Morgunblaðið - 02.10.2019, Page 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. OKTÓBER 2019
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 | 105 Reykjavík | Sími 568 0150 | www.rut.is |
Opið alla virka daga kl. 10-17
Einstök
minning
Barna- og
fjölskyldu
myndatökur
NIPT-próf
gæti verið
hagræðing
 Ekki búið að úti-
loka upptöku prófsins
„Það veit alþjóð
að Landspítalinn
ætlar ekki að
taka upp neina
þjónustu sem
kostar peninga
nema það komi til
sérstaklega
tryggð fjármögn-
un til þess,“ segir
Jón Jóhannes
Jónsson, prófess-
or og yfirlæknir erfða- og sameinda-
læknisfræðideildar Landspítalans.
Þrátt fyrir það segist Jón ekki vita
til þess að ákvörðun hafi verið tekin
um að taka ekki upp svokallað
NIPT-fósturgreiningapróf á Land-
spítalanum og segir Hulda Hjartar-
dóttir, yfirlæknir fæðingarþjónustu
á Landspítalanum, sömuleiðis að sú
ákvörðun hafi ekki verið tekin.
Nipt-prófið er talsvert nákvæm-
ara en fósturgreiningaprófið sem
notað er á Landspítalanum.
Jón segir að NIPT-prófið gæti
verið hagkvæmara þó að það sé dýr-
ara en núverandi fósturgreininga-
próf spítalans.
„Það er hugsanlegt að það sé hægt
að taka það upp sem hagræðingar-
atriði vegna þess að í staðinn sparast
ástungur og fósturgreiningakostn-
aður. Ef þú ert með betra próf þá
þarftu að gera fósturgreiningar á
færra fólki. Ég held að það sé mikill
áhugi fyrir að bjóða það ákveðnum
undirhópi af konum sem eru á gráa
svæðinu NIPT.“ ragnhildur@mbl.is
Jón Jóhannes
Jónsson
Stjórn Byggðastofnunar mun taka
ákvörðun á fundi sínum um miðjan
þennan mánuð um hvort stofnunin
muni veita Ísfiski á Akranesi lang-
tímafjármögnun. Verði svar
Byggðastofnunar jákvætt verður
unnt að afturkalla uppsagnir um
það bil 50 starfsmanna sem fengu
uppsagnarbréf í gær, en verði það
neikvætt mun fólkið missa vinnuna
og fyrirtækið hætta starfsemi.
Sævar Freyr Þráinsson, bæjar-
stjóri Akraneskaupstaðar, sagði í
samtali við mbl.is í gær að bæj-
arstjórnin öll hefði unnið að því af
krafti undanfarnar vikur að tryggja
fyrirtækinu langtímafjármögnun í
gegnum Byggðastofnun. Hann
sagði það hafa verið mikil vonbrigði
og áfall að fyrirtækið hefði neyðst
til þess að senda starfsfólki sínu
uppsagnarbréf.
„Sú beiðni, samkvæmt þeim upp-
lýsingum sem við höfum, verður
tekin fyrir í stjórn Byggðastofn-
unar um miðjan þennan mánuð. Við
erum að vonast til þess að þessar
uppsagnir verði dregnar til baka,
en það er mjög súrt að horfa til
þess að fólkið hafi þurft að fá upp-
sagnarbréf og að fyrirtæki sem hef-
ur verið í rekstri í tugi ára og geng-
ið ágætlega en hefur ekki langtíma-
fjármögnun þurfi að grípa til
þessara aðgerða. Við erum að von-
ast til þess að þetta verði leyst inn-
an tveggja vikna,“ sagði Sævar.
Kveðst vongóður
Sævar kveðst vongóður um að
Byggðastofnun hlaupi undir bagga
með Ísfiski, enda sé það í góðu
samræmi við hlutverk stofnunar-
innar. „Þetta er fyrirtæki sem er að
mínu mati lífvænlegt hafi það lang-
tímafjármögnun og ég vona að
Byggðastofnun sjái það sömu aug-
um, til þess er Byggðastofnun, að
grípa inn í svona mál,“ sagði bæj-
arstjórinn.
Ræðst um miðjan mánuðinn
 Framtíð Ísfisks á Akranesi í höndum Byggðastofnunar
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Atvinna Bæjarstjórinn er vongóður
um að Ísfiskur fái fyrirgreiðslu.
Tillaga sjálfstæðismanna um að nýta
forgangsakreinar fyrir almennings-
samgöngur í Reykjavík jafnframt
sem samferðabrautir fyrir þá sem
fjölmenna í bíla í samfloti, þrír eða
fleiri, og draga þar með úr bílaum-
ferð með bættri nýtingu var felld á
fundi borgarstjórnar í gær. Jórunn
Pála Jónasdóttir tillöguflytjandi
benti á í umræðunni um tillöguna í
borgarstjórn að lausnin væri skjót-
virk leið til að tappa af umferðar-
vandanum samstundis. Afgreiðsla
borgarstjórnar væri vonbrigði en
sjálfstæðismenn myndu beita sér
fyrir að málið yrði tekið upp við nán-
ari mótun samgöngusáttmála ríkis
og sveitarfélaga.
Felldu tillögu
um samferðir
Litagleðin vafðist ekki fyrir þessum töffara sem
ljósmyndari Morgunblaðsins náði mynd af á
Laugavegi í gær. Það er ómögulegt að segja
hvort hann hafi verið að hlusta á þá Óttar og Sig-
urjón í Hljómsveitinni HAM eða einfaldlega eitt-
hvað ljúfsárt með Nýdanskri.
Móðins maður staldrar við í miðbæ
Morgunblaðið/Eggert
Á mælikvarða sumra er enn peysuveður í höfuðborginni
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
Á árunum í kringum efnahags-
hrunið 2008 jukust ávísanir til
ungs fólks á róandi lyf og svefnlyf
umtalsvert en aukning á ávísunum
þunglyndislyfja varð ekki veruleg
fyrr en árið 2011.
Þetta kemur fram í grein eftir
Árna Arnarson, Jón Steinar Jóns-
son, Margréti Ólafíu Tómasdóttur
og Emil Lárus Sigurðsson sem
birtist í nýútkomu Læknablaði.
Þar er greint frá rannsókn um
ávísanir á ofangreind lyf til ungs
fólks fyrir og eftir efnahagshrunið
árið 2008.
Í ályktunum greinarinnar segir
að ofangreint bendi til þess að
skammvirkum fljótvirkum lyfjum
hafi frekar verið ávísað vegna erf-
iðra persónulegra aðstæðna í
kringum hrunið.
Virkni lyfjanna er þess eðlis að
þau gætu verið lausn á vandamáli
sjúklings sem leysa þarf hratt og
er jafnvel talið tímabundið.
„Þó að rannsóknin geti ekki sýnt
fram á orsakasamband er ekki
ólíklegt að breytingar á ávísunum
á svefnlyf og róandi lyf tengist að-
stæðum tengdum hruninu. Hvort
aukning á ávísunum á þunglynd-
islyf undanfarin ár sé með ein-
hverjum hætti seinkomin áhrif
hrunsins á ungt fólk á Íslandi er
óljóst.“
Aukning ávísana á svefnlyf og
róandi lyf í aðdraganda hrunsins
var sérstaklega mikil hjá körlum.
Þó fengu fleiri konur ávísað
þunglyndislyfjum og róandi lyfjum
á tímabilinu 2006-2016.
Aukning hjá 18-35 ára
Magn ávísaðra þunglyndis-, ró-
andi- og svefnlyfja til einstaklinga
á aldrinum 18-35 ára jókst „mjög
mikið“ á árunum 2006-2016 hjá
Heilsugæslunni á höfuðborgar-
svæðinu.
Átján ára einstaklingar sem
fengu fyrrgreindum lyfjum ávísað
voru 223% fleiri árið 2016 en á
árinu 2006.
Hjá öllum árgöngum 18-22 ára
fjölgaði einstaklingum sem fengu
fyrrgreindum lyfjum ávísað um
meira en 85% á árunum 2006-2016.
223% fleiri ávísanir til 18 ára
 Marktækar breytingar á ávísunum á róandi lyf og svefnlyf í kringum efnahags-
hrunið  Fljótvirkum lyfjum ávísað vegna erfiðra persónulegra aðstæðna
Morgunblaðið/Sverrir
Pillur Aukning á ávísunum lyfjanna
var marktæk í kringum hrun.