Læknablaðið - maí 2019, Blaðsíða 3

Hlíðasmára 8
201 Kópavogi
sími 564 4104
Útgefandi
Læknafélag Íslands
Ritstjórn
Magnús Gottfreðsson,
ritstjóri og ábyrgðarmaður
Elsa B. Valsdóttir
Gerður Gröndal
Hannes Hrafnkelsson
Ingibjörg Jóna Guðmundsdóttir
Magnús Haraldsson
Sigurbergur Kárason
Tölfræðilegur ráðgjafi
Thor Aspelund
Ritstjórnarfulltrúi
Védís Skarphéðinsdóttir
vedis@lis.is
Blaðamaður
Gunnhildur Arna
Gunnarsdóttir
gag@lis.is
Auglýsingastjóri og ritari
Esther Ingólfsdóttir
esther@lis.is
Umbrot
Sævar Guðbjörnsson
saevar@lis.is
Upplag
1850
Prentun, bókband
og pökkun á Íslandi
Prenttækni ehf.
Vesturvör 11
200 Kópavogi
Áskrift
16.900,- m. vsk.
Lausasala
1690,- m. vsk.
© Læknablaðið
Læknablaðið áskilur sér rétt til að birta og
geyma efni blaðsins á rafrænu formi, svo
sem á netinu. Blað þetta má eigi afrita
með neinum hætti, hvorki að hluta né í
heild, án leyfis.
Fræðigreinar Læknablaðsins eru skráðar
(höfundar, greinarheiti og útdrættir) í
eftirtalda gagnagrunna: Medline (National
Library of Medicine), Science Citation
Index (SciSearch), Journal Citation
Reports/Science Edition, Scopus og
Hirsluna, gagnagrunn Landspítala.
The scientific contents of the Icelandic
Medical Journal are indexed and
abstracted in Medline (National Library of
Medicine), Science Citation Index (SciSe-
arch), Journal Citation Reports/Science
Edition and Scopus.
ISSN: 0023-7213
LÆKNAblaðið 2019/105 207
Læknablaðið
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
www.laeknabladid.is
„Mér finnst við illa stödd á 21. öldinni að sé ekki
hægt að fá ódýr sýklalyf á landinu. Við getum
heldur ekki notað þær getnaðarvarnir sem hafa
verið á boðstólum í 40 ár,“ sagði Ebba Margrét
Magnúsdóttir, formaður Læknaráðs, í inngangi
sínum um lyfjaskort á landinu á opnum fundi
Læknaráðs. „Mér skilst á barnalæknum, inn­
kirtlasérfræðingum, jafnvel krabbameinslæknum
að þetta sé meiriháttar vandamál. Ekki aðeins
fyrir sjúklinginn heldur tefur líka vinnu lækna,“
sagði hún. Spurt var hvað Lyfjastofnun ætlaði að
gera í lyfjaskorti á landinu.
Rúna Hauksdóttir Hvannberg, forstjóri Lyfja­
stofnunar, benti á að búist væri við að stofnunin
reddaði málunum en það væri í raun ekki hennar
hlutverk. „Lyfjastofnun er ekki falið að hafa eft­
irlit með lyfjaskorti, heldur að hafa umsjón með
fyrirtækjunum sem flytja inn lyf.“ Lyfjastofnun
hafi þó gripið til ýmissa ráða.
Hjalti Kristinsson, deildarstjóri lyfjaöryggis­
deildar Lyfjastofnunar, benti á að 40 sinnum hafi
verið tilkynnt sérstaklega um lyfjaskort á vef
stofnunarinnar. Sett hafi verið upp lyfjaskorts­
síða þar sem um 30 tilkynningar komi á mánuði.
Unnið sé að því að tilkynningarnar verði rafræn­
ar, með lista yfir lyfin sem skorti og ráð í slíkum
vanda. Farið sé að norskri og sænskri fyrirmynd.
Rúna benti á að lyfjaskortur væri ekki sér­
íslenskt fyrirbæri. „Lyfjaskortur er vaxandi alls
staðar,“ sagði hún. Í fyrra hafi til að mynda kom­
ið upp að allar getnaðarvarnarpillur vantaði í
Hollandi. „Hollenski heilbrigðisráðherrann varð
að standa í sjónvarpinu og bera ábyrgð á börnun­
um sem myndu fæðast,“ sagði hún.
„Stundum er gott að vera lítil, stundum er það
slæmt. Stundum getum við reddað lyfjum fyrir
lítinn markað en stundum sitjum við algerlega
afskipt.“ Helst sé skortur á sýklalyfjum, getnað­
arvörum og öðrum gamalreyndum lyfjum.
Rúna sagði öll lönd vinna ötullega að mál­
inu en staðan sé sú að flest lyfin sem framleidd
eru fyrir Evrópu eru framleidd á sama stað í
Kína. Vandi þar hafi því víðtæk áhrif. Þá hafi
breytingar innan lyfjaiðnaðarins áhrif, sem og að
samheitalyf eru ekki nógu mörg. Þá hafi pakka­
stærð lyfja áhrif og einnig eftirspurn. Samningar
við Landspítalann geti einnig valdið lyfjaskorti
hér á landi.
„Landspítalinn gerir samning og fær ágætis
verð fyrir eitthvert lyf. Komi sú staða upp að
viðkomandi aðilar geta ekki afhent er Landspítali
tryggður en þarf að kaupa frá hinum sem gerðu
ekki ráð fyrir að selja. Þá kemur upp lyfjaskortur,“
lýsti hún.
Rúna benti á að settar séu skyldur í lyfjalög­
um á heildsala og apótek að tilkynna komi upp
skortur. Sama skylda hvíli á markaðsleyfishöfum.
Þeim beri að útvega ófáanleg lyf sem sé þó erfitt
nái skorturinn út fyrir landsteinana. Lyfjastofnun
geti veitt undanþágu frá fylgiseðlum, áletrunum
og slíku í skorti.
Hún sagði að heimildin hafi verið nýtt í aukn­
um mæli, en á því hafi verið vandkvæði, því þá
þurfi í flestum tilvikum nýjan lyfseðil frá lækni.
Gera þurfi reglugerðarbreytingar til að einfalda
ferlið. „En þá skiptir máli að upplýsa lækninn,“
sagði Rúna og benti á að þar mætti fylgja fordæmi
Norðmanna.
Lyfjaskortur alþjóðlegur
vaxandi vandi
Yfir 100 tilkynningar um yfirvofandi lyfjaskort höfðu borist Lyfjastofnun í aprílbyrjun. Lyf skorti í 45
skipti. Lyfjaskortur er ekki einsdæmi á Íslandi og telur forstjóri stofnunarinnar að meðal lykilatriða til
að draga úr hættunni sé að ávísa minna af lyfjum. Stofnunin hefur sent brýningu til apótekanna um
málið. Gripið hefur verið til fjölmargra úrræða.
Ebba Margrét Magnúsdóttir, Rúna
Hauksdóttir Hvannberg, Hjalti
Kristinsson og Alma Möller ræða
lyfjaskort á fundi Læknaráðs.
Mynd/gag
■ ■ ■ Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir