Hlynur - 15.03.1969, Qupperneq 6

að Indíánarnir í Franklín virki
fengu vægast sagt ekki mikla,
uppörvun á þeim vígstöðum,
Jafnframt þessu leituðu Indi-
ánarnir einnig fyrir sér á öðrum
sviðum, og í septemfcer 1961 datt
þeim í hug, hvort ekki væri hægt
að framleiða og selja ýmsa
handunna hluti til skreytingar
og sem minjagripi. Þeir hófust
handa, og í árslok 1961 höfðu
þeir selt slika hluti fyrir 132
dollara. Þ'eitlfa vakti nýjar vonir,
þó að þeir ættu 'enn margt
ólært varðandi framleiðslu slíkra
hluta, og þeir gætu enn sem
komið var aðeins boðið takmark-
að magn og úrval. Indíánarnir
héldu því ótrauðir áfram, og í
árslok 1962 hafði sala á fiski og
handunnum vörum samtals fært
þorpinu 4.454,20 dollara tekjur,
og á miðju ári 1963 var upphæð-
in komin upp í 7.916,30 dollara.
íbúar þorpsins voru þá hins veg-
ar um 300, svo að hér var ekki
urn neinar óhemjutekjur að
ræða, en eigi að síður var Indí-
ánunum ljóst, að hér voru þeir
komnir á leið, sem gat orðið
þeim hagkvæm til þess að rétta
úr kúitnum.
Fram til þessa hafði hér að-
eins verið um óskipulögð sam-
tök nokkurra framtakssamra
manna í þorpinu að ræða, og
framkvæmdastjóri hafði enginn
verið, nema ef telja skyldi föður
Fumoleau, sem frá upphafi
hafði stutt þessa viðleitni með
ráðum og dáð. í april 1963 fengu
Indíánarnir hins vegar heim-
sókn af fulltrúum ríkisstj órnar-
innar, sem höfðu haft fregnir af
fraimta'ki þeirra, og presturinn og
barnalkennarinn í þorpinu
studdu málstað þeirra drengi-
lega í viðræðunum sem þá fóru
fram. Indíánarnir voru þá ein-
huga um það, að þeir vildu
stofna kaupfélag, og voru þeir
af þeim sem að fisk- og minja-
gripasölunni höfðu staðið for-
svarsmenn þeirrar hugmyndar,
og hinir fáitækustu úr hópi fé-
laga þeirra stóðu einkum og sér
í lagi sem einn maður að ba’ki
Indíánabrúður.
þeirra. Á þessum fundi lýstu
Indíánarnir því, að það sem þá
skorti fyrst og fremst væru pen-
ingar til þess að leggja í fram-
leiðsluna, og einnig hefði það
háð þeim mjög, að þessi sam-
tök þeirra hefðu til þessa verið
algjörlega óskipulögð og því ekki
getað komið fram sem sjálf-
stæður aðili gagnvart hugsan-
legum kaupendum.
Þegar stjórnarerindrekarnir
sáu, hvað Indíánarnir voru
ákveðnir í málflutningi sínum,
ákváðu þeir að reyna þessa leið,
þótt þeir hefðu ekki til þessa
verið trúaðir á, að kaupfélags-
formið gæti blessazt meðal Indí-
ána. Því varð úr, að frá Inuvik
var sendur til þeirra maður, sem
kunnugur var skipulagi og
rekstri kaupfélaga, og hinn 14.
júní 1963 var svo stofnað í
Franklín virki Kaupfélagið Stóri
Bjöminn með 36 stofniendum.
Var istofnfjárframlag hvers fé-
lagsmanns ákveðið 10 dollarar,
en markmið félagsins voru ann-
ars skilgreind þannig í sam-
þykktum þess, að það skyldi
vinna að eflingu latvinnuhátta
og að endurbótum á lífskjörum
fclks í Franklín virki, þannig að
Indíánarnir þiar gætu seim fyrst
orðið sjálfstæðir og fullgildir
borgarair í þjóðfélagi sínu.
Þegar félagið hafði verið stofn-
að, hófst barátian síðan fyrir
alvöru. Það naut í upphafi mik-
ilvægrar aðstoðar frá vinsam-
legum verzlunarstjóra Hudson-
flóafélagsins, og einnig reyndist
nýr barnakennari, sem kom í
ágúst 1963, félaginu mjög hjálp-
legur. Leitað var eftir markaði í
Bandaríkjunum fyrir handiðnað
félagsmannanna, og þegar Indí-
ánarnÍT urðu fyrir því, að þrír
pa'kkar með sýnishomum, sem
þangað voru sendir, glötuðust í
pósti, lærðu þeir af reynslunni
að hagnýta sér tryggingar á
vörusendingum. Lengi framan af
skorti þá mjög peninga, auk
þess sem ýmsu var ábótavant í
sjálfri framleiðslunni hjá þeim,
en með því að yfirvega vandlega
öll mistök sín og leggja sig fram
við að læra af reynslunni tókst
þeim smátt og smátt að koma
fyrirtækinu á stöðugt traustari
grundvöll. Þeir kynntust smám
saman fleiri og fleiri hliðum við-
skiptalífsinis, þar sem aðgæzlu
þurf'ti við, svo sem er þeir 'töp-
uðu nokkru fé á tveimur fyrir-
tækjum, sem þeir höfðu skipt
við, en urðu gjaldþrota, og eins
þegar nokkru magni af ótryggð-
um vörum var stolið úr sýning-
arglugga, hvort tveggja að vísu
smáupphæðir, en sem skiptu þó
verulegu máli fyrir fyrirtæki sem
var að ikömast yfir byrjunarörð-
ugleikana. Hins vegar gekk þeim
vel að vinna sér traust hjá við-
skiptavinum sinum, og þeir
fengu orð á sig fyrir áreiðan-
leika í viðskiptum, svo að á því
sviði vegnaði þeim vel.
Árið 1961 hafði landsvæðinu
umhverfis Franklin virki verið
lýst sem einu af þeim svæðum,
þar Sem atvinnulífið væri í hvað
mestri niðurníðslu í öllu landinu.
Þremur árum síðar voru Indíán-
arnir þar hvorki niðurbeygðir né
mæddir, heldur þvert á móti
höfðu þeir fundið sér leið til að
vinna bug á erfiðleikum sínum,
og þeir héldu eftir hennl fram á
við einbeittir og fullir af áhuga.
Um þær mundir skrifuðu þeir
ríkisstjóra sínum bréf, þar sem
þeir gerðu ýtarlega grein fyrir
6 HLYNUR