Fréttablaðið - 23.11.2015, Qupperneq 4

Enn snjallara heyrnartæki
heyra.is HEYRNARSTÖ‹IN
Nýja Beltone Legend heyrnartækið tengist þráðlaust beint í iPhone,
iPad og iPod touch. Pantaðu ókeypis heyrnarmælingu í síma
568 7777 og fáðu heyrnartæki lánað til reynslu.
Beltone Legend gengur með iPhone 6s og eldri gerðum, iPad Air, iPad (4. kynslóð), iPad mini með Retina, iPad mini og iPod touch (5. kynslóð)
með iOS eða nýrra stýriker. Apple, iPhone, iPad og iPod touch eru vörumerki sem tilheyra Apple Inc, skráð í Bandaríkjunum og öðrum löndum.
Ókeypisheyrnarmælingsíðan 2004
Kjaramál Samþykkt hefur verið að
stéttarfélög starfsmanna álversins í
Straumsvík aðstoði Rio Tinto Alcan
í tvær vikur við það að slökkva á
álverinu, eftir að verkfall hefst annan
desember. Ef ekki tekst að semja,
hefst verkfall um 300 starfsmanna
álversins eftir rúma viku.
Aðalágreiningsefnið er að sögn
Ólafs Teits Guðnasonar, talsmanns
Rio Tinto Alcan, að álverið í Straums-
vík sitji ekki við sama borð og önnur
fyrirtæki á Íslandi, varðandi mögu-
leika til þess að bjóða út hluta starf-
seminnar, eins og mötuneyti og
þvottahús. Það  sé samkvæmt sér-
stökum ákvæðum í kjarasamningum
sem eru síðan 1972, og engin önnur
fyrirtæki á Íslandi búi við. 
Ef ekki tekst að semja byrja þeir
að slökkva á fyrsta kerinu í álverinu
strax annan desember.
Gylfi Ingvarsson, talsmaður
samninganefndar stéttarfélaga í
álverinu, segir að ekkert hafi gerst
á fundinum  síðasta þriðjudag, en
vonast til að samningar náist á fund-
inum á morgun. „Ég horfi til þess að
það verði samið við launþega fyrir
Straumsvík eins og annars staðar í
samfélaginu,“ segir Gylfi.
Gylfi segir að útboð þjónustu
verði ekki tekið fyrir á fundinum á
þriðjudaginn. „Við höfum hafnað því
alfarið. Við höfum samningsréttinn
fyrir öll þessi störf. Eins og er verið
að semja um í samfélaginu í dag, og
þetta SALEK samkomulag og svo
framvegis gerir ekki ráð fyrir því að
starfsmenn þurfi að semja einhvern
hluta af sinni starfsemi fyrir lægri
kjör. Þannig að við erum ekki að
ræða það.“ - sg
Búa sig undir að slökkva á Straumsvík
Álverið í Straumsvík er með 480 ker. Fréttablaðið/birgir ÍSleiFur
náttúra Rannsóknarniðurstöður
sýna að hafið við Ísland er mikilvægt
beitarsvæði fyrir Atlantshafslaxinn,
sérstaklega fyrir lax frá Bretlands-
eyjum og suðurhluta Evrópu.
Nýlega kom út grein í vísinda-
ritinu ICES Journal of Marine Science
um uppruna og lífssögu 186 laxa sem
veiddust á Íslandsmiðum sem meðafli
í makrílveiðum í íslenskri fiskveiði-
lögsögu árin 2007 til 2010. Nýttur var
gagnagrunnur um erfðir laxastofna í
284 evrópskum ám til að greina með
erfðatækni uppruna laxa í veiðinni.
Í ljós kom að 68 prósent sýnanna
voru rakin til suðursvæðis Evrópu
(meginlands Evrópu og Bretlands-
eyja), 30 prósent voru frá norðurhluta
Evrópu (Skandinavíu og Rússlandi) en
einungis tvö prósent laxanna voru
frá Íslandi. Niðurstöðurnar benda til
þess að hafsvæðin suður og austur af
Íslandi séu mikilvæg beitarsvæði fyrir
Atlantshafslaxinn, sérstaklega fyrir
lax frá Bretlandseyjum og suðurhluta
Evrópu.
