
tala um þetta var svo mikill léttir og
í ferðinni leið mér bara vel. Góð
vinkona mín sem ég vinn með
ákvað að vera við hliðina á mér sem
hjálpaði mikið.“
„Í dag gleðst ég yfir yndislegum
minningum um Ella minn, sem var
svo kátur, fjörugur og uppátækja-
samur. Ég tel mig vera búna að
vinna eins mikið í áfallinu eins og
hægt er og hef lært að lifa með
sorginni,“ segir Oddný að endingu.
Lokaorð sem þær geta allar tekið
undir.
V
Árni Garðar Hjaltason
Fæddur 4. apríl 1988.
Lést 28. júlí 1992
í bílslysi í Vestmanna-
eyjum.
V
Erlingur Geir Yngvason
Fæddur 23. júlí 1994.
Lést 26. febrúar 2000
úr bráðasýkingu af völdum
heilahimnubólgu.
V
Sigurjón Steingrímsson
Fæddur 18. nóvember
1978.
Lést 30. maí 1996 í bílslysi
á Reykjanesbraut.
V
Ríkharður Örn
Steingrímsson
Fæddur 23. apríl 1976.
Bráðkvaddur 21. apríl
2016.
Aðgát skal höfð í nærveru sálar
Þegar óvænt andlát ber að höndum fer af
stað atburðarás sem fólk hefur ekki valið
sér og er mismunandi í stakk búið að
sinna. Þetta höfum við stöllur upplifað á
eigin skinni. Í þessum aðstæðum þurftum
við að takast á við stórar ákvarðanir, til
dæmis varðandi jarðarför, erfidrykkju og
fleira. Við vorum ekki í standi til þess og
því var ómetanlegt að fá aðstoð frá vinum
og kunningjum.
Við missi ástvinar eru tilfinningar mjög
viðkvæmar og sveiflukenndar. Hjá okkur
hurfu mörkin og það var stutt á milli
hláturs og gráturs. Við vorum viðkvæmar
og sem syrgjendur gerðum við oft
óraunhæfar væntingar til annarra. Ef
einhver talaði ekki gátum við auðveldlega
móðgast, og ef einhver sagði of mikið gat
okkur þótt það óþægilegt.
Samskipti okkar við aðra voru brothætt
og við áttum auðvelt með að misskilja
fólkið í kringum okkur. Þá fannst okkur
gott að geta sótt vísdóm og hjálp til
utanaðkomandi aðila. Það þurfti ekki
endilega að segja mikið, en vera til staðar,
óttast ekki og bjóða aðstoð. Árin eftir
missinn vorum við þreyttar bæði líkamlega
og andlega. Við höfðum mikla þörf fyrir að
sofa og ýmis líkamleg einkenni eins og
vöðvabólga og aðrir verkir létu á sér kræla.
Í dag teljum við okkur vera í nokkuð
góðum málum. Þrátt fyrir að ýmislegt hafi
hrjáð okkur, svo sem bakveiki, gigt og
krabbamein, erum við heilbrigðar miðað
við aldur og fyrri störf. Við erum oft
spurðar að því hvað við eigum mörg börn,
sérstaklega þegar við hittum nýtt fólk.
Fyrstu árin eftir andlát barnanna höfðum
við tilhneigingu til að telja þau ekki með.
Okkur þótti best að vera ekki að ýfa upp
tilfinningar með því að geta þeirra. Í dag
erum við þó allar á þeim stað að telja
drengina okkar með þegar við segjum frá
því hve mörg börn við eigum. Sorginni
fylgdi í upphafi algjört vonleysi og mikill
grátur en í dag höfum við komið auga á
vonina og gleðjumst yfir því að synir okkar
eiga stað hjá Guði á himnum. Jesús sigraði
dauðann og því bíður okkar líf eftir
dauðann. Í því felst vonin.
Þetta olli honum miklu hugarangri og
hann tók það ráð að spyrja Drottin hverju
þetta sætti. „Drottinn, þú sagðir að þegar
ég hefði ákveðið að fylgja þér, myndir þú
ganga alla leiðina í fylgd með mér. En ég
hef tekið eftir að meðan á erfiðustu
stundum lífs míns hefur staðið, eru bara
ein fótspor í sandinum. Ég get ekki skilið
hvernig þú gast fengið af þér að skilja mig
eftir einan þegar ég þarfnaðist þín mest.“
Drottinn svaraði: „Þú dýrmæta barn mitt.
Ég elska þig og myndi aldrei skilja þig
eftir einan. Á meðan þessir erfiðu tímar
lífs þíns liðu – þar sem þú sérð aðeins ein
fótspor – var það ég sem bar þig.“
” Þegar við erum að klára bókina 2016 gerist þetta með Rikka og þá hugs-uðum við Oddný, nú verður ekkert úr
bókinni. Þóranna er bara ónýt, að
lenda í þessu aftur en hún sagði, nú
bætist nýr kafli í bókina. Og hún gerði
það. Uppleiðin getur tekið mörg ár og
það koma dagar þegar maður dettur
niður. Þá kemur alltaf eitthvað sem
hjálpar manni, einhver sem hringir eða
maður hittir. Ég hef þá trú að það sé
Guð sem er að hjálpa manni. En það
koma dýfur og tónlist og sum lög hafa
sterk áhrif á mig. Fyrst gat ég ekki
grátið, kannski fyrir framan Hjalta og
vinkonu mína en alls ekki fyrir framan
ókunnuga. En þegar ég var ein í bílnum
og það kom lag sem sló mig þá fengu
tárin að streyma.