Utanríkisverslun. Vöruflokkar og viðskiptalönd - 01.12.1999, Blaðsíða 11

Inngangur
Gagnasöfnun
Upplýsingar um utanríkisverslun byggjast að mestu leyti á
aðflutningsskýrslum innflytjenda og útflutningsskýrslum út-
flytjenda. Skýrslurnar eru tölvuskráðar hjá tollstjórum og
hefur Hagstofan aðgang að gagnaskrám Ríkistollstjóra og
sækir þangað upplýsingar með vélrænum hætti. Þessar upp-
lýsingar eru yfirfamar og leiðréttar eins og kostur er. Oft er
haft samband við viðkomandi innflytjendur eða útflytjendur
til nánari útskýringa eða leiðréttingar. Hagstofan skráir einnig
aðflutningsskýrslur frá Tollpóststofu.
Víðar er leitað upplýsinga um utanríkisverslun en af toll-
skýrslum. Siglingastofnun Islands (Skipaskrá) og Flugmála-
stjóm, Loftferðaeftiriit, gefa upplýsingar um kaup og sölu á
flugvélum og skipum og er haft samband við hlutaðeigandi
kaupendur og seljendur til nánari upplýsinga. Siglinga-
stofnun gefur upplýsingar um hvaða skip fara utan til
breytinga. í framhaldi af því er haft samband við fyrirtæki
sem hlut eiga að máli til nánari upplýsinga. Sendar eru
fyrirspurnir til fyrirtækja í viðkomandi atvinnugrein um
endurbætur á erlendum skipum framkvæmdar af íslenskum
fyrirtækjum. Til ársloka 1998 hefur Fiskifélag íslands gefið
upplýsingar um landanir íslenskra fiskiskipa í erlendum
höfnum og fiskiskipa í eigu íslenskra aðila sem eru skráð
erlendis (þ.e. sigla undir hentifána).
Umfang
Hagstofan fylgir að mestu leiðbeiningum Sameinuðu þjóða-
nna um skilgreiningu og meðferð talnaefnis um utanríkis-
verslun (United Nations: Intemational Trade Statistics, Con-
cepts and Definitions), þ.e. hvað er tekið með, hvemig og
hvenær. Um er að ræða vöruviðskipti og er almenna skil-
greiningin sú að allur innflutningur og útflutningur sem eykur
eða skerðir efnislegar auðlindir lands á að teljast með í
utanríkisverslunartölum. Venja er að greina á milli tvenns
konar grundvallarreglna um skýrslur varðandi utanríkis-
verslun, almennra verslunarreglna (general trade system) og
sértækra verslunarreglna (special trade system). Munur á
þessum reglum felst aðallega í skráningu á vöm sem flutt er
í tollvörugeymslu og á frísvæði. Samkvæmt almennu
verslunarreglunum er vara skráð sem innflutt þegar hún
kemur inn í tollvörageymslu/frísvæði en samkvæmt sértæku
verslunarreglunum er varan skráð þegar hún fer úr tollvöru-
geymslu/frísvæði inn í landið. Hérlendis er fylgt sértæku
verslunarreglunum frá miðju ári 1998.
Dæmi um liði sem eru meðtaldir í íslenskum skýrslum
um utanríkisverslun:
- Gull sem söluvara
- Vörar sendar í pósti, að verðmæti meira en 25.000
krónur
- Vörur sem fluttar era inn í landið eða út úr því til frekari
vinnslu
- Ýmsar vörar með hátt hlutfall þjónustu (t.d. skipulags-
teikningar, spólur, hugbúnaður o.s.frv.)
- Skip og flugvélar í föram milli landa
- Landanir erlendra fiskiskipa í innlendum höfnum
- Landanir íslenskra fiskiskipa erlendis og einnig landanir
hentifánaskipa erlendis, skipa í eigu Islendinga
- Vörur í eignarleigu (eitt ár eða lengur)
- Endursendar vörur
- Meiri háttar viðgerðir og endurbætur
Dæmi um liði sem ekki eru meðtaldir í íslenskum skýrslum
um utanrrkisverslun:
- Vörar sem sem koma til landsins en flytja á áfram (tran-
sit)
- Tímabundinn innflutningur og útflutningur (t.d. fyrir
ýmiss konar sýningar)
- Eldsneyti, vistir og önnur aðföng seld erlendum skipum
eða flugvélum innanlands
- Eldsneyti, vistir og önnur aðföng keypt erlendis fyrir
íslensk skip eða flugvélar
- Olögleg verslun
- Vörur frá ríkisstjórn til sendiráða og fulltrúa ríkisins
erlendis og aðsendar vörur til sendiráða og fulltrúa
erlendra ríkja innanlands
- Gull til myntsláttu
- Vörur í afnotaleigu (innan við eitt ár)
- Verðlítil sýnishom
- Keypt eða seld hentifánaskip
- Afli sem hentifánaskip í eigu Islendinga landar í
íslenskri höfn
- Vöraviðskipti vamarliðsins á Keflavíkurflugvelli
- Vörasala á Keflavíkurflugvelli
Flokkun
Tollskrárnúmer
Flokkun vörutegunda í utanríkisverslun byggist á tollskrá.
Núgildandi tollskrá tók gildi hinn 1. janúar 1988 skv. lögum
nr. 96/1987 um breyting á tollalögum nr. 55/1987. Tollskráin
byggist á hinni alþjóðlegu vöruflokkunarskrá Tollasam-
vinnuráðsins í Brassel. Alþjóðlega skráin er nefnd Hið sam-
rœmda flokkunarkerfi og er þekkt undir skammstöfuninni
HS eftir hinu enska heiti sínu (the Harmonized Commodity
Description and Coding System). HS-skráin var viðtekin
með samningi Tollasamvinnuráðsins í Brussel í júní 1983
og gefin út árið 1985. íslendingar vora aðilar að þessum
samningi og var hann fullgiltur af íslands hálfu í júní 1986.
HS-skráin tók gildi í flestum aðildarríkjum Tollasamvinnu-
ráðsins frá og með 1. janúar 1988. Samkvæmt gildandi
tollalögum er heimilt að breyta einstökum tollskrámúmerum
með auglýsingu um breytingu á viðauka I við lögin. Slíkar
breytingar, misjafnlega umfangsmiklar, hafa verið gerðar á
hverju ári, m.a. til samræmis við breytingar á HS-skránni.
HS-skráin er sex stafa fiokkunarkerfi þar sem tveir fyrstu
stafimir mynda kafla frá 01-97 og eru vörur flokkaðar innan
þessa flokkunarkerfis eftir efni þeirra. Þau ríki sem hafa
undirritað samninginn um notkun þessa samræmda kerfis