Lágt hlutfall laxa af íslenskum
uppruna kom á óvart og bendir til að
íslenskur lax noti önnur beitarsvæði,
en einnig eru íslenskir laxastofnar
ekki stórir í samanburði við allan
laxastofninn í Norður Atlantshafi.
Greinina rituðu vísindamenn á
Veiðimálastofnun, Matís og Haf-
rannsóknastofnun. Fyrsti höfundur
er Kristinn Ólafsson en greinin er
hluti af doktorsverkefni hans en frá
Veiðimálastofnun tóku Sigurður Már
Einarsson og Sigurður Guðjónsson
þátt í verkefninu.  - shá
Hafið við Ísland beitarland fyrir lax hvaðanæva að
lax sem veiddist með makríl var úr
útlendum ám. mynd/naSF
Heilbrigðismál „Ef versta mögu-
lega niðurstaðan kemur út úr
þessu máli og hjúkrunarfræð-
ingurinn á gjörgæslunni verður
fundinn sekur um manndráp af
gáleysi þá er ég fullviss um að það
verði til þess að mistök á spítal-
anum verði þögguð niður,“ segir
Ólafur Baldursson, framkvæmda-
stjóri lækninga á Landspítalanum.
„Starfsfólkið hefur sagt það við
okkur beint.“
Síðustu þrjú ár hafa stjórn-
endur spítalans unnið að eflingu
öryggismenningar og tekið upp
rótargreiningu á atvikum. Þar er
treyst á að starfsfólk tilkynni öll
mistök og atvik til þess að læra
megi af þeim. Í ár hafa tíu rótar-
greiningar verið gerðar á alvar-
legum atvikum á spítalanum
sem er mikil fjölgun frá síðustu
tveimur árum. Umræða um dóms-
mál hjúkrunarfræðingsins hefur
því greinilega ekki enn haft áhrif
á fjölda tilkynninga þótt starfsfólk
sé uggandi.
Sigríður Gunnarsdóttir, fram-
kvæmdastjóri hjúkrunar, segir
ástæðu fjölgunar vera að rótar-
greining hafi sannað gildi sitt.
Starfsfólk sé hreinlega farið að
óska eftir því að mál séu rann-
sökuð. Ef fangelsisdómur verði að
nýjum veruleika heilbrigðisstarfs-
fólks muni það líklega breytast.
„Fólk er ekki bara að hugsa um
sjálft sig. Það mun einnig þagga
niður mistök annarra þar sem
enginn vill bera ábyrgð á að koma
samstarfsfélaga inn í réttarsal,“
segir Sigríður.
Ólafur og Sigríður segja öryggis-
menningu spítalans ekki ganga út
á að finna sökudólga. Það stangist
aftur á móti við vinnulag lögreglu
og lagaumhverfi. Til þess að hægt
sé að bæta spítalann og koma í
veg fyrir þöggun þurfi að verða
breyting þar á.
Þau nefna samstarf lögreglu við
Embætti landlæknis við rannsókn
mála til að nauðsynleg sérfræði-
þekking sé til staðar. Einnig að
skerpa þurfi á lagarammanum
utan um rannsókn mála svo skýrt
sé hvaða mál beri að tilkynna til
lögreglu. Að mati Sigríðar er þó
mikilvægast að hegningarlögum
verði breytt þannig að hægt sé að
ákæra út frá sameiginlegri refsi-
ábyrgð.
„Niðurstaða okkar á öllum
rannsóknum atvika hefur verið sú
að keðja atburða olli mistökum og
að ekki sé hægt að benda á einn
sem brást. En það er ekki heimild
í lögum að lögsækja einfaldlega
spítalann fyrir að hafa brugðist.
Dómskerfið snýst um að finna
sökudólg og eina leiðin til að fara
af stað með dómsmál er að ákæra
starfsmann,“ segir Sigríður en
bendir jafnframt á að auðvitað sé
heilbrigðisstarfsfólk ekki undan-
þegið lögum en að ramminn þurfi
að vera skýr.
Ólafur kallar eftir auknum
skilningi á mikilvægi þess að
alvarleg atvik í heilbrigðisþjón-
ustu verði ekki þögguð niður.
Hann myndi vilja sjá sambærilega
meðferð á þeim og samgönguslys-
um og vísar þar til rannsóknar-
nefndar samgönguslysa. Þar er sú
stefna höfð að finna ekki sökudólg
heldur greina mistökin nákvæm-
lega. Menn geta talað við nefndar-
menn í trúnaði án þess að vera
dregnir til ábyrgðar og dómstólar
hafa ekki aðgang að niðurstöðum
nefndarinnar.
„Spítalar eru hættulegir og þar
verða mistök. Það er staðreynd.
Hvað ætlum við að gera í því?
Greina raunverulegar orsakir
alvarlegra atvika. Það er for-
senda þess að unnt sé að vinna
að markvissum umbótum. Við
óttumst að óskýr lagarammi í
kringum öryggisvegferð okkar
stefni henni í voða,“ segir Ólafur.
erlabjorg@frettabladid.is
Dragi frekar sjálfan spítalann
fyrir dóm heldur en starfsfólk
Starfsfólk Landspítalans segir þöggun um mistök óhjákvæmilega ef tilkynning um þau leiði til þess að fólk
endi í réttarsal. Stjórnendur vilja lagaumhverfi sem styður öryggismenningu í stað þess að elta sökudólga.
Sigríður og Ólafur segja sameiginlega refsiábyrgð eiga betur við mál hjúkrunar-
fræðingsins, þar sem landspítalinn ætti frekar að vera dreginn fyrir dóm en að ein
manneskja sé látin bera ábyrgð á mistökum margra. Fréttablaðið/gVa
Fólk er ekki bara að
hugsa um sjálft sig.
Það mun einnig þagga niður
mistök annarra þar sem
enginn vill bera ábyrgð á að
koma samstarfsfélaga inn í
réttarsal.
Sigríður Gunnarsdóttir,
framkvæmdastjóri hjúkrunar.
Við óttumst að
óskýr lagarammi í
kringum öryggisvegferð
okkar stefni henni í voða.
Ólafur Baldursson,
framkvæmdastjóri lækninga.
20
alvarleg atvik hafa verið
rannsökuð síðustu þrjú ár.
Tíu á þessu ári.
gjafir Jólagjöfin í ár er þráðlausir
hátalarar eða heyrnartól. Þetta er
niðurstaða jólagjafavalnefndar Rann-
sóknarseturs verslunarinnar. Í rök-
stuðningi segir að með þráðlausum
hátölurum eða heyrnartólum sé hægt
að njóta tónlistar, bókmennta eða
kvikmynda í meiri gæðum en ella.
Jólagjöfin í fyrra var nytjalist og þar
áður lífsstílsbók.
Rannsóknarsetur verslunarinnar
segir heildarveltu í smásöluverslun
nálgast óðum þær hæðir sem hún
náði velmegunarárið 2007, þótt enn
sé hún um 11 prósentum minni að
raunvirði. Spáð er að velta í smásölu-
verslun í nóvember og desember auk-
ist um sjö prósent milli ára og verði
um 89 milljarðar króna.  - jhh
Spá þráðlausum
jólagjöfum í ár
Spáð er aukinni jólaverslun. mynd/getty
DanmÖrK Þegar starfsmenn danska
matvælaeftirlitsins brugðust við
ábendingu um grunsamlegan lager á
bak við gamla Carlsberg-verksmiðju í
Valby rákust þeir á tvo unga Rúmena
sem endurpökkuðu gömlu sælgæti og
settu miða með nýjum endingartíma
á glæra plastkassa sem þeir höfðu
troðið sælgætinu í.
Ljósmyndari Jótlandspóstsins var
með í för og á mynd sem hann tók má
sjá að gömlu kassarnir eru merktir
með heitinu Katjes. Í frétt Jótlands-
póstsins er haft eftir starfsmanni mat-
vælaeftirlitsins að ungu mennirnir
hafi kastað af sér þvagi í einn glæru
kassanna. Ekki hafi verið möguleiki
til að þvo sér um hendur.
Í húsnæðinu voru 30 tonn af gömlu
sælgæti. - ibs
Gamalt sælgæti
endurmerkt og
pissað í plastílát
2 3 . n ó v e m b e r 2 0 1 5 m á n U D a g U r4 f r é t t i r ∙ f r é t t a b l a ð i ð