Morgunblaðið - 18.10.2019, Page 16

Þ
að er þannig að hver fasteignasala
fyrir sig verðleggur sína þjónustu
og hefur sína eigin gjaldskrá. Hvað
innifalið er í þóknuninni til
fasteignasalans getur verið mjög
mismunandi sem og verðið sem þeir rukka fyr-
ir þjónustuna,“ segir Grétar Jónasson,
framkvæmdastjóri Félags fasteignasala. Hann
hvetur fasteignaeigendur til að kynna sér mál-
ið vel í upphafi viðskiptanna. „Best er að
spyrja fasteignasalann út í öll gjöld og kostnað
í upphafi því þannig má koma í veg fyrir
óánægju síðar í ferlinu.“
Grétar segir að fyrir um 25 árum hafi lög
mælt fyrir um þóknanir fasteignasala en með
tilkomu samkeppnislaganna hafi þau laga-
ákvæði verið felld brott. „Fasteignasalar eiga
að geta útskýrt hvaða vinna og ábyrgð liggja
að baki þóknun. Stundum er tiltekinn við-
bótarkostnaður inni í, aðrir rukka hann sér.
Eins er oft ódýrara að semja um einkasölu.
Þetta eru allt atriði sem fasteignaeigandinn
þarf að velta fyrir sér þegar hann er að setja
eignina á sölu.“
Flókið og tímafrekt starf
Með hækkandi fasteignaverði hefur sölu-
þóknun til fasteignasala einnig hækkað því
algengast er að fasteignaeigendur greiði
prósentur af söluverði eignarinnar til
fasteignasalans. En er vinna fasteignasalans
virkilega milljón króna virði eða meira, sem
getur auðveldlega gerst þegar verið er að selja
eignir yfir 50 milljónir? „Ég vil ekki leggja mat
á það hvort hin eða þessi söluþóknun sé sann-
gjörn eða ekki, enda hvers fasteignasala að út-
skýra fyrir sínum viðskiptavinum hvað verið er
að greiða fyrir. Mér finnst hins vegar almenn-
ingur oft ekki átta sig á því í hverju starf fast-
eignasalans felst í raun og veru. Margir halda
að starfið gangi bara út á það að auglýsa eign-
ina og sýna hana en í raun liggja oft gríðarlega
margir tímar á bak við hverja sölu, þótt vissu-
lega séu sumar eignir einfaldari í sölu en aðrar.
Fólk áttar sig oft ekki á þessu,“ segir Grétar.
Hann bendir á að á undanförnum árum hafi
umfang fasteignaviðskipta sífellt orðið flókn-
ara og kröfur aukist mikið. Fasteignasala ber
m.a. að skoða eignina og útbúa ítarlegt sölu-
yfirlit og gæta þess að öll gögn sem krafa er
gerð um liggi fyrir. Í framhaldinu er hægt að
hefjast handa með verðlagningu og markaðs-
setningu eignarinnar og þá hefjast samskipti
við áhugasama kaupendur. Í kjölfar þess
ganga kauptilboð á milli en þar hefur flækju-
stig á undanförnum árum aukist mikið enda
mjög algengt að ýmsir fyrirvarar séu settir í
tilboð sem oft leiða til þess að ekkert verður af
sölu og þá þarf að hefjast handa á nýjan leik.
„Þá eru oft keðjusölur í gangi sem geta leitt til
mjög flókinna aðstæðna. Þannig er oft býsna
tímafrekt ferli fram að því að unnt sé að und-
irrita kaupsamning með aðilum þar sem að
sama skapi er að mörgu að hyggja. Almennt
lýkur síðan ferlinu með gerð afsals og fjár-
hagslegs uppgjörs einhverjum mánuðum síð-
ar. Þarna á milli eru oft margþætt samskipti
fasteignasalans við seljandann, lánastofnanir
og opinbera aðila. Í örstuttu máli er þetta lýs-
ing á nokkru af því sem um ræðir auk þess sem
þess má geta að fasteignasalar stýra oft sátta-
fundum milli aðila komi vandamál upp.“
Söluþóknun stundum umsemjanleg
Grétar ítrekar einnig að ábyrgð fast-
eignasalans sé mikil í öllu ferlinu, hann þarf
að tryggja að allt gangi upp, t.d. varðandi
greiðslur til seljandans, og að allar upplýs-
ingar um fasteignina séu réttar. Dæmi eru um
að fasteignasalar hafi verið dregnir til
ábyrgðar verði brestur á efndum eða upplýs-
ingagjöf og þess vegna eru allir fasteignasalar
með starfsábyrgðartryggingar „En fyrst og
fremst byggist fasteignasala á trausti. Sem
fasteignaeigandi treystir þú fasteignasal-
anum til þess að selja þína eign fyrir ákveðna
þóknun. Þess má geta að í Noregi geta fast-
eignaeigendur valið um hvort þeir greiða fast-
eignasalanum tímakaup eða fasta söluþóknun
en hér á landi hefur þetta yfirleitt verið
ákveðin prósenta af söluverði eða fast umsam-
ið gjald.“ Grétar bendir á að ef um dýrari
eignir er að ræða eða einkasölu megi auðvitað
reyna að semja um lægri söluþóknun við fast-
eignasalann, en ávallt þarf að liggja fyrir
skriflegur samnningur milli seljanda og fast-
eignasala um hver þóknun sé.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Hvers vegna er svona dýrt að selja?
Grétar Jónsson,
formaður Félags
fasteignasala.
Mörgum fasteignaeigendum
svíður upphæðin sem greidd er
til fasteignasalans við sölu.
Grétar Jónsson, framkvæmda-
stjóri Félags fasteignasala,
útskýrir hér hvað liggur að baki
þóknun fasteignasalans.
Snæfríður Ingadóttir | snaeja@gmail.com
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
16 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 2